اۋرۋدىڭ الدىن الۋدا جانە ەمدەۋدە ۋلترادىبىستىق ناقتامالاۋدىڭ ماڭىزى
بۇگىندە ۋلترادىبىستىك زەرتتەۋ (ۋدز) ەشقانداي اۋىرسىنۋ اكەلمەيتىن جانە ءينۆازيۆتى ەمەس (ياعني جاراقاتسىز، تانگە ەنبەيتىن) ءادىس بولعاندىكتان، مەديسينادا كەڭىنەن قولدانىلادى.
قۇلاققا ەستىلەتىن دىبىس دياپازونى سەكۋندىنا 20-دان 20.000 تەربەلىسكە نەمەسە گەرسكە (گس) دەيىن اۋىتقيدى. بۇدان جوعارىنىڭ ءبارى – ۋلترادىبىس. تابيعاتتا ۋد كومەگىمەن جارقاناتتار مەن دەلفيندەر تىلدەسەدى، سوندىقتان ۋلترادىبىس دارىگەرلەرى ولاردى ءوز امبلەماسى رەتىندە تاندادى. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ۋلىرادىبىستىق زەرتتەۋ وتكەن عاسىردىڭ 70ء-شى جىلدارى ەنگىزىلە باستادى.
ۋد ناقتامالاۋ 3 نەگىزگى توپقا بولىنەدى:
تەراپيا مەن حيرۋرگياداعى ۋدز بۇل كۇرساق قۋىسىن – باۋىردى، ءوت قابىن، ۇيقى بەزىن، كوكباۋىر مەن كۇرساق ارتى قۋىسىن – بۇيرەكتەردى زەرتتەۋ. كىشى جامباس مۇشەلەرى دە وسىعان جاتادى: قۋىق، ايەلدەردە جاتىر مەن انابەزدەر، ەرلەردە قۋىق ءتۇبى بەزى. سونىمەن قاتار بۇل توپقا بەتكەيلىك «شاعىن» اعزالار دا جاتادى: قالقانشا بەز، ءسۇت جانە سىلەكەي بەزدەرى، سونداي-اق ليمفا بەزدەرى.
اكۋشەرياداعى ۋدز – جۇكتى ايەلدىڭ ۇرىعىن زەرتتەۋ. بۇنى ۋد ناقتامالاۋدا ماماندانعان اكۋشەر-گينەكولوگ دارىگەرلەر جۇرگىزەدى.
كارديولوگياداعى ۋدز – جۇرەك پەن تامىرلاردى زەرتتەۋ. ونى كارديولوگ ماماندار ىسكە اسىرادى.
ىشكى اعزالاردى زەرتتەۋ كەزىندە الدىمەن سيرروز، گەپاتيتتەر، مايلى گەپاتوز سەكىلدى باۋىر سىرقاتتارى، جىلاۋىقتار، تاستار مەن ىسىكتەر سەكىلدى ءتۇرلى قۇرىلىمدىق تۇزىلىمدەر انىقتالادى. باۋىر سيرروزىن ناقتامالاۋدا ۋدز اسا ماڭىزدى، قۇرساق قۋىسىنداعى ازعانتاي بوس سۇيىقتىقتىڭ ءوزى وڭاي انىقتالادى جانە ەمدى بارىنشا تەز باستاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. باۋىر سيرروزىن ەمدەۋ كەزىندە ديناميكالىق باقىلاۋ ءۇشىن ەشقانداي باسقا ءادىس ءۋدز-ىڭ ورنىن تولتىرا المايدى. ءوت قالتاسىندا جانە قۋىقتا تاس بار دەگەن ءقاۋىپ بولسا، مىندەتتى تۇردە ۋدز جاسالۋى ءتيىس. ويتكەنى بۇل ءادىس رەنتتەنگە قاراعاندا ءقاۋىپسىز جانە مول اقپارات بەرەدى. بۇعان قوسا، اتالعان ادىسپەن ءوت قابى پوليپتەرى، حولەسيستيتتەر دە انىقتالادى.
ءىشتىڭ قانداي اۋىرۋى بولماسىن ۋلترادىبىسپەن زەرتتەۋدى قاجەت ەتەدى. مىسالى، ۇيقى بەزىنىڭ ءىسىنۋى جانە ونىڭ قۇرىلىمىنداعى بەلگىلى ءبىر وزگەرىستەر ءجىتى پانكرەاتيتتى ناقتامالاپ، شۇعىل شارا قولدانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. كەيدە ۋدز دارىگەرى ناۋقاس ادامنىڭ قانىنداعى قانت مولشەرى قالىپتى بولعاننىڭ وزىندە ونىڭ باۋىرىنان قانتتى ديابەتكە ءتان وزگەرىستەردى بايقايدى، ناتيجەسىندە ەگجەي-تەگجەيلى زەرتحانالىق زەرتتەۋ وندا راسىندا دا قانتتى ديابەتتىڭ بار ەكەندىگىن انىكتايدى. كوكباۋىرداعى وزگەرىستەر، مىسالى سپلەنومەگاليا، گەماتولوگيالىق سىرقاتتى انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
بۇيرەكتەردى زەرتتەگەندە دە كوپ ماعلۇمات الۋعا بولادى. تاستاردى، جىلاۋىقتاردى، قابىنۋ جانە ىسىك ۇدەرىستەرىن انىقتاۋ قيىنعا سوقپايدى. بىلىكتى مامان قالقانشا بەزدەگى بايلامدى نەمەسە ارالاس جەمساۋ، تيرەويديتتەر سەكىلدى قۇرىلىمدىق تۇزىلىستەردى انىقتاي الادى. ءسۇت بەزى پاتولوگيالارىن انىقتاۋدا دا ۋد وتە ماڭىزدى. بۇگىندە ءسۇت بەزى وبىرىن ەرتە انىقتاۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك سكرينينگتىك باعدارلاما جۇمىس جاساۋدا. بۇل ءۇشىن 50، 52، 54، 56، 58، 60 جاستاعى بارلىق ايەلدەرگە رەنتتەنوگرافيالىق مامموگرافيا جاسالادى. بۇل جاعدايدا ۋز قوسىمشا اقپارات بەرەدى جانە كلينيكالىق ناقتامانى راستاۋعا قىزمەت ەتەدى. ءسۇت بەزىنىڭ ماستوپاتياسى مەن فيبروادەنوماسى – ءجيى كەزدەسەتىن پاتولوگيالار. الايدا قاتەرلى جانە قاتەرسىز ىسىكتەردى اجىراتۋ ءۇشىن قوسىمشا گيستولوگيالىق جانە سيتولوگيالىق زەرتتەۋلەر قاجەت. بۇنى سىلەكەي جانە ليمفا بەزدەرىنە دە قاتىستى ايتۋعا بولادى.
ايەلدەر مەن ەر ادامداردىڭ كىشى جامباس مۇشەلەرىنىڭ سىرقاتتارىن انىقتاۋدا ۋلترادىبىس ماڭىزدى ورىنعا يە. جۇكتىلىك (17ء-شى كۇننەن باستاپ انىقتالادى)، جاتىر ميوماسى، شىعۋ تەگى ءار ءتۇرلى انابەزدەر جىلاۋىقتارى، قابىنۋلار مەن ىسىكتەر، پروستاتيتتەر مەن قۋىقاستى بەزىنىڭ قاتەرسىز گيپەرپلازيالارى – ۋدز كومەگىمەن انىقتالاتىن دەرتتەردىڭ ۇزىن سانى بۇنىمەن دە بىتپەيدى.
قازىرگى ۋاقىتتا كوپتەگەن اپپاراتتار ىشكە ەنەتىن داچيكتەرمەن جابدىقتالعان، ولاردىڭ كومەگىمەن قىناپ جانە كوتەنىشەك ارقىلى زەرتتەۋ جۇرگىزۋگە بولادى. كەز كەلگەن عىلىم سەكىلدى ۋد دە دامىپ، جەتىلىپ كەلەدى، جاڭا ادىستەر ەنگىزىلۋدە. ءقازىر نەيروسونوگرافيا – بالالاردىڭ ميىن زەرتتەۋ، ءتۇرلى-تۇستى دوپپلەروگرافيا – اعزالار مەن تىندەردەگى قان اينالىمىنىڭ جىلدامدىعىن سيپاتتاۋعا نەگىزدەلگەن ءادىس كەڭ تاراعان. سۇيەك ءتىنىنىڭ تىعىزدىعىن انىقتاۋ، وستەوپوروزدى جوققا شىعارۋ ءۇشىن دەنسيتوگرافيا كولدانىلادى. بۇرىن پارەنحيماتوزدى (تىعىز) اعزالاردى ۋد زەرتتەۋ قولدانىلسا، سوڭعى جىلدارى قۋىس اعزالاردى – اسقازاندى، ىشەكتى زەرتتەۋ جونىندەگى ەڭبەكتەر پايدا بولدى.
جۇكتى ايەلدەردە ۇرىقتى سكرينينگتىك زەرتتەۋ 10-14، 20-24، 30-34 اپتادا جۇرگىزىلەدى. بۇل شاراناداعى حروموسومالىق پاتولوگيانى جانە تۋا بىتكەن دامۋ اقاۋلارىن انىقتاۋ ءۇشىن قاجەت. ەگەر جۇرەك اقاۋى بار دەگەن كۇدىك بولسا، بۇرىن ميوكارد ورىن السا، جۇرەكتىڭ قاقپاقشالىق اپپاراتى جانە جيىرىلۋ قابىلەتى تۋرالى اقپار الۋ ءۇشىن جۇرەك پەن تامىر ۋلترادىبىستىق زەرتتەۋدى جاساتۋ ۇسىنىلادى. اسىرەسە تۋا بىتكەن جۇرەك اقاۋلارىن انىقتاپ، ەمدى بارىنشا ەرتە باستاۋ ءۇشىن ۋدز جاس سابيلەردە اسا ءتيىمدى.
سونىمەن، ۋلترادىبىستىق زەرتتەۋ – مول اقپارات بەرەتىن قولايلى، قولجەتىمدى، ارزان ءادىس. ءبىر جىل ىشىندە ۋلترادىبىستىق زەرتتەۋدى بىرنەشە رەت جاساتۋعا بولادى، ويتكەنى ول مۇلدە ءقاۋىپسىز.
ز.م.قابىشيەۆا،
ۋد ناقتامالاۋ دارىگەرى
You Might Also Like
-
قالا اكىمى باۋىرجان بايبەك الماتىدا وتكەن ىسكەرلىك كەڭەس وتىرىسى بارىسىندا قالالىقتارعا جوعارى وقۋ ورنىنا قاراجات جۇمساماي، ماماندىق الىپ، جۇمىس ىستەۋگە كەڭەس بەردى.
-
- ول كەزدە ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ءبىرىنشى كۋرسىندا وقىپ جۇرگەن كەزىم، - دەيدى ول. - قالاداعى مەكتەپتى بىتىرە سالىپ، وسى وقۋعا تۇسكەنمىن. توپتا ستاروستانىڭ كومەكشىسى ەدىم. ستاروستا - ءبىر توپتا وقيتىن قىز...
