احاڭنىڭ باستاۋىش ءبىلىم جايلى ويلارى
قاي زامان بولسىن وقۋدىڭ ماڭىزى زور. سەبەبى ادام ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ ارقاسىندا جەتىستىككە جەتەدى. ۇلت زيالىلارىنىڭ ءبىرى احمەت بايتۇرسىن ۇلى «وقۋ جايلى» ماقالاسىندا «بۇل كۇندە وقۋدىڭ كەرەك ەكەنىنە ەشكىمنىڭ تالاسى جوق» دەپ وقۋدىڭ ماڭىزىن تاعى ەسكە سالدى. XX عاسىردا ۇلت ۇستازىنىڭ پۋبليسيستيكاسىندا وقۋ جايلى، سونىڭ ىشىندە باستاۋىش ءبىلىم جايلى بىرنەشە ماقالالارى جارىققا شىقتى.
احاڭنىڭ «قازاق» گازەتىندە رەداكتور بولعانى ءمالىم. گازەتتىڭ باستى باعىتى اعارتۋشىلىق ماسەلەسىن قامتىدى. ماسەلەن، «قازاقشا وقۋ جايلى» ماقالاسىندا وقۋدىڭ ءمان-جايى مەن ماڭىزى جايلى جازىلعان. سونىمەن قاتار، XX عاسىردىڭ باستاۋىش ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى بالا وقىتۋعا ارنالعان جوسىقتىڭ ءالى جاساۋعا كەلمەيتىندىگى باياندالادى. ويتكەنى حالىق اراسىندا الىپپە ەندى جاسالىپ، ءدىن جايىندا، ەسەپ وقىتاتىن، جاعرافيا مەن تاريحتان حابار بەرەتىن كىتاپتار ءالى شىققان جوق ەدى. احمەتتىڭ ءوزى «سوندىقتان پروگرامما دەگەن ءسوز ءازىر ەرتەرەك. اۋەلى ءبىز بالا وقىتاتىن كىتاپتارىمىزدى تۇزەپ، سايلاپ الىپ، سونان سوڭ نەدەن باستاپ، نەگە شەيىن وقىتاتىنىمىزعا جوسىق بەلگىلەۋگە دۇرىس» دەپ باعىت-باعدار بەرەدى. ەڭ الدىمەن ۇلت ۇستازى بالانى وقىتپاستان بۇرىن بىرنەشە جۇمىستاردىڭ شەشىمىن تابۋ كەرەكتىگىن جازدى. بالا وقىتاتىن ءمۇعالىم اۋەلى بالالارعا ۇيرەتەتىن نارسەلەرىن ءوزى جاقسى ءبىلۋى كەرەك. ودان كەيىن بالانىڭ تابيعاتىنا كوڭىل ءبولىپ، ىشكى سەزىمىنە ءۇڭىلۋى قاجەت. بۇل تۇرعىدا احمەتتىڭ كوتەرگەن ماسەلەسى قازىرگى زامانمەن ۇشتاسىپ وتىر. «مەكتەپتىڭ جانى - ءمۇعالىم» دەمەكشى ۇستاز شاكىرتتەن ءبىلىمدى، ءارى جان دۇنيەسىن تۇسىنە الۋى ماڭىزدى. ءتىپتى بۇگىندە بالامەن سويلەسە المايتىن مامانداردىڭ پەداگوگيكا سالاسىنا كەلۋى جيەلەپ بارادى. پەداگوگتاردى دايارلاۋ كەزىندە پسيحولوگيا ءپانىن وقىتۋ بەكەر ەمەس.
احاڭ باستاۋىش ءبىلىم سالاسىنا كوڭىل ءبولۋ كەرەكتىگىن العا تارتتى. قازىرگى كەزدە باستاۋىش ءبىلىم بەرۋ سالالارىندا ولقىلىقتار جەتەرلىك. باستاۋىشتان دۇرىس ءبىلىم الماعان بالا جوعارى سىنىپقا كەلگەندە ءبىلىمدى مەڭگەرە المايتىنى انىق. سەبەبى ءبىلىمنىڭ ءبارى بالانىڭ جاستايىنان قالىپتاسادى. وقۋ قۇرالداردىڭ جاعدايى دا بۇگىندە كوڭىل كونشىتپەيدى. ق ر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيستىرى اسحات ايماعامبەتوۆ «ءتىپتى 3-4 سىنىپاردىڭ تاقىرىتارى كۇردەلى. ساباقتى بەكىتۋ، قايتالاۋ ۋاقىتى بولۋى كەرەك. ەگەر بالا باعدارلامانى مەڭگەرە الماي قينالسا، ونىڭ وقۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىعى مەن ىنتاسى جوعالادى» دەپ باستاۋىش ءبىلىم سالاسىنداعى وقۋلىق پەن وقۋ باعدارلاماسىن قايتا قاراۋ كەرەكتىگىن ايتتى.
احاڭ «ءمۇعالىم مۇعالىمدىك عىلىمىن وقىپ شىققان ادامداردان بولۋ ءتيىستى» دەيدى. ءمۇعالىمدى دە دايارلاۋ ماسەلەسى بۇل ماقالادى قوزعالعان. سەبەبى بالاعا كەرەك تالىم-تاربيەنى ءمۇعالىم بەرەدى. كەزىندە قازاقتىڭ كوزىن اشىپ، تاۋەلسىزدىك رۋحىن كوتەرگەن «قازاق» گازەتىمەن ۇندەس «ساداق» جۋرنالىنىڭ «مۇعالىمدىك تۋرالى» ماقالاسىندا ج. تىلەپبەرگەنوۆ مۇعالىمدەردى دايىندايتىن كۋرستار اشۋ كەرەكتىگىن جازادى. بۇدان احمەتتىڭ كوتەرگەن ماسەلەسى وزگە دە ازاماتاردىڭ قولداعانىن جانە سول زاماندا مۇعالىمدەردى دايارلاۋ ماسەلەسى كەرەك بولعانىن اڭعارامىز. قازىرگى تاڭدا دا مۇعالىمدەردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ كۋرستارىن جۇرگىزۋ قولعا الىندى.
احاڭ ماقالادا سول كەزدەگى مۇعالىمدەردىڭ كەمشىلىكتەرىن باتىل جازدى. ولاردىڭ قاتەلىگى – بالانى ءارىپتى تانىماستان بۇرىن دىبىسپەن وقىتپاۋى. ءبىلىم سالاسىندا 2016 جىلعا دەيىن بولعان الىپپەنىڭ العاشقى بەتتەرىندە ارىپتەردەن ەمەس، سۋرەتتەردەن باستالۋى بەكەر ەمەس. سەبەبى بالا ەڭ الدىمەن سويلەۋ ارقىلى، دىبىستاۋ ارقىلى ارىپتەردى تانيدى. كەيىن جاڭارتىلعان ءبىلىم بەرۋگە كوشكەن كەزدە الىپپەنىڭ ورنىنا جاڭا «ساۋات اشۋ» كىتابى قولدانىلدى. بۇل وقۋلىق 1-سىنىپ وقۋشىلاردىڭ مەڭگەرۋىنە اۋىر بولدى. سەبەبى وقۋلىقتاعى نۇسقاۋلىقتار تىم كوپ. ونى ءارىپ بىلمەيتىن بالا ءقايتىپ وقىسىن؟ قۋانىشىمىزعا وراي، 2021-2022 وقۋ جىلىندا احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ ادىستەمەسىمەن دايىندالعان الىپپەمەن وقۋشىلار مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتادى.
ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا ۇلت ۇستازىنىڭ ويلارى بۇگىندە وزەكتىلىگىن جويماي، ادىستەمەسى پەداگوگيكادا قولدانىلۋدا. ەلدىڭ بولاشاعى ءبىلىمدى جاستاردىڭ قولىندا ەكەنىن ءسوزسىز. سول ءبىلىمدى جاستارىمىز جاستايىنان دۇرىس الۋى كەرەك. احاڭ ماقالادا: «...اۋەلى ءبىز ەلدى تۇزەۋدى بالا وقىتۋ ءىسىن تۇزەۋدەن باستاۋىمىز كەرەك. نەگە دەسەك، بولىستىق تا، بيلىك تە، حالىقتىق تا وقۋمەن تۇزەلەدى» دەگەن ەكەن.
ولجاس پاۆليك، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ 1-كۋرس ستۋدەنتى
You Might Also Like
-
كورنەكتى اعارتۋشى، اقىن، جۋرناليست، عالىم، الاشتىڭ رۋحاني كوسەمى احمەت بايتۇرسىن ۇلى ادەبيەتتانۋ، ءتىل ءبىلىمى، تۇركىتانۋ، پەداگوگيكا، فيلوسوفيا، الەۋمەتتانۋ، مادەنيەتتانۋ، جۋرناليستيكا سالالارى بويىن...
-
ءومىر ءوزىنىڭ اعىسىمەن جۇزەتىن، كەمەدەگى جولاۋشىلاردى ءوز مارەسىنە جەتكەندە قالدىرىپ كەتەتىن قۇبىلىس ىسپەتتى. وسى ءبىر الەمدە، نەبىر جاندار كەزدەسەدى، ءبىرى اڭقىلداعان اڭقاۋ، ەندى ءبىرى شىندىق دەپ ناقاقت...
