InfoHub Logo

ەگەر بالا ەشنارسە تۇسىنبەي جاتسا، ال ءسىز اشۋلانۋدىڭ شەگىندە تۇرساڭىز، نە ىستەۋگە بولادى؟

كەيدە وتە وكىنىشى ساتتەر دە بولادى: سىزدەر بارلىق وتباسىڭىزبەن جابىلىپ ساباقتى تۇسىندىرۋگە تىرىسىپ جاتسىزدار، وقۋلىقتى وقىدىڭىز، فوتوسينتەزدى ساۋساقپەن كورسەتتىڭىز، اتاسى مەن اپاسى سۋ مولەكۋلاسىن بەينەلەپ بەردى، ال بالاڭىز سول ءوزىنىڭ «تۇسىنبەدىم» دەگەنىن العا تارتادى. باقىتىمىزعا وراي، مۇنداي جاعدايلار ءۇشىن يننا پريبورا مەن پسيحولوگ اناستاسيا لىندينا بىرنەشە كەڭەستەرى بار ەكەن.

1. تاقىرىپتى تۇسىندىرگەن كەزدەگى ەڭ قيىنى – اشۋلانباۋ، اۆتوماتتى تۇردە جاسالاتىن ءىس-قيمىلداردى تەجەي ءبىلۋ. باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنداعى وسىنداي ماسەلەلەردىڭ تۋىنداۋ سەبەبى، كوبىنە اقىماقتىق نەمەسە جالقاۋلىق ەمەس، تانىمدىق فۋنكسيالاردىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرى بويىنشا قالىپتاسپاۋى بولىپ تابىلادى. بالانى اسىقتىرماڭىز، قىسىم تۇسىرمەڭىز: كۇيزەلىس العاشقى وقۋ داعدىلارىنىڭ جۇمىسىن تەك قانا بۇزۋى مۇمكىن. تەرەڭ تىنىس الىڭىز، بىر-ەكى رەت ەڭكەيىپ، بەس-التى رەت وتىرىپ-تۇرىڭىز – مىنە، ەندى بالا وقۋدى باستاۋعا دايىن ەكەندىگىن بىلدىرەدى.

فوتو: iStockphoto / Cathy Yeulet

2. «ماسەلەنى» ءوز ويىڭىزبەن «مىندەت رەتىندە» قايتا تۇجىرىمداڭىز. بالانىڭ تۇسىنبەگەنى، بۇل دەگەنىمىز ۇلكەن قيىندىق ەمەس، ال قامقورلىق كورسەتۋشى ەرەسەك ادام رەتىندە مەنىڭ مىندەتىم، وعان بارىنشا تۇسىنىكتى ەتىپ ۇعىندىرۋ. ەگەر دە تاپقان ءتاسىلىڭىز تاعى دا ناتيجەسىن بەرمەسە، وندا «ب»، «ۆ» نەمەسە باسقا دا جوسپارلار قۇرىڭىز.

3. ءوزىڭىزدىڭ ءتۇسىندىرۋ جولىڭىزدى قاراپايىمنان باستاپ قيىنعا قاراي قۇرىڭىز. «ءۇش اگرەگاتتى جاعدايدى ۇيرەنبەيمىز»، تەك «اكەڭنىڭ قۇلاعىنان بۋ شىعىپ جاتقانى قانداي جاقسى، قاراشى! نەگە ەكەنىن بىلەسىڭ بە؟»

4. بالانىڭ ىس-ارەكەتىنە قارا. بالاعا بەرىلەتىن تاپسىرما جالىقتىراتىن، تىم اۋىر بولماۋى كەرەك. ەگەر دە ونىڭ شاماسى كەلمەيتىنىن بايقاساڭىز، تاقىرىپتى بىرنەشە بولىككە ءبولىپ تاستاڭىز. قىزىڭىز بۇگىن فۋتبول الاڭىنىڭ اۋماعىن ەسەپتەمەسە دە، ونىڭ ەنى بويىنشا قاتارىنان نەشە فۋتبولشىنى ورنالاستىرۋعا بولاتىنىن انىقتايتىن بولادى.

5. ەگەر دە بالا قيىن سۇراقتى وقۋ كەزىندە كىشكەنتاي بولسىن ءبىر نارسە تۇسىنۋگە قول جەتكىزسە، ونىڭ ءوزى تاماشا جەتىستىك. زىمىران قوزعالتقىشىنىڭ قۇرىلعىسى، بۋىن اياقتىلار قيمىلى جانە نەسيە بەرۋ مولشەرلەمەسىنىڭ ارتۋى بالانىڭ شىنايى قىزىعۋشىلىعىن تۋدىرۋى ابدەن مۇمكىن. ەتىستىكتەردىڭ جىكتەلۋى – بۇل قيىنداۋ.

ەتىستىككە جىكتەي بىلگەن ادام، ونى ومىردە، تىم بولماعاندا گراففيتيگە ارنالعان قابىرعادا قولدانا الاتىندىعىنا، بالاڭىزدىڭ كوزىن جەتكىزۋگە تىرىسىڭىز.

ول كىشكەنتاي بالانىڭ ازداپ قۇلشىنىسىن وياتۋى دا مۇمكىن. بۇل الەمدە مۇعالىمدەر ءمىنسىز وقۋشىلارعا، ءاربىر تەوريا ناقتى ومىردە جازىلاتىنىن جانە قولدانىلاتىنىن ايتىپ بەرە الادى.

فوتو: iStockphoto / Halfpoint

6. تريگونومەتريا ساياجايعا جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ كەزىندە قانداي ماڭىزدى ەكەندىگى تۋرالى ايتقانىڭىز ەكىنشى سىنىپ وقۋشىسىنىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتا الماسا، قام جەمەڭىز. مۇنداي جاعدايدا ەكىنشى سىنىپ وقۋشىسىنا ويىننىڭ ىشىنە وقۋ-ۇيرەتۋ ساتتەرىن قوسقان دۇرىس بولاتىندىعىنا قاراماستان، ۇيرەتۋ بارىسىنا ويىن ەلەمەنتتەرىن قوسىڭىز. بي كەشىنە قۋىرشاق كۇردەلى يرەلەڭدەگەن تراەكتوريامەن باراتىنداي ەتىپ، وعان ارنالعان ءۇي قۇراستىرىڭىز. حانشايىمعا دوعال بۇرىشتى ءۇشبۇرىش پىشىنىندە ءتاج جاساڭىز. ويناي ءجۇرىپ، بالا اقپاراتتى بارىنەن دە جاقسى قابىلدايدى، سونى پايدالانباۋ مۇمكىن ەمەس.

7. جاتتىعۋ شارتتارىن جەڭىلدەتىڭىز جانە كورنەكىلەڭىز، اقپارات بالاعا قىزىقتى بولىپ كورىنەتىندەي بولسىن. اۆەرچەنكونىڭ اڭگىمەسىندە سەمون پانتالىكين دەگەن بالاعا «ا» بەكەتىنەن «ب» بەكەتىنەن باعىت العان ەكى جۇرگىنشى تۋرالى ەسەپ بەرىلەدى. بولىپ جاتقان وقيعانى قالايدا كوز الدىنا ەلەستەتۋ ءۇشىن، ول قيالدى ىسكە قوستى: «سيمپسون-كريكتىڭ بارلىق جاعالاۋىنا دۇربەلەڭ تۋدىرعان باسكەسەر، ۆيليام بلوكەر، ورمان ىشىندەگى ازەر بايقالاتىن جالعىز اياق جولمەن بۇقپانتايلاپ كەلە جاتقاندا كۇن ءالى تالداردىڭ ۇشار باسىن التىن تۇسكە بوياي قويماعان، اشىق ءتۇستى تروپيكالىق قۇستار ءالى دە ۇيالارىندا ۇيىقتاپ جاتقان، قارا اققۋلار اۆستراليا تۇڭعيىعى مەن جانارگۇلدەردىڭ قوپاسىنان ءجۇزىپ شىعا قويماعان بولاتىن. ول ساعاتىنا 4 شاقىرىم عانا جۇرەتىن، ودان دا تەزىرەك جۇرۋگە، كەشەگى جۇمباق دۇشپانىنىڭ جالپاق جاپىراقتى ماگنوليانىڭ دىڭگەگىنىڭ ارتىنا تىعىلىپ تۇرىپ اتقانىنان كەيىن اۋىرتقان اياعى كەدەرگى كەلتىردى». نەگە ەكەنى بەلگىسىز، ءبىراق بالالارعا جۇرگىنشىلەردەن گورى، بارلاۋشىلاردىڭ قوزعالىسىنىڭ ءمان-جايىن تەكسەرۋ، ورمان اۋماعىنىڭ ورنىنا شوكولادتىڭ تەكشە مەترىن ولشەۋ جانە قۇبىرجەلىسىنىڭ تەرەڭدىگى ەمەس، قۇندى قازبالارعا اپاراتىن توننەلدىڭ تەرەڭدىگىن ەسەپتەۋ قىزىقتىراق كەلەدى.

فوتو: iStockphoto / TolikoffPhotography

8. وقۋلىقتاعى تاپسىرمالاردى ءىرى باسپا ارىپتەرىمەن كوشىرىپ جازىڭىز، تۇسىنىكسىز ەسەپتەن جارناما پلاكاتىن جاساڭىز – مۇنداي ءماتىندى قابىلداۋ بالاعا الدەقايدا وڭايعا تۇسەدى.

9. اقپاراتتى كورنەكتى ەتىڭىز. ساناعىش تاياقشالار مەن وقۋلىق ماتەريالدارىن بەكەرگە ويلاپ تاپقان جوق. كىتاپتا نە تۋرالى ايتىلعانىن بەينەلەپ بەرىڭىزدەر، كۇش الاڭىنىڭ سىزىعى بويىنشا بۇرشاقتاردى جايىپ قويىڭىز، كۇكىرتسۋتەكتىڭ ءيىسىن بەتپە-بەت كورسەتىڭىز، بالاعا كوپىر ارقىلى ءبىر مينۋتتىڭ ىشىندە پوەزدىڭ قالاي وتەتىندىگىن ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن كورشىلەرىڭىزدى شاقىرىپ، ولارمەن قول ۇستاسىپ تەز ءوتىپ كورسەتىڭىز. كەستەلەر مەن سۋرەتتەر سالىڭىز، اينالاڭىزدىڭ ءبارى اقپاراتتىق سىزبالار بولسىن.

قازىرگى ساتتە ەڭ باستىسى، ادامنىڭ لوگيكانى ءتۇسىنۋى، ال تۇجىرىمداۋمەن كەيىنىرەكاينالىساسىز.

عالامتورداعى تانىمدىق فيلمدەر سىزگە قاشان دا كومەككە كەلەدى، الايدا بالانى تۇسىنىكسىز تاقىرىپتا الدەنە كورسەتىپ جاتقان ەكراننىڭ الدىنا جالعىز قالدىرماڭىز. ءسىزدىڭ: «مىنە! كوردىڭ بە، ونى توك قالاي سوققانىن!» دەگەن ءسوزىڭىز وعان وتە ماڭىزدى قولداۋ بولا الادى.

10. ماڭىزدى بەينەلەر قولدانىڭىز، - دەپ كەڭەس بەرەدى وتباسىلىق وقىتۋ جونىندەگى مامان، پەداگوگ الەكسەي كارپوۆ. ءىس جۇزىندە مەكتەپتەگى ءبىلىم بەرۋدىڭ ءاربىر سالاسىنىڭ نەگىزگى ۇلگىلەرى بار، ولاردى وقي وتىرىپ، بالانىڭ ءپاندى ءتۇيسىنۋى الدەقايدا وڭايىراق بولادى. مىسالى: گلوبۋس، ساندىق وس، كوورديناتتار جۇيەسى، اتومداردىڭ سۋرەتى، مەندەلەيەۆ كەستەسى، تورلارى بار تىك ءتورتبۇرىش – كوبەيتۋدى ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن جانە تاعى باسقالار.

فوتو: iStockphoto / Artfoliophoto

11. تالاپ ەتپەڭدەر، ايتىڭدار – تاعى دا سول الەكسەي كارپوۆتىڭ كەڭەسى. دومينانتسەپتاككورد تۋرالى اسەرلى ءارى قىزىقتى ەتىپ ايتقان اكە، تەك سانا شامشىراعىن جاعىپ قانا قويماي، باحتان باستاپ، بارلىق مۋزىكاعا بالانىڭ مىقتى قىزىعۋشىلىعىن وياتۋى دا مۇمكىن. سونىمەن بىرگە بالالار، ءتىپتى وتباسىندا رولگە ءبولىپ وقىپ بەرسەڭ دە، كىتاپتاعى تاقىرىپتارعا قاراعاندا تاريحتى قۋانا تىڭدايدى.

12. بالالارعا قولداۋ كورسەتىڭىز جانە قوستاپ وتىرىڭىز. وقىتۋعا قاتىستى ماسەلە كوبىنەسە بالانىڭ پسيحولوگيالىق جاعدايىنان كورىنەدى: ول كوڭىلسىز، وزىنەن ءوزى قوبالجيدى نەمەسە ونى ءقازىر تاربيەلەي باستايتىنىن جانە ونىڭ مۇمكىندىگى تومەن ەكەندىگىن بەتىنە باساتىندىعىن قامىعا كۇتەدى. بۇل لوگاريفمدىك سىزىقتى تۇسىنۋمەن ارپالىستا جىگەرلەندىرە الاتىن نارسە ەمەس.

---