InfoHub Logo

بالالاردىڭ كەيدە ءوزارا بىرنارسەگە كەلىسە الماي، بىر-بىرىمەن تالاسىپ قالاتىنى بار. ۇلكەندەۋى كىشىسىنە كۇش كورسەتىپ، كىشىسى جىلاپ، ودان كەيىن قايتا تاتۋلاسىپ جاتادى. بۇگىن دە ەكى قىز بولماشى نارسەگە تالاسىپ، بىر-بىرىنە وكپەلەپ قالدى.

— بەرى جاقىنداڭدار، مەن سەندەرگە ەرتەگى ايتىپ بەرەيىن، — دەگەنىم سول ەدى، ءبارىن ۇمىتىپ جانىما جۇگىرىپ كەلدى. ءبىراق وكپەلەرى ءالى جازىلا قويماعان سياقتى. ولارعا ءبىر كوز تاستاپ قويدىم دا، ەرتەگىمدى باستادىم.

باعدارشام اكەيدىڭ ءۇش ۇلى بار ەدى. قىزۋ قاندى قىزىلبەك، سابىرلى سارىباي، كوڭىلى اشىق جاسىلبەك. ۇشەۋى وتە تاتۋ تۇعىن. ەشقاشان جۇپتارى جازىلعان ەمەس. ادامزات يگىلىگى ءۇشىن قولدارىنان كەلگەنشە ايانباي ەڭبەك ەتىپ، كوشە ءتارتىبىن رەتتەپ تۇراتىن. كەيدە سونداي تاتۋلىقتىڭ اراسىنا بولماشى نارسەلەرگە بولا سىزات تۇسەدى. بۇگىن دە ءوز قىزمەتتەرىن قالتىقسىز اتقارىپ تۇرعان اعايىندى ۇشەۋدىڭ جاندارىنا كەلگەن ەكى بالاقايدىڭ اڭگىمەسى ولاردىڭ شىرقىن بۇزدى.

— قالاي ويلايسىڭ، باعدارشامنىڭ قىزىل كوزى پايدالى ما، الدە جاسىل كوزى مە؟ – دەپ سۇراق قويعان بالاقاي دوسىنىڭ جاۋابىن كۇتىپ تۇردى.

— ارينە، جاسىل. جاسىل جانسا جۇرەمىز. قىزىل جانسا، كۇتىپ تۇرۋعا تۋرا كەلەدى.

— ال مەنىڭشە، قىزىلى پايدالى. جولداعى قوزعالىستى رەتتەيتىن ناعىز سول كوزى.

بالاقايلار كوپ داۋلاسقان جوق. جاسىل كوز جانعان سوڭ، كوشەنىڭ ارعى بەتىنە اسىعا جونەلدى. ءبىراق سول جەردە قالعان اڭگىمە اعايىندىلاردىڭ اراسىنا داۋ تۋعىزىپ كەتتى.

— انە، مەنى ادامدار مويىنداپ تۇر. جول قوزعالىسى رەتتەيتىن مەن ەكەنمىن، — دەپ قىزبالىقپەن داۋدى تۇتاتىپ جىبەردى قىزىلبەك.

— ولار بار بولعانى بالالار عوي. كوپ نارسەنى تۇسىنبەيدى، — دەپ باسۋ ايتتى سارىباي.

— ءوزىڭ ويلاشى، تۇرا بەرسەڭ جۇمىسىڭ ونە مە؟ ادامدار ايتادى ەمەس پە، «جاتقانعا جان جۋىماس، جۇرگەنگە جورگەم ىلىنەر» دەپ. سوندىقتان ادامدارعا مەنىڭ پايدام كوپ-اۋ، — دەپ اقكوڭىل جاسىلبەك ءوز ويىن ماقالداپ جەتكىزدى.

وزدەرى ءبىلىپ توقتاماسا، قىزبالىقپەن تۋعان داۋ جامان عوي. اعايىندى ەكەۋ ۇزاق ءسوز تالاستىردى. باسۋ ايتقان سارىبايدىڭ سوزدەرىن قۇلاقتارىنا دا قىستىرمادى. سودان نە بولدى دەيسىڭدەر عوي؟ شورت مىنەزدى قىزىلبەك باسقا كوشەگە، وكپەشىل جاسىلبەك باسقا كوشەگە كەتتى. ناعىز الاساپىران سول كەزدە باستالدى. قالا كوشەسىندەگى ءتارتىپ ءبىر كۇننىڭ ىشىندە استاڭ-كەستەڭى شىقتى. قىزىلبەك تۇرعان كوشەدەگى كولىكتەر دە، ادامدار دا كەپتەلىستە. باراتىن جەرىنە بارا المايدى، جۇرەيىن دەسە، ەرەجەنى بۇزادى. بارلىعى نە ىستەرلەرىن بىلمەي دال بولدى. ال جاسىلبەك كەتكەن كوشەنىڭ كولىكتەرى دە، ادامدارى دا ءبىرىن-بىرى باسارداي ءجۇرىپ جاتىر، ءجۇرىپ جاتىر. توقتامايدى. وسىنىڭ ءبارىن كورگەن سارىباي دەرەۋ باعدارشام اكەگە بارىپ بولعان جايدى بايانداپ بەردى. اشۋعا بۋلىققان اكە دەرەۋ ەكى ۇلىن الدىنا شاقىرتتى. اكەسى شاقىرعاندا، ۇلدارى قۇلاق اسىپ، جەتىپ كەلەدى ەمەس پە؟ ەكەۋى كىرگەن بەتتە اكەلەرى قولىن سەرمەپ، اقىل سوزدەرىن اعىتا جونەلدى:

— ءاي، ەكەۋىڭ نە بولعان؟ ايدىڭ، كۇننىڭ امانىندا «ادامعا قايسىمىز پايدالىمىز؟» دەپ داۋلاسقاندارىڭا جول بولسىن! مەنىڭ بابام مىنا جۇيتكىپ جۇرگەن كولىكتەردەن بۇرىن، سوناۋ 1868-جىلى اعىلشىننىڭ لوندون قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. سودان بەرى ادامزاتقا قىڭق دەمەي قىزمەت ەتىپ كەلەمىز. انا تەمىر جولداعى تۋىستارىڭ دا، ىستەرىن ادال اتقارىپ ءجۇر عوي. ءاي، سەندەر نەگە سودان ۇلگى المايسىڭدار، ا؟ مىنا قىلىقتارىڭدى باسقالار ەستىمەسىن. باعدارشام اۋلەتى قىرىق پىشاق بولىپ قىرقىسىپ جاتىر ەكەن دەپ ماسقارا بولامىز. باۋىرلار دەگەن تاتۋ بولماي ما ەكەن؟!

اكەلەرىنىڭ سوزدەرىن قارسى ءۋاج ايتا الماعان ەكى باۋىر تومەن قاراپ، جەر شۇقىلاپ تۇردى. راسىمەن دە، ولار نە ءۇشىن ۇرسىسىپ ءجۇر؟ ولار تەك بىرگە بولعاندا عانا ادامزاتقا پايدالى ەمەس پە؟ ءوز كىنالارىن مويىنداپ، قىزىلبەك مەن جاسىلبەك بىر-بىرىنەن كەشىرىم سۇراپ، ءوز قىزمەتتەرىنە قايتا ورالىپتى. كوردىڭدەر مە، ەگەر باۋىرلار تاتۋ بولماسا، ءتارتىپ بۇزىلىپ، كوپتەگەن كەلەڭسىز جاعدايلار بولادى ەكەن».

ەكى قىزىمنىڭ كوزدەرى جايناپ كەتتى. ەستەرىنە ويناپ وتىرعان ويىندارى ءتۇسىپ كەتتى مە، ەكەۋى دە «راحمەت سىزگە» دەپ ۇيگە جۇگىرىپ كىرىپ كەتتى.

---