InfoHub Logo

بالاباقشا - تاربيە مەكەنى

ماقساتى: بالا تاربيەسىندە بالاباقشانىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە ەكەنىن جەتكىزۋ. اتا - انالاردىڭ بالا جانە بالاباقشا ومىرىنە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ مەن قاتار تاربيەشىنىڭ جاساعان جۇمىسىنىڭ قيىن ءارى مول جاۋاپكەرشىلىكتى، ىجداحاتتىلىقتى تالاپ ەتەتىن ماڭىزدى ماماندىق ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ.
اتا - انالار بالانى تاربيەلەگەندە ءدال وزىندەي ەتىپ تاربيەلەۋگە تىرىسپاۋ كەرەك، ولار بالانى وزىنەن كۇشتى ەتىپ تاربيەلەۋى ءتيىس. ويتكەنى ولاردىڭ زامانى اتا - انالارىنىڭ ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان زامانىنا قاراعاندا اناعۇرلىم كۇردەلى تالابى جوعارى بولاتىنىن ۇمىتپاعان ءجون.
م. جۇمابايەۆ

حالقى قاي ۋاقىتتا بولماسىن، ۇرپاق تاربيەسىن ۇلتتىڭ بولاشاعى دەپ بىلگەن. «اناعا قاراپ قىز وسەر، اكەگە قاراپ ۇل وسەر» دەمەكشى، بالا تاربيەسىنە سوناۋ زاماننان بەرى اسا كوڭىل بولگەن. دۇنيە ەسىگىن اشقان ءاربىر نارەستە وتباسىندا اتا مەن اجەنىڭ، اكە مەن شەشەنىڭ، باۋىرلاردىڭ ماحابباتى مەن جىلۋلىق شاپاعاتىنا بولەنىپ وسەدى. وتباسىندا بەرىلەتىن تاربيە ءار وتباسىندا تۇرلىشە، وزدەرىنىڭ قالىپتاسقان وتباسىلىق قۇندىلىقتارى ارقىلى، ۇلكەندەردىڭ ءومىر جولدارى ارقىلى تاربيەلەنەدى. ال ءبىلىم مەن تاربيە بەرەتىن ورىنداردا جاڭاشىلدىق پەن زاماناۋيلىقتى ۇشتاستىرا وتىرىپ، ەل ەرتەڭىن تاربيەلەۋگە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك تانىتىلادى. ارى قاراي ءومىردىڭ ءوسۋ ساتىسىندا ءبىلىم مەن تاربيە ۇيىمدارىندا قالىپتاسقان ءبىر ىزدىلىك جۇيە ارقىلى ءوز كوزقاراستارىن قالىپتاستىرىپ، «مەن»- ءى تانىلىپ، جەكە تۇلعا رەتىندە قورشاعان ورتادا ءوز ورىندارىن تابادى.
ماقالاعا ارقاۋ بولىپ وتىرعان تاقىرىپقا توقتالاتىن بولساق، بالاباقشا تەك بۇلدىرشىندەردىڭ كەلىپ - كەتەتىن مەكەنى بولماۋ كەرەك. ال، اتا - انا ءۇشىن بالا - باقشا ءوز جاعدايلارىن جاساپ، بالامىز جۇمىس جاساۋعا كەدەرگى بولماسىن دەگەن نيەتتە بالالارىن كەشكە دەيىن اپارىپ تاستايتىن ورىن بولماۋ كەرەك. وسىنداي كوزقاراستار قالىپتاسپاس ءۇشىن بالاباقشا جۇمىسىنىڭ، ۇجىم اۋىزبىرشىلىگىنىڭ مىقتى بولۋى ابزال.
ءبۇلدىرشىن باقشاعا - دوستارىمدى كورەم، ۇيدە ەش وينالمايتىن قىزىق ويىندار وينايمىن، ەشكىم بىلمەيتىن تەك تاربيەشىم عانا بىلەتىن قىزىقتى ەرتەگىلەردى تىڭدايمىن، اندەر ۇيرەنەمىن دەپ، قىزىعىپ كەلەتىن شۋاقتى مەكەنىنە اينالۋى كەرەك.
ال، بالا جۇرەگىندە وسىنداي ورىن الىپ، بالاباقشاعا دەمالىس كۇندەرى دە ءسابي جۇرەكتەرىن الىپ ۇشتىرىپ تۇراتىن دەڭگەيگە دەيىن جەتكىزەتىن ول ارينە - بالالاردىڭ باعبانى - تاربيەشىلەر بولىپ سانالادى. ءبىر تاربيەشى - بىرنەشە بالانىڭ ومىرىنە جاۋاپتى بولعاندىقتان، ەشقانداي اتۇستىلىك تانىتپاۋ كەرەك، نەمەسە كەشكە دەيىن جۇمىس ۋاقىتىن وتكىزىپ، كۇن كورىستىڭ قامىن ويلاماۋ كەرەك. ارينە، ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك پەن مەيرىمدىلىكتى قاجەت ەتەتىن ماماندىق بولعان سوڭ تاربيەشى بولۋ كەز - كەلگەننىڭ قولىنان كەلە بەرمەيتىن نازىك كاسىپ يەسى دەپ بىلەمىز. كۇندەلىكتى سۇرانىسقا يە كەڭ ماماندىق بولماعانمەن، ومىرگە كەلگەن ءاربىر بۇلدىرشىننەن ەل ازاماتتارىن تاربيەلەپ شىعارۋ ءۇشىن قاي كەزدە دە قاجەت، ەشقاشان كەرەكتىگى مەن قاجەتتىلىگى جويىلمايتىن تۇراقتى ماماندىق دەپ بىلەمىن.
باقشاداعى وقۋ ءىس - ارەكەتتەر نەگىزىندە بالا ءتىلىن دامىتىپ قارىم - قاتىناسقا يكەمدەيدى، جاپسىرۋ، مۇسىندەۋ ارقىلى شىعارماشىلىعى دامىپ، ءتۇرلى ويىندار ارقىلى الەۋمەتتىك ورتاعا بەيىمدەيدى، قورشاعان ورتادا نە جاقسى؟ نە جاماندى؟ وزدەرى ءتۇرلى رولدەردى سومداي وتىرىپ، سالماقتاۋدى ۇيرەنەدى، سونىمەن بىرگە شىنىعىپ، شىمىر دا سىمباتتى بولىپ ءوسۋى جولىندا دا 5 ءبىلىم بەرۋ سالاسى بويىنشا بەرىلەتىن وسى بالاباقشا جۇمىسىنىڭ بەرەر جەمىسى جوق ەمەس. باقشاداعى مامانداردىڭ دا، ءوز دەڭگەيدە ءارقايسىسىنىڭ تالاپقا ساي ەڭبەك ەتۋىنىڭ ءوزى جەتىستىككە جول بولىپ تابىلادى. تاربيەشى كۇننەن - كۇنگە ءبىلىمىن جەتىلدىرىپ وتىرۋمەن قاتار، ومىرلىك تاجىريبەلەردى دە بەلسەنە پايدالانا ءبىلۋ كەرەك. قازىرگى تاڭدا بالانىڭ ساناسى مەن زەيىنىنە تىكەلەي اسەر ەتىپ، بالانىڭ تەز ارادا قىزىعۋشىلىعىن ارتتىراتىن نارسە تەحنيكا ەكەنى ەشكىمگە دە جاڭاشىلدىق ەمەس.
بولاشاقتىڭ قاقپاسى - ءاربىر باقشا تابالدىرىعىن اتتاعان بۇلدىرشىندەردىڭ قادامدارىندا ەرتەڭگە دەگەن نىق سەنىم، جۇرەكتەرىندە پاتريوتتىق سەزىمدەرى جالىنداعان ۇلت ۇرپاعىن تاربيەلەيتىن ءبىلىم مەن تاربيە بەرەتىن التىن قاقپا بولۋى ءتيىس.
قازىرگى زامان تالابىنا ساي ونەرلى، شىعارماشىلىققا باي، جان - جاقتى دامىعان، وزدەرىنىڭ جاعىمدى جاقتارىن كورسەتە بىلەتىن، ءوز ويلارىن اشىق ايتاتىن ۇرپاق تاربيەلەي وتىرىپ، ماڭگىلىك ەل بولىپ قالىپتاسۋدىڭ العاشقى قادامدارى دەپ بىلەمىن.