InfoHub Logo

«قامسىز جاتقان قازاقتىڭ كوڭىلىنە سوڭعى كەزدە عانا كىرە باستادى. باسقا كەلگەن ناۋبەتتىڭ قايدان كەلگەنىن، كىمنەن بولعانىن بىلە الماي، اركىمنەن كورىپ وكپەلەيدى.»، -دەپ باستالاتىن احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ «قازاق وكپەسى» اتتى ماقالاسىندا قازاقتىڭ جىلدار بويى  وزگە جۇرتقا، وزگە جانعا جيناعان قارا قازانداي بولعان وكپەسىنىڭ ورىنسىز ەكەنىن، بارلىق كەلەڭسىزدىكتىڭ ءوزىمىزدىڭ اڭقاۋلىعىمىزدان، عىلىم بىلمەيتىن ناداندىعىمىزدان بولعانىن وزگەگە  وكپەلەۋىمىز ءجونسىز ەكەنى جايىندا ءسوز ەتەدى. سونداي-اق اۆتور «حان نادان بولعان سوڭ، حالقى نادان»بولاتىنىن ايتادى. ءيا، شىنىندا دا «ەلدىڭ باي بولۋى پاتشانىڭ نيەتىنە بايلانىستى»دەگەن كەرەمەت ناقىل ءسوز بار ەمەس پە!؟ءار زاماندا بۇقارا حالىقتى تار قاپاستان بوستاندىققا شىعارعان، كوز شالمايتىن قاراڭعىلىقتان جارىق ساۋلەگە الىپ شىققان  بوراندا قوي باستايتىن سەركە سىندى اسىل زادا باسشىلارىمىز  بولدى. قاسىم حاننىڭ كەزىندە جەرىمىز ۇلعايدى، تاۋكە حاننىڭ كەزىندە «قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعان زامان  ورنادى»، جاڭگىر حان قايتپاس قايسار باتىرلىعىمەن «سالقام جاڭگىر» اتاندى، ابىلاي حاننىڭ كەزىندە ءۇش ءجۇزىمىز بىرىكتى. دەگەنمەن «كوپ قورقىتادى»دەگەن بەرتىن كەلە  ەلدىڭ قامىن ويلاپ، قاتارىنان وزا شاپقان ناعىز كوشباسشى  بولاتۇعىن ازاماتتاردى كوپتىڭ بىلمەستىگى عۇمىرىنان ايىردى. ۇلى اقىن اباي قۇنانباي ۇلى  «سوكراتقا ۋ ىشكىزگەن، يواننا اركتى وتقا ورتەگەن، عايسانى دارعا اسقان، پايعامبارىمىزدى تۇيەنىڭ جەمتىگىنە كومگەن كىم؟ ول – كوپ، ەندەشە كوپتە اقىل جوق. »دەپ وتىز جەتىنشى قاراسوزىندە ايتقان ەدى.

احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ كوپتە اقىل جوق ەكەنىن كۇيىنىشپەن جازعانىن ماقالاسىنان انىق اڭعارۋعا بولادى. قولدا باردا التىنىڭ ءقادىرى جوق دەمەكشى قازاقتىڭ بۇگىن بارىنا رازى بولىپ، ەرتەڭىن ويلامايتىن قامسىزدىعىنا اشىنادى. الما ءپىس، اۋزىما ءتۇس دەيتىننىڭ كەبىن كيەتىن جالقاۋ قازاقتىڭ قارەكەت ەتپەۋىنىڭ ءوزى رەنىش تۋعىزاتىنىن، قاراپ جاتقاندا عىلىم، ءبىلىم ءوزى تابىلاتىن بولسا قازاقتا سولار بولار ەدى دەپ اششى شىندىقتى بۇرمالاماي جەتكىزەدى. احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ «قازاق وكپەسى» ماقالاسىنىڭ مازمۇنى، ءوزىنىڭ ماسا ولەڭدەر جيناعىنا تۇسپا-تۇس كەلەدى. الماعايىپ زاماندا قاراڭعىلىقتا ۇيقىدا جاتقان قازاق ەلىن ماسا ءتارىزدى شاعىپ وياتۋ ماقساتىندا، كوكىرەك كوزىن اشۋ ماقساتىندا جازىلعان «ماسا» ولەڭدەر جيناعى قارابايىر حالىققا ءبىرشاما اسەر ەتكەن ەدى.

«تالاپ جوق، ءۇمىت مول حالىقپىز»دەيدى. ونەردى، ءبىلىمدى كەرەك قىلاتىن قازاق جوق ۇلەسىمىزدەن قاعىلىپ، سويلەۋ كەرەك جەردە  ۇندەمەي قالدىق، تىڭداۋ كەرەك جەردە تىڭداماي قالدىق، ءبىلۋ كەرەك جەردە بىلمەي قالدىق. تۇبىندە قاپەرسىز وتىردىق، تەڭدىككە قالاي قولىمىز جەتسىن؟وزىمىزگە وكپەلەمەگەندە، كىمگە وكپەلەيمىز دەگەن سونداي تەرەڭ ماعىنادا، ۇلكەن وكىنىشتە، ءتۇپسىز تۇڭعيىق  ويدا جازىلعان «قازاق وكپەسى» ماقالاسىن وسىنداي ايشىقتى ماندە اياقتايدى.

---