اسىل ءسوز اتاسى (ماعجان جۇمابايەۆ حاقىندا)
ماعجان جۇمابايەۆ سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى بۋلايەۆ اۋدانى «ءمولودوجنىي» كەڭشارىندا تۋعان. العاش ءبىلىمدى اۋىل مولداسىنان، مەكتەپ مۇعالىمىنەن، سودان كەيىن ۋفاداعى «عاليا» مەدرەسەسىنەن العان. ومبىداعى مۇعالىمدەر سەمينارياسىن، ماسكەۋدەگى ادەبي كوركەم ينستيتۋتىن ءبىتىرىپ، تاشكەنتتە، قىزىلجاردا ۇستازدىق قىزمەت اتقارعان. ماعجاننىڭ شىعارماشىلىق جولى اقىندىقتان باستالعان. ول حالىق، جەر تۋرالى جىرلادى. ماعجان اتامىزدىڭ «جازعى تاڭ»، «قازاعىم»، «ونەر-بىلىم قايتسە تابىلار؟» اتتى ولەڭدەرى جاستاردى تاربيەلىككە شاقىرادى. اتامىزدىڭ بۇلاردان باسقا دا ناداندىقپەن كۇرەسۋ، جاستاردى تاربيەلىككە شاقىرۋ، ازاتتىق جولىندا كۇرەسۋ تۋرالى كوپتەگەن ولەڭدەرى بار. سولاردىڭ ىشىنەن ماعجان اتامىزدىڭ قازاق ءتىلى ولەڭىنە توقتالا كەتەيىك:
«كۇش كەمىدى، ايبىندى تۋ قۇلادى،
كەشە باتىر-بۇگىن قورقاق بۇعادى
ەرىككە ۇمتىلعان ۇشقىر جانى كىسەندە،
قان سۋىنعان، جۇرەك سولعىن سوعادى.»-دەپ ماعجان اتامىز جاستاردى تاربيەلىككە، بىلىمدىلىككە شاقىرعان. بۇل ولەڭ جولدارىنان اسىل دا التىن ءسوزدى ماعجان اتامىزدىڭ تەرەڭ ويىن تۇسىنۋگە بولادى. ال ونىڭ شىعارمالارىندا تابيعاتقا دەگەن قۇشتارلىق، ومىرگە دەگەن كوزقاراسى تەرەڭ تانىلعان.
اقىننىڭ «باتىر بايان»، «ەرتەگى»، «قورقىت»، «ءجۇسىپحان» اتتى پوەمالارىندا حالىقتىڭ تاريحى، تاعدىرى مەن جەكە تۇلعالاردىع ىس-ارەكەتتەرى سۋرەتتەلەدى.
ماعجان جۇمابايەۆ قازاقستاندىق پەداگوگيكا عىلىمىنىڭ باستاۋىندا تۇرعان. ول گازەتتەر مەن جۋرنالدارعا كوپتەگەن ماقالالار جازىپ، ءبىرقاتار وقۋلىقتار دايىندادى. وقۋ-اعارتۋ سالاسىندا ەڭبەك ەتە ءجۇرىپ، «پەداگوگيكا»، «باستاۋىش مەكتەپتەگى انا ءتىلىن وقىتۋ جايلى»، «تارتۋ»، «الىپپە»، «وقۋ-جازۋعا ۇيرەتۋ» ت.ب. تۋىندىلارىن جاريالادى.
ماعجان بالا ءومىرىن، قيال قاناتىن تەرەڭ تۇسىنەتىن. ولارعا ارنالعان شىعارمالارىن جەڭىل جانە تارتىمدى بايانداعان.
اقىننىڭ مىنا ءبىر ولەڭ جولدارىندا ماعجان اتامىزدىڭ جاستارعا دەگەن كەرەمەت كوزقاراسى باياندالعان:
«ارىستانداي ايباتتى،
جولبارىستاي قايراتتى-
قىرانداي كۇشتى قايراتتى-
مەن جاستارعا سەنەمىن!»
اقىننىڭ بۇل ولەڭ جولدارىندا ماعجاننىڭ جاستارعا دەگەن سەنىمدىلىگى مەن كوزقاراسى، سەزىمى تەرەڭ باياندالعان. بۇل ولەڭ جولدارى جاستارعا كۇش-جىگەر بەرىپ، ەلىنە، جەرىنە دەگەن سەزىمىن وياتادى دەپ ويلايمىن!
ءبىز قازاق حالقى ماعجان جۇمابايەۆ سياقتى دانا اقىنىمىزدىڭ بولعانىنا قۋانۋىمىز جانە قۇرمەت تۇتا ءبىلۋىمىز كەرەك دەپ ويلايمىن!
7 سىنىپ وقۋشىسى ىڭكار قىزى جانسايا
You Might Also Like
-
ورىستىڭ ۆ. ۆاكۋروۆ دەگەن زەرتتەۋشىسى « دەنگي» ءسوزى XII عاسىردا تۇركى تىلىنەن الىنعان، وندىعى ءبىر كەزدەرى ايىرباس قۇرالى بولعان اڭ (بەلكا) اتاۋى «تيىن»، «ءتيىن» س...
-
ەلەكتر جارىعىنىڭ ۋاقىتشا شەكتەلىپ تۇرۋىنا بايلانىستى ۇستەل ۇستىندە جەز قوڭىراۋ تۇرار ەدى. جەز قوڭىراۋ - وسى قالپىندا موپ-موماقان.
