اسان قايعى مەن ءاز جانىبەك
اسان قايعى قويعا قوشقار قويماي، جىلقىعا ايعىر سالماي، بۋرا شوگەرمەي، سيىردى بۇقاسىز ساقتاپ، مالدى ءۇش جىلعا دەيىن تۋ قىلىپ اۋعان ەكەن. سول اۋىپ بارا جاتقان بەتىندە نوعايىلىنىڭ حانى ءاز جانىبەككە كەز بولىپتى. بۇرىن ءۇش تويىنا شاقىرعاندا اسان قايعى بارماعان ەكەن. اۋىپ بارا جاتىپ كەز بولعان سوڭ، ءاز جانىبەك ايتىپتى:
— بۇرىن ءبىر حان بولىپتى. حاننىڭ قاسىندا ءبىر قاراشا كەدەي ءۇي قونىسى بولعان ەكەن. حاننىڭ مالىنىڭ سۇمەسىنەن قوزى قارىن ماي مەن ءبىر قاپ قۇرت العان ەكەن. كۇزدى كۇنى ەل تاۋعا قونار مەزگىلدە، قاراشا: «حانىمدى شاقىرىپ، وسى قۇرت پەن مايدىڭ الدىن تاتتىرىپ كەتەيىك. سوندا بىزگە قالعانى جۇعىمدى بولار. حانىمعا تاتتىرماي كەتكەن سوڭ بەرەكەسى بولماس» — دەيدى.
حانىمدى ۇيىنە شاقىرسا، قاراشانىڭ ۇيىنە كىرىپ شىعۋعا نامىس قىلىپ كەرىلىپ، «انە بارامىن»، «مىنە بارامىن» دەپ، اقىرى بارماپتى. «قۇرت، مايدىڭ الدىن حانىمعا تاتتىرماي كەتپەيمىز» دەپ، الگى بايعۇستار حانىمدى سارعايى كۇتىپ كوپ ۋاقىت كوشپەي وتىرىپ قالىپتى. كۇندەردىڭ كۇنىندە حانىم شىعىپ، قازىحاناعا بارىپ قايتىپ كەلە جاتسا، حاننىڭ كىسى التىن بۋراسى قۋىپتى. حانىم ساسقانىنان، قاراشا ۇيگە قويىپ كەتىپتى. سوندا شال بايعۇس ايتقان ەكەن:
شاقىرسا كەلمەس حانىمدى
بۋرا قۋىپ كەلتىردى.
قالجى-بۇلجى دەگىزبەي
تۋرا قۋىپ كەتىردى.
باستاي كور قاتىن قۇرتىڭدى،
سالا كور قاتىن مايىڭدى — دەپتى.
سول ايتقانداي، ءۇش تويىما شاقىردىم، كەلمەدىڭ. اقىرى ءقادىرسىز، اياقسىز كەلدىڭ-اۋ اسانىم!
— راس ايتاسىڭ، ءاز جانىبەگىم. ويىڭ ۇرعاشىعا اۋعان ەكەن، دەيدى اسانقايعى. ءوز بويىمداعى اعات ىسىڭە يە بولا الماعان جان ەدىڭ. سوندىعىڭان ايتىپ وتىرسىڭ، سەن ءوزىڭ نەگە توي قىلدىڭ، بىلەسىڭ بە؟ ءبىرىنشى توي قىلدىڭ، قاراقالپاقتىڭ قىزى قاراشاش سۇلۋدى الدىم دەپ. ەكىنشى توي قىلدىڭ، جايىق سۋدىڭ بويىنان داۋىل وتپەسە، جان وتپەتىن ءۇي سالدىردىم دەپ. ءۇشىنشى توي قىلدىڭ، قۇلاندىعا قۋ ءىلدىردىم دەپ. وعان نەسىنە كەلەيىن دەپ اسان جىرلاپ كەتىپتى:
اي، جانىبەك حان!
ايتپاسام بىلمەيسىڭ،
جايىلىپ جاتقان حالقىڭ بار،
ايماعىن كوزدەپ كورمەيسىڭ.
قىمىز ءىشىپ قىزارىپ،
ماستانىپ قىزىپ تەرلەيسىڭ.
وزىڭنەن باسقا حان جوقتاي،
ەلەۋرەپ نەگە سويلەيسىڭ؟
قورعان سالدىڭ بەينەت قىپ،
قىزمەتشىڭ وتىر ىشىپ-جەپ.
ون سان نوعاي ءبۇلىندى،
مۇنى نەگە بىلمەيسىڭ؟
قۇلادىن قۇستىڭ ق ۇلى ەدى،
تىشقان جەپ ءجۇنى تۇلەدى.
اققۋ قۇستىڭ تورەسى،
ەن جايلاپ كولدە ءجۇر ەدى.
اڭدىسىپ جۇرگەن كوپ دۇشپان،
ەلىڭە جاۋ بوپ كەلەدى.
قۇلىڭ كوپ سەنى ولتىرەر،
وسىنى اسان بىلەدى،
مۇنى نەگە بىلمەيسىڭ؟
وسىنى كوردىم تۇسىمدە،
ءبىل دەسە بىلمەيسىڭ.
ءاي، جانىبەك! ويلاساڭ.
قيلى-قيلى زامان بولمايما،
سۋدا جۇرگەن اق شورتان،
قاراعاي باسىن شالماي ما؟
مۇنى نەگە بىلمەيسىڭ؟
ايتقان ءتىلدى الماساڭ،
ەندى مەنى كورمەيسىڭ!
اسان قايعىنىڭ ايتقانىنا باسىن شۇلعىعاننان باسقا حان دانەمە دەمەپتى. سول جولى ەكەۋى دوس بولىپ، جالعىز جەتىم ءجانالىنى سۇراپ الىپ قالىپتى.
You Might Also Like
-
ايگەل ايتباي ۇلى XIX عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا ءومىر سۇرگەن. تورى قىپشاقتىڭ تۇيىشكە توبىنىڭ مىرزابەك بۇتاعىنان شىققان اتاقتى ءادىل بي. تورعاي ۋەزىنىڭ قاراقوعا بولىستىعىن 40 جىلداي (ەل سولاي دەيدى) با...
