InfoHub Logo

قىزعانۋ سەزىمى بارلىق ادامنىڭ جاراتىلىسىندا بار، ودان ەشكىم تولىعىمەن باس تارتا المايدى. بۇل سەزىمنىڭ ادام ومىرىنە قوسار ۇلەسى كوپ. دەگەنمەن دە، قىزعانىش شەكتەن تىس بولعان جاعدايدا ءومىردى قيىنداتىپ جىبەرەدى. ال، ەگەر قىزعانۋشى كىشكەنتاي بالا بولسا، ءومىر ودان ارى قيىنداي تۇسەدى... بالالاردا قىزعانۋ سەزىمى، شامامەن، 2 جاسىندا باستالادى.

نەگىزىندە، اتا-انانىڭ ۇستانىمدارى مەن بالانىڭ سىرتتا كورگەن كورىنىستەرى بالانى قىزعانىشقا يتەرمەلەيدى. ياعني، بالانىڭ ءوز باۋىرىن قىزعانۋىنا ۇلكەندەر ءوزىمىز سەبەپ بولىپ جاتامىز. ءقازىر سول سەبەپتەردى تىزبەكتەپ، ساناپ كورسەك:

1.    اكە-شەشەنىڭ بالالارى اراسىندا تەڭدىك ورناتۋعا تىرىسۋى باۋىرلار اراسىندا قىزعانىشتىڭ باستالۋىنا سەبەپ بولادى. نەگىزىندە، اكە-شەشە بالالار اراسىندا تەڭدىك ورناتۋعا ەمەس، ادىلدىك ورناتۋعا تىرىسۋى قاجەت. ويتكەنى، ءاربىر بالانىڭ جاراتىلىسى ءارتۇرلى بولۋىمەن قاتار، دۇنيەگە كەلۋ ۋاقىتى دا ءارتۇرلى. وسى وزگەشەلىكتەرگە ءمان بەرمەي، ەكەۋىنە دە تەڭ قاراۋ، ەكەۋىنىڭ بىرەۋىنە ادىلەتسىزدىك جاساۋ بولىپ تابىلادى.

2.    اكە-شەشەسىنىڭ وزىنە ادىلەتسىز ارەكەت ەتكەنىن سەزگەن بالا ولارعا دەگەن سەنىمىن جوعالتسا، بۇل سەنىمسىزدىگى ونىڭ قىزعانىشىنا سەبەپ بولادى.

3.    تۇڭعىش بالاعا بۇرىننان بەرى يە بولعان مارتەبەسىن جوعالتپاعانىن كورسەتۋ كەرەك. ايتپەسە، كىشكەنتاي باۋىرى دۇنيەگە كەلگەن كەزدە تۇڭعىشى الاڭدايدى جانە «اناسى كىشكەنتاي باۋىرىنا كوبىرەك كوڭىل ءبولىپ، ءوزىن بۇرىنعىدان از جاقسى كورە باستادى» دەپ قايعىرادى. بۇل جاعداي بالانىڭ قىزعانىشىن تۋىنداتىپ، باۋىرىنا كۇش قولدانۋعا دەيىن اپارۋى مۇمكىن.

4.    بالالار اراسىنداعى جاس ايىرماشىلىعى دا قىزعانىشقا سەبەپ بولۋى مۇمكىن.  جاس ايىرىمى از بولعان بالالاردا قىزعانىش سەزىمى جيىرەك كەزدەسەدى. 2 جاسار بالانىڭ باۋىرى دۇنيەگە كەلگەندە قىزعانىشتىڭ تۋىنداۋى تابيعي. ويتكەنى، 2 جاسار بالانىڭ «مەن» سەزىمى باسىم بولادى، ءبولىسۋدى جاقتىرمايدى. اكە-شەشەسىنىڭ كوڭىلى باسقالارىنا اۋعانىن ۇناتپايدى. ماماندار بالالار اراسى جاس ايىرماشىلىعى 3-4 جاس بولعانى ءجون دەپ ويلايدى. قۇرانداعى ەمىزۋ جاسى 2 جاس ەكەنىن ەسكەرسەك، مامانداردىڭ ويىمەن ەرىكسىز كەلىسۋگە تۋرا كەلەدى.

5.    بالالاردىڭ بىرەۋى وتباسى مۇشەلەرىنىڭ بىرەۋىنە كوبىرەك ۇقساتىلۋى جانە ونىڭ اشىق تۇردە ءسوز بولۋى ەكىنشى بالانىڭ ءوزىن «كەرەكسىز» سەزىنۋىنە سەبەپكەر بولۋى مۇمكىن. بۇل سەزىم دە قىزعانىش تۋىنداتادى.

6.    اكە-شەشەسىنىڭ تابيعي ەمەس ارەكەتتەرى دە قىزعانىش سەزىمىن وياتۋى مۇمكىن. مىسالى، باۋىرى دۇنيەگە كەلگەن بالانىڭ اناسى پەرزەنتحانادان كەلە جاتقاندا بالاسىنا سىيلىق الىپ: «مىنا سىيلىقتى ساعان باۋىرىڭ اكەلدى» دەسە، ۇلكەن بالا دا كىشكەنتاي نارەستەنىڭ سىيلىق اكەلە المايتىنىن بىلەتىن جاستا بولسا، بۇل جاعداي ونى تاڭ قالدىرادى جانە اناسىنىڭ سوزىنە سەنىمى ازايادى.  

7.    نارەستەنىڭ جىنىسى دا قىزعانىش سەزىمىن وياتۋى مۇمكىن. اتاپ ايتار بولساق، قىز بالانىڭ ءىنىسى دۇنيەگە كەلگەن كەزدە «اكە-شەشەم مەنىڭ جىنىسىمدى ۇناتپادى» دەپ ويلاۋى مۇمكىن. اسىرەسە، وتباسىندا بالانىڭ جىنىسىنا ەرەكشە كوڭىل ءبولىنىپ، بۇل جاعداي ءجيى تىلگە تيەك ەتىلەتىن بولسا، باۋىرلار اراسىنداعى قىزعانىشتىڭ تۋىنداۋىن كۇتۋگە بولادى.

8.    ۇيگە كەلگەن قوناقتاردىڭ نەمەسە تۋىسقانداردىڭ قىزىق ءۇشىن ايتقان سوزدەرى قىزعانىش سەزىمىن وياتۋى مۇمكىن. مىسالى، كىشكەنتاي بالادان «سەنىڭ شاشتارىڭ نەگە اپكەڭدىكى سياقتى بۇيرا ەمەس (ۇزىن ەمەس)» ، «ويبۋ، ءىنىڭنىڭ بويى سەنىكىنە جەتەيىن دەپ قالىپتى عوي، جاقىندا سەنى وزىپ كەتپەسىن» سەكىلدى ورىنسىز سۇراقتار مەن سوزدەر باۋىرلار اراسىندا كەرەكسىز سەزىمدەردىڭ تۋىنداۋىنا سەبەپكەر بولادى. بالالار اراسىندا باقتالاستىق وياتىپ، بىر-بىرىنە دەگەن اشۋلارىن تۋدىرادى.

ەلجاس ەرتاي ۇلى

"باقىتتى وتباسى" وتباسىلىق كەڭەس ورتالىعى

---