بالانى سۋرەت سالۋعا قالاي ۇيرەتۋ كەرەك، 7 كەڭەس (جانە وسىعان ءومىربويى ىنتىزارىن جوعالتپاۋ)
كوپتەگەن بالالار بالالىق شاعىندا سۋرەت سالعاندى قاتتى ۇناتادى، عاجايىپ الەمدەر مەن باتىرلاردى ويلاپ تابادى. ءبىراق ءبىر كەزدەرى اياق استىنان: «مەنىڭ بۇلاي قولىمنان كەلمەيدى» نەمەسە تىپتەن «مەن سۋرەت سالا المايمىن» سەكىلدى كۇدىك تۋىنداۋى مۇمكىن. اق قاعاز الدىندا بالانىڭ قورقىنىش سەزىمى تۋىنداماس ءۇشىن نە ىستەۋ قاجەت، سونداي-اق بىردەن دۇرىس سۋرەت سالۋعا ۇيرەتۋ قاجەت پە، بۇل جونىندە «لەتال ي شاگال» بالالار كوركەمونەر ستۋدياسىنىڭ نەگىزىن سالۋشى، ونەرتانۋشى جانە ءۇش بالانىڭ اناسى ولگا ايزەنبەرگ اڭگىمەلەيدى.
سۋرەت سالۋ – تانىمنىڭ ءبىر ءادىسى. بالالار قورىتىندىعا باسا نازار اۋدارا بەرمەيدى، ولارعا پروسەستىڭ ءوزى ماڭىزدى. ماسەلەن، ولار ءجيى سۋرەت سالىپ، بىلاي دەيدى: «بۇل سونداي سيۋجەتتىك كەسكىندەمە، مەن ونى وتە جاقسى كورەمىن».
مەنىڭ بالام كوپ سۋرەت سالاتىن جانە ايتىپ وتىراتىن. بۇلار ءارقاشان قاعازدا بىرتىندەپ داميتىن سيۋجەتتىك وقيعالار: قانداي دا ءبىر شايقاس، سوعىستار، ۇشىپ بارا جاتقان سۋپەرمەن سەكىلدىلەر. بالام سۋرەتتى وڭاي سالاتىن، سەبەبى سيۋجەتتە ۇزاق بولعىسى كەلەتىن. ماسەلەن، ول مۋلتفيلم كورەتىن جانە سول ۋاقىتتا قاعازعا باس قوياتىن. وقيعانى قايتا باستان وتكەرۋ مۇمكىندىگىن قوسپاعاندا، مۇنداي سۋرەت سالۋلار بالاعا ءوزىنىڭ جەكە سيقىرلى الەمىن قۇرۋعا جانە ونى تولىقتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، سەبەبى ول ءوزىن دە سوعان ەنگىزىپ، بىرەۋمەن تەڭەستىرەدى. بۇل پروسەستىڭ بارلىعى شىندىقتان ويلاستىرىلعان.
«ادامدار». كونستانتين كوروۆيننىڭ كوركەم سۋرەتىنە شابىتتانعان ماييا كۋتۋكوۆا-مەندوستىڭ (3 جاس) سۋرەتى
1. اق قاعازدان قورىقپاۋ
ءبىر نارسەنى نولدەن جاساعان كەزدە – تانىمدى دامىتۋشى بار، سونداي-اق شىعارماشىلىق عاجايىپ بار. ارينە، بالالار ەرەسەك ءبىز سەكىلدى ويلامايدى، ولارعا بۇل تەك قىزىقتى پروسەسس. اتا-انالارعا بالالارىنىڭ ەبىن ساقتاي ءبىلىپ، تازا پاراقتان قورىقپاعانى ماڭىزدى. باستاي ءبىلۋ، جاڭا جوبالار تۋىنداتۋ مەن جاڭا مىندەتتەردەن قورىقپاۋ ءومىردىڭ كەز-كەلگەن سالاسىندا قاجەتكە اسادى.
2. بالاعا بوياق بەرۋ (جانە ەركىندىكتى)
بالىنىڭ قولىنا زاتتاردى ۇستاۋ قابىلەتى پايدا بولعاندا، وعان سۋرەت سالۋدى ۇسىنۋعا بولادى. بىرەۋدىڭ بىردەن كوڭىلىنەن شىعىپ، ءارقاشان سۋرەت سالا باستايدى. بىرەۋلەر بولسا تارتىنشاقتايدى. جاعالدانىپ قالۋدان قورقاتىن قىزدار مەن ۇلدار دا بار. بىرەۋى بوياققا قۋانا باسىمەن كىرىپ كەتىپ بارلىعى بوياق بولادى. ال باسقاسى وسى قۇتىعا كۇدىكپەن قارايدى.
ءتۇرلى ماتەريالداردى ۇسىنىپ كورۋ كەرەك، ەشبىر جاعدايدا ناقتى تاپسىرما قويماي: «ءقازىر ءبىز ەكەۋمىز قۇلپىناي سالامىز» باعالاۋعا بولمايدى. شاماسى مەن، تابيعاتىمدا ەركىندىكتى ءسۇيۋشى اداممىن، ماعان وسى سالادا بارىنشا ەركىندىك بەرە وتىرىپ ونى شەكتەمەۋ قاجەت سەكىلدى. قيالعا كەلگەن كەز-كەلگەن كورىنىسىن ىنتالاندىرۋ قاجەت.
«اۆستراليالىق بايىرعى ورنەكتەر». مارۋسيا دجالاليان، 6 جاس
3. «دۇرىس» سالۋعا ۇيرەتپەۋ
ءبىزدىڭ ستۋديادا تۇسىنىگى مول اتا-انالار جينالعان. بىردەن شىنايى مەكتەپتەردى، ناتيجەلەر مەن تەحنيكانى جانە ءادىستى قالايتىندار سيرەك كەزدەسەدى. ءبىراق كەزدەسەدى. اسىرەسە ءبىرتۇرلى ەستىلەتىنى، مەكتەپكە دەيىنگى ءۇش-تورت جاسار بالالاردى اكەلگەندە ولاردىڭ: «مەنىڭ بالامدى كوركەم سالۋعا ۇيرەتىڭىز» دەيتىنى.
مەن «كوركەم» دەگەننىڭ نە ەكەندىگىن انىقتاي باستايمىن. ءبىزدىڭ قابىرعادا ءىلۋلى تۇرعاندار ادەمى مە؟ «يا، ءبىراق...». ولاردىڭ ويىنداعى كوركەمدىك – بۇل شىنايىلىق ەكەندىگىن بىرتىندەپ تۇسىنە باستاعاندايمىن. الايدا شىنايىلىق – بۇل ءبىزدىڭ جاعدايعا جاسىمەن دە، ەشنارسەمەن ساي كەلمەيدى.
ناقتىلىقتى قالايتىن بالالار دا بار. ايتالىق، المانىڭ سۋرەتىن سالۋ. سالا بەرسىن. ءبىر قىز، مەنىڭ ويىمشا جاس پا ەكەن، ودان كوپ بولماسا، بار سالعانىن قاراپايىم ءبىر سوزبەن «يت» دەپ اتادى. ول ءارقاشان ءيتتى سالاتىن. ءبىز وعان: «سونيا، ءوزىڭ قارا، ءبىزدىڭ بۇگىنگى تاقىرىبىمىز – ورتاعاسىرلىق سەرىلەر، بالكىم قامال بولسىن؟ » – دەگەن ۇسىنىسىمىزعا: «جوق، يت» دەيتىن. سودان كەيىن ءبىز ادامعا بۇل تاقىرىپتى قايتا قاراۋ قاجەتتىگىن تۇسىندىك. يت – سونداي-اق يت. قازىردە وسى سونيادان ۇزدىك تۋىندىلار شىعادى جانە بۇل تىپتەن يت ەمەس.
«توبەت». سونيا دۋلەراين، 4 جاس
كەيبىرەۋلەر ءوزىنىڭ وسىنداي ابستراكسيالارىمەن تولىقتاي قاناعاتتانادى، كەيبىرى بۇل ماعىنالىق ابستراكسيالاردى ءبولىپ، مۇنىڭ كولىك، ال بۇنىڭ تاۋ ەكەندىگىن، كولىكتىڭ ءقازىر سوندا باراتىندىعىن، ال ول جەردە تۋننەل بارىن ايتادى. سوندىقتان بالانى جاقسى ءتۇسىنىپ، سەزىنە بىلگەن ماڭىزدى، بۇل بالاعا ناتيجەنى بىلدىرەدى.
4. سول ۇلگىمەن سالىستىرماۋ («مەنىڭ بۇلاي قولىمنان كەلمەيدى»)
ەگەر ءسىز ءوزىڭىزدىڭ «دۇرىس» سالعان الماڭىزبەن بالانىڭ الماسىن سالىستىرساڭىز، ول ءارقاشان ايىرماشىلىعىن كورەدى. سوندىقتان ساباق كەزىندە بالالارعا ءبىز كوپتەگەن ءارتۇرلى سۋرەتشىلەردى كورسەتەمىز. ءبىز: «قارا، كۇندى وسىلاي سالۋعا بولادى، بىلاي دا جانە بۇدان دا ون ءتۇرلى تاسىلدەرمەن» دەيمىز. سەبەبى، ەڭ دۇرىس نۇسقاسى شىققاندا تۇسىنىكتى، قولىنان رەمبرانتتاي كەلمەۋى مۇمكىن، الايدا بۇدان كەيىن شابىت پايدا بولادى.
ءوزىنىڭ كەسىن ونەر الەمىن قۇراتىن بالالار دا بار. مۇنداي بالالاردى ەشقانداي دارەجە مەن ۇلگى الاڭداتپايدى – ولار تولىققاندى. سونىمەن قاتار سالىستىرۋعا سەزىمتالدار بار. ولار: «مەندە الدەكىمدەگىدەي قولىمنان كەلمەيدى» دەپ، ءجيى الاڭدايدى. وزگەلەردىڭ جۇمىسىن كورسەتكەندە ءار كىمنىڭ سەزىمتالدىعى ءار ءتۇرلى ەكەندىگىن ءتۇسىنۋ قاجەت جانە وسىنى ەسكەرگەن ءجون.
5. سالىنعاندى تالقىلاۋ
ماڭىزدىسى بالانىڭ سۋرەتىن باعالاۋ ەمەس، ونىڭ مازمۇنىن تالقىلاۋ. بۇل اڭگىمەنى باسقا قىرىنان ءوربىتۋدىڭ تاماشا جولى. بالا بىرەۋلەردىڭ: «ال مۇندا نە، شىندىعىندا نە بولىپ جاتىر؟» – دەپ، قىزىعۋشىلىق تانىتقاندارىنا رازى بولادى. سوسىن مۇنىڭ الما ەكەندىگىن، ونىڭ ىشىندە قۇرتتىڭ ءومىر سۇرەتىنىن، ءقازىر ول سول جەردەن شىقپاقشى ەكەندىگىن ايتا باستايدى.
«جارايسىڭ!» دەگەن قۇندى پىكىر بولىپ تابىلادى. قاناتتىم سول: «اھ، قانداي قاراكول، پا شىركىن، جارايسىڭ!» ماقتادىڭىز، بالاڭىز ريزا بولدى، اڭگىمەلەسۋ بولعان دا جوق. نەگىزىندە ول ءبىر نارسەنى كورسەتپەكشى بولىپ جانە بىردەڭەنى بولىسكىسى كەلگەندىكتەن الىپ كەلدى ەمەس پە، سەبەبى بۇل جاستاردا (ءبىز مەكتەپكە دەيىنگى جانە مەكتەپتەن تومەنگىلەر جونىندە ايتۋدامىز) وسى سۋرەتتەر – ونىڭ الەمى. سونداي-اق، وعان ءسىزدىڭ دە سوندا بولعانىڭىز، قاراعانىڭىز، كەزگەنىڭىز، ءومىر ءسۇرىپ، ءوزىڭىزدى سول جەردەن تاپقانىڭىز ماڭىزدى.
6. سۋرەت سالۋدى دوعاردى ما؟ قورقىنىشتى ەمەس
بارلىق بالالار سۋرەت سالا بەرمەيدى. بىرەۋلەرگە سۋرەت سالۋ جاي عانا دامۋدىڭ باستاپقى كەزەڭى بولۋى مۇمكىن. تەك حانشايىمنىڭ سۋرەتىن سالاتىن ءبىر قىزدار بار. كىشكەنە سۋرەت سالادى – وسىمەن ءبارى ءبىتتى. وعان دەيىنگى دە، ودان كەيىنگى دە سۋرەت سالۋلار ونى قىزىقتىرمايدى. بۇدان قورقاتىن ەشنارسە جوق. ولار وزدەرىن دوس رەتىندە كورسەتكىسى كەلەدى. بۇل قىزدار، ماسەلەن، جاقسى بيلەي الۋى مۇمكىن. تەك، ولار دۇنيەنى باسقاشا تانيدى جانە بۇل قالىپتى جاعداي.
كوپ جاعدايدا بالالاردىڭ سالعان سۋرەتىن كوركەم ونەردەگى دارىندىلىق رەتىندە قابىلدايدى. سوسىن سۋرەت سالۋعا دەگەن قۇلشىنىسى كەتكەننەن كەيىن اتا-انالار رەنجىپ جاتادى. ءبىراق بۇل ءومىر: دەمەك، دامۋدىڭ بۇل ساتىسىندا وسىمەن اينالىسۋ وعان قاجەت بولعان. مۇمكىن، سۋرەت سالۋ قايتىپ كەلەر، مۇمكىن ءقايتىپ كەلمەس تە.
ون ءتورت جاستاعى ۆاري، ۆالەنتينا سەروۆانىڭ «بالالار» جۇمىسىنىڭ كوشىرمەسى
7. ونەر مەكتەبىنە اسىعىستىق تانىتپاۋ
ونەر مەكتەبىنە شامامەن 11 جاستان باستاپ قابىلدايدى جانە بۇل دۇرىس كەزەڭ. ءقازىردىڭ وزىندە ىنتا مەن ءبىر نارسەگە دەگەن تالپىنىسى بار. بالالار كىمدە جاقسى شىقتى، كىمدىكى شىنايى سالىنعان، تەكشەنى ەرەكشە ادىسپەن سىزعاندارىن سالىستىرىپ، ءوزارا سايىسقىسى كەلەدى. بۇل بالالارعا قىزىقتى بولعان كەزدە، ولار جۇمىس جاساي الاتىن جاس. ال 11 جاسقا دەيىنگىلەرگە باستىسى – بالانىڭ ىشكى ەركىندىگىن ساقتاۋ، قالىپ پەن قورقىنىشتىڭ جوقتىعى.
ولاردىڭ جاسى كەلىپ جەتكەندە، ول ءبارىن ءوز ورنىنا قويادى. سول كەزدە ادام شەبەرلىكتى مەڭگەرگىسى كەلەدى. ءدال جاستىقتىڭ وتپەلى شاق كەزەڭدەرىندە بالانىڭ سۋرەت سالۋعا بالالىق ماحابباتىنان جوعارى وزگە دە نارسەنىڭ بار جوقتىعى بەلگىلى بولادى.
كەيبىر تاجىريبەلىلەر بىردەن كورەگەندىك، جاقسى قول، كومپوزيسيالىق سەزىم نەمەسە تۇستەردى بايقايدى. ال سونداي بالا سۋرەت سالۋىن جالعاستىرعىسى كەلسە، ول جەتىستىككە جەتەدى.
You Might Also Like
-
شىمكەنت اگرارلىق كوللەدجىنىڭ تك9-162 توبىنىڭ ستۋدەنتى ديداربەكوۆا دينارا عىلىمي جەتەكشىسى - جاقىپ س.د.
