اشىق حات
(قازاق ءتىلىن مەكەمەلەردە جۇرگىزۋ تۋرالى)
قازاقستاننىڭ گۋبەرنيالىق ءام ۋەزدىك كەڭەس كوميتەتتەرىنىڭ ءتوراعالارىنا.
قازاقستاننىڭ مەكەمەلەرىندە قازاق ءتىلىن جۇرگىزۋگە ەكپىندەپ كىرىسىپ جاتىرمىز. ءبىراق بۇل ءىستى كوڭىلدەگىدەي قىلىپ، تەز ءبىتىرىپ تاستاۋعا بولمايدى. «قازاق ءتىلىن جۇرگىزۋ كەرەك...» دەپ، قۇر بۇيرىق جازىپ قانا قويۋمەن ءىس بىتپەيدى. بۇل ءىستى جۇرگىزۋ جولىندا كوپ بوگەت بار.
كەي قىزمەتتەگى ادامدار سىرتىنان: «يا، ابدەن قازاق ءتىلىن كىرگىزۋ كەرەك...» — دەسە دە، بۇل ىسكە شىنداپ كۇش جۇمسامايدى.
كەي قىزمەتتەگى ادام «قازاق ءتىلىن جۇرگىزۋگە نە قىلىپ جاتىرسىڭ؟» — دەسەڭ، «اقشا كەرەك، اقشا...» — دەيدى.
ال كەيبىر قىزمەتتەگى ادامعا: «قازاق ءتىلىن نەگە كىرگىزبەيسىڭ؟» — دەسەڭ:
— قازاقشا ءام ورىسشا جازۋدى جاقسى بىلەتىن كىسى بولسا ەكەن، سوندا قازاق ءتىلىن كىرگىزەر ەدىك.
— مەن قازاق ءتىلىن كىرگىزۋگە قۇمار-اقپىن، ءبىراق ءىس بىلەتىن قازاق جوق، ءبىر ءىس بىلەتىن قازاق تاۋىپ بەرسەڭشى... —دەيدى. قىسقاسى، سىلتاۋدىڭ سانى جوق. سويلەسە كەتسەڭ، قىزمەت باسقارىپ وتىرعان ادامداردىڭ، مەكەمەنى بيلەپ وتىرعان ادامداردىڭ ەشبىرى قازاق ءتىلىن مەكەمەگە كىرگىزبەيمىن دەيتىنى جوق.
ءبىراق ءبىر ازعانتاي جەرلەردە عانا بولماسا، قازاق ءتىلى ءالى دە قازاقتىڭ ءوز اۋزىندا. كەي جەرلەردە قازاق ءتىلىن كەڭسەگە كىرگىزبەك تۇگىل، قازاق ازاماتى اۋزىن اشاتىن ەمەس.
ءتىل — جۇمىلعان اۋىزدىڭ ىشىندە.
راس، شىنىندا بۇل ءىستىڭ ءوزى وڭاي دا ەمەس.
ءبىراق قازىرگى قازاقستاندا ءاربىر مەكەمەدە قىزمەت قىلىپ جۇرگەن ازاماتتار ءام قىزمەتتەن تىس ادامدار جالپى جۇمىلا بۇل ىسكە كىرىسسە، بۇرىنعى پاتشالاردىڭ زاماندارىنان بەرى جۇمىلعان اۋىزدا بۋىلىپ كەلگەن قازاق ءتىلى كەڭەس مەكەمەسىنە كىرۋى حاق.
جالپى جىگەر كەرەك، جالپى ىنتا كەرەك.
كوممۋنيست پارتياسى ءام كەڭەس ۇكىمەتى ازاماتتاردى وسىعان شاقىرىپ وتىر.
ءبىزدىڭ قازاق كوممۋنيستەرىنىڭ كەيبىرەۋلەرى قازاق ءتىلى تۋرالى قاتتى كىرىسۋگە: «بىرەۋ ۇلتشىل دەپ ايتادى...» — دەپ، بوي تارتادى. ءبىراق ول قۋلىق، بۇل كوممۋنيستىك قىلىق ەمەس، ول جارامساقتىق، جاعىمپازدىق، كوممۋنيست پارتياسىنىڭ ورتالىق كوميتەتى بۇل تۋرالى سوقىرعا تاياق ۇستاتقانداي ايدان اشىق ايتىپ وتىر.
سول ءتارىزدى بۇل ءىس كوپ بوگەتتەرگە، كوپ كەسىرلەرگە ۇشىراپ وتىر دا، ونىڭ بىرەۋى مىناۋ:
كەيبىر ساسىق، جالماۋىز دەماگوگ ءوزىن «جاقسى كوممۋنيست ەكەن» دەپ ايتسىن دەپ، قازاق ءتىلىن كىرگىزەمىن دەپ جۇرگەن بەلسەندى ادامداردى: «اناۋ ۇلتشىل»، «مىناۋ ۇلتشىل» دەر. ءبىراق ونداي ساسىق دەماگوگتار كوممۋنيست پارتياسىنىڭ ورتالىق كوميتەتىن «ۇلتشىل» دەپ ايتا الماس. ولاردىڭ ماقساتى بەلگىلى.
ەندى مەنىڭ سىزدەردەن سۇرايتىنىم مىناۋ:
ءار گۋبەرنياداعى، ءار ۇياداعى قازاقشا، ورىسشا جازۋ بىلەتىن ادامداردىڭ تەز ەسەبىن الىڭىزدار. ءام قانداي ادام قانداي قىزمەتكە جارايتىنىن انىقتاڭىزدار. جانە ولاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ جاسى نەشەدە، ءبىلىمى قانشا ەكەنىن انىقتاڭىزدار.
قازاق ءتىلىن شىنداپ كەڭسەگە كىرگىزۋ رەتىندە 3 — 4 مىڭ قازاقشا جازۋدى جاقسى بىلەتىن، كەڭسە ىستەرىن ءتاۋىر بىلەتىن ءام ورىسشا بىلەتىن ادامدار كەرەك. تەز، شىنداپ ىزدەسە بۇلار تابىلادى. ءبىراق سونشا ادام تابىلعانشا قازاق ءتىلىن كەڭسە ىستەرىنە كىرگىزۋ جۇمىسىن توقتاتىپ قويماي، ۇستى-ۇستىنە ىستەي بەرۋ كەرەك.
جوعارعى قازاقشا، ورىسشا جازۋ بىلەتىن ادامداردىڭ ءتيىستى انىقتامالارى مەن تىزىمدەرىن مۇندا بىزگە جىبەرىڭىزدەر.
بۇلاردىڭ ىشىنەن ەڭ الدىمەن جاستاردى قىزمەتكە سالۋ كەرەك. ويتكەنى نيكولايدىڭ زامانىندا وتارشىلدىققا بويسۇنىپ قالعانداردىڭ كوبى ورىسشا جازۋدى جاقسى بىلسە دە، قازاقشانى بىلمەيدى. مىنە، وسىعان تىعىز كىرىسۋلەرىڭىزدى وتىنەمىن.
قازاق ءتىلىن سىزدەر تومەننەن جوعارى قاراي جۇرگىزىڭىزدەر. ءبىز جوعارىدان تومەن قاراي جۇرگىزەيىك.
مىنە، سوندا عانا قازاق كەدەيلەرى ءوز تىلىندە جازىلعان بۇيرىق جارلىق، دەكرەت، زاكوندەردى، جوبالاردى، نۇسقالاردى ياكي تىڭداپ، ءوزى مۇڭىن ءوز تىلىندە ايتىپ، قاتارعا كىرە الادى!
ىستەرىڭىزدى كۇتەمىن
جولداستارىڭ ساكەن.
17.03.1929 جىل
You Might Also Like
-
(قازاقستاننىڭ مەكەمەلەرىندە كەڭسە ىستەرىن قازاق تىلىندە جۇرگىزۋ حاقىندا)
-
كەڭەستىك رەسەيدىڭ ورتالىق ۇكىمەتىنىڭ شىعارعان قاۋلىسى بويىنشا بۇدان بىلاي وقۋ، حالىقتى ساۋاتتاندىرۋ ءىسىنىڭ شىعىنى جەرگىلىكتى حالىقتىڭ ءوز موينىنا ارتىلىپ وتىر.
