InfoHub Logo

احمەت بايتۇرسىن ۇلى، «قازاق وكپەسى» اتتى ماقالاسىمەن ءبىلىم بەرۋ سالاسىنا قوسقان سۇبەلى ۇلەسى، سارا جولى بولدى. سول كەزەڭدەگى قازاق وقىعاندارىنىڭ جاناشىرلىق، ۇلتتىق ساناسىن وياتۋ جولىنداعى شىعارماشىلىق، ازاماتتىق ەڭبەگى قازاق تاريحىندا ۇلتتىڭ كەمەلدەنۋىنە قوسقان ەلەۋلى ۇلەس رەتىندە ماڭگى ساقتالارى انىق. قازاق دالاسىنداعى سول كەزەڭدەگى تاريحي جاعدايدا بۇل ۇلكەن تەڭىزگە قۇيىلعان تامشىداي عانا وزگەرىستەر ەدى. 

اقىننىڭ ماقالادا كۇيىنە جەتكىزگەندەرىنىڭ ءبىرى قارا قازاقتىڭ ناداندىعى.كەشە كورگەن قياناتىن بۇگىن تويسا ۇمىتاتىن،ءوز پايداسىن،كەلەشەگىن بولجاماۋ قازاقتىڭ وي-ساناسىنىڭ تايازدىعى ەكەندىگىن كورسەتە وتىرىپ،حالىقتىڭ ناداندىعىن اشىق جازىپ،قازاق حالقىنىڭ ارنارسەگە وكپەلەپ، پايدا بولعان توسقاۋىلعا توتەپ بەرە المايتىندىعىنا كۇيىنەدى. ۋايىمعا سالىنىپ، جۇرتىنىڭ قامىن ويلاعان احمەت بايتۇرسىنوۆ بۇل ماقالا ارقىلى قازاق حالقىنىڭ سول كەزەڭىندەگى كوكەيتەستى ماسەلەلەرىن اشىپ بەردى.

ماقالا بارىسىندا قازاق ەلىنىڭ ساياسي-الەۋمەتتىك ماسەلەلەرى، شارۋاشىلىق جاعدايى، جەر ماسەلەسىنە، وقۋ-اعارتۋ، ادەبيەت پەن مادەنيەتكە ارنالعان ويلارى جازىلعان. بۇل ماقالا ارقىلى، قوعامداعى وزەكتى ماسەلەلەردى قوزعاپ،باقىلاپ، شولۋ جاساپ، كەيبىر كۇتتىرمەيتىن جايتتاردى دەر كەزىندە جازىپ، ەلدى قاۋىپ-قاتەردەن ساقتاندىرىپ وتىرعان. احمەت بايتۇرسىنوۆ: «قازىرگى قازاق ماسەلەلەرىنىڭ ەڭ زارلىسى-جەر ماسەلەسى، بۇل قازاقتىڭ ءتىرى يا ءولى بولۋ ماسەلەسى» دەپ ءدوپ  باسىپ  ايتقان.

اۆتور قازاقتىڭ ەزىلگەن، اداسقان، تىعىرىققا  تىرەلگەن ءحالىن بارىنشا ءدال كورسەتتى. وسىلاي بولۋدىڭ باستى سەبەپتەرى پاتشا ۇكىمەتىنىڭ ساياساتىنا بايلانىستى دەپ ءتۇسىندى، الايدا ول باستى ايىپ جاڭا داۋىرگە ىڭعايلاسا الماعان نادان حالىقتىڭ وزىندە دەپ سانادى. اتالعان ماقالادا «اتا جولداسى ناداندىق، ونەرسىزدىك ءقازىر قازاقتان ايىرىلاتىن ەمەس. ناداندىقتىڭ كەساپاتى ءور جەردەن-اق ماڭدايىمىزعا تيسە دە، اتا جولداسىمىز بولعان سوڭ، ءبىز دە قيىپ ايىرىلماي كەلەمىز. جوقتى بارعا تەڭگەرگەن عىلىم مەن ونەردى كەرەك قىلاتىن قازاق از» دەي كەلە  عىلىم مەن ونەردى كەرەك قىلاتىن قازاقتاردىڭ كوبەيۋى اۆتوردىڭ ويىنشا حالىقتى تىعىرىقتان شىعاراتىن سارا جول بولىپ تابىلاتىنىن جازادى.

احمەت بايتۇرسىنوۆ: «گازەت-حالىقتىڭ كوزى، قۇلاعى ءھام ءتىلى. ادامعا كوز، قۇلاق، ءتىل قانداي كەرەك بولسا، حالىققا گازەت سونداي كەرەك.جۇرتىم دەپ حالىقتىڭ ارىن ويلاپ ، زارىن زارلاپ، حالىقتىڭ ءسوزىن سويلەپ، پايداسىن قورعاپ، زارىنا قارسى تۇرىپ، قارعاعا كوزىن شوقىتپاسقا تىرىسادى»، — دەگەن تۇجىرىمى ارقىلى «قازاق وكپەسى» اتتى ماقالاسىنىڭ قوعامدا الاتىن ورنىن، ونىڭ ساياسي ماڭىزىن ايشىقتى ءمانىن بارىنشا ايقىنداپ بەردى.

توقانوۆا اياۋجان

---