InfoHub Logo

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى بولاشاق ماماندaردى دايارلاۋ، ولاردىڭ قۇزىرەتتىلىگىن ارتۋ، كاسىبي عىلىمي جانە پەداگوگيكالىق مەكتەپتەردى قالىپتاستىرۋىنىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى. جالپى ادام بالاسىنا بىرلەسە جۇمىس ىستەۋگە قاجەتتىلىك پەن مۇقتاجدىق ءتان، بۇل ولاردىڭ ىس-ارەكەتىنىڭ ۇيلەسۋىن، كەلىسۋىن جانە سول بىرلەسكەن ىس-ارەكەتتى باسقارۋدى تالاپ ەتەدى. بۇگىنگى تاڭدا ستۋدەنتتەرگە بولاشاق ماماندىقتارى بويىنشا جۇمىس جاساۋ بارىسىندا ءتۇرلى تابىستارعا قول جەتكىزۋ ماقساتىندا ۋنيۆەرسيتەت قابىرعاسىندا «باسقارۋ پسيحولوگياسى» اتتى ساباق جۇرەدى.

"شىعىستانۋ" فاكۋلتەتىنىڭ بولاشاق ماماندارى رەتىندە، كاسىبىمىز شەت ەل ازاماتتارىمەن، كومپانيالارىمەن بايلانىستى بولادى. ءدال وسى ساتتە وزگە، بەلگىسىز مادەنيەتپەن قارىم-قاتىناسقا ءتۇسۋ ءۇشىن ناقتى داعدىلار قاجەت.

"باسقارۋ پسيحولوگياسى" ءپانى زەرتتەۋلەرىنىڭ مادەنيەتارالىق كوممۋنيكاسيا ماسەلەلەرىندە ماڭىزى زور.  بۇل تاقىرىپتى تالداۋدىڭ نەگىزگى تەوريالىق تاسىلدەرىنە سايكەس، مادەنيەتارالىق قارىم-قاتىناس ورتالىعىندا ادام تۇرادى، ول ءۇشىن باسقا حالىقتار مەن وركەنيەتتەردىڭ جەتىستىكتەرىن ءبىلۋ ەڭ ماڭىزدى الەۋمەتتىك-پسيحولوگيالىق فاكتور بولىپ تابىلادى.

ەتنيكالىق ەرەكشەلىكتەر، ايىرماشىلىقتار مادەنيەتارالىق قارىم-قاتىناستىڭ ماڭىزدى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى دەپ اتاۋعا بولادى. حالىقارالىق ينتەگراسيا جاعدايىندا جاھاندانۋ ۇدەرىستەرىنىڭ دامۋى جانە قۋاتتى مادەني الماسۋ، باسقا بىرەۋدىڭ مادەني تاجىريبەسىنىڭ ناقتى تاجىريبەسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە، باسقا مادەنيەت وكىلدەرىمەن تىكەلەي قارىم-قاتىناستاعى داستۇرلەرىنە بايلانىستى ماسەلەلەردە پسيحولوگيا ءپانى وزەكتى بولىپ تابىلادى.  ءاربىر ادام دەرلىك باسقا مادەنيەتكە ەنگەن كەزدە نەمەسە شەتەلدىكتەرمەن ارالاسۋعا ءماجبۇر بولعان كەزدە شاتاسۋ، جاتتىق سەزىمىن سەزە باستايدى. بۇل جاعدايلاردا ءوزىنىڭ ەموسيالارىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن "باسقارۋ پسيحولوگياسى" ءپانىنىڭ ماڭىزى زور بولىپ تابىلادى.

مادەنيەتارالىق قارىم-قاتىناس سالاسىنداعى پسيحولوگتاردى قازىرگى ۋاقىتتا، ەڭ الدىمەن، مادەني ەرەكشەلىكتەردىڭ ينتەرپرەتاسيا جانە كاتەگوريالاۋ پروسەستەرىنە اسەرى، سونداي-اق سايكەس مىنەز-قۇلىق ستەرەوتيپتەرىنىڭ تابيعاتى قىزىقتىرادى.

پسيحولوگتار دا، الەۋمەتتانۋشىلار دا قارىم-قاتىناس پروسەسىندە پايدا بولاتىن نەمەسە ول ارقىلى بەرىلەتىن كۇردەلى كاتەگوريالارمەن – قۇندىلىقتارمەن، موتيۆتەرمەن، كوزقاراستارمەن، ستەرەوتيپتەرمەن جانە الدىن الا پىكىرلەرمەن اينالىسادى. ولاردىڭ دا، باسقالاردىڭ دا مىندەتى - بايقالاتىن قۇبىلىستى بەلگىلەۋ (مۇمكىن ونى باسقالارمەن بايلانىستىرۋ ارقىلى) جانە مادەنيەتارالىق ءوزارا ارەكەتتەسۋ ەمەس، ىشكى توپتىق جاعدايداعى ۇقساس رەاكسيالار مەن كوزقاراستاردىڭ ايىرماشىلىعىن كورسەتۋ.

قارىم-قاتىناستىڭ پسيحولوگيالىق ۇلگىلەرى وسى قۇبىلىستى زەرتتەۋدىڭ كوپتەگەن تاسىلدەرىن كورسەتەدى. ولار ايتارلىقتاي پراكتيكالىق قىزىعۋشىلىق پەن ۇلكەن تەوريالىق مانگە يە.  بەلگىلى زەرتتەۋشىلەردىڭ ەڭبەكتەرىندە كوممۋنيكاسيا ۇعىمى كۇردەلەنىپ، جاڭا مازمۇنمەن تولىعىپ، قازىرگى ءومىردىڭ دەربەس قۇبىلىسىنا اينالادى، ونى بۇگىندە نازاردان تىس قالدىرۋعا بولمايدى.

"باسقارۋ پسيحولوگياسى" پانىندە شەتەلدىك ازاماتتارمەن قالاي قارىم-قاتىناسقا ءتۇسۋ، ولاردىڭ پسيحولوگيالىق، مەنتاليتەتكە بايلانىستى اسپەكتىلەرىن قاراستىرىپ، ولارعا بايلانىستى باسىم ستەرەوتيپتەردى قاراستىرىپ، ولارمەن جۇمىس جاسادىق.  جاعىمدى ۇلتتىق كوزقاراستارعا كوڭىل ءبولۋ، تاقىرىپتىق كەشتەر وتكىزۋ شەتەلدەرمەن جۇمىس ىستەۋدىڭ ماڭىزدى بولىگى. كاسىبي كوشباسشىلىق ءۇشىن مەنەدجەرگە تومەندەگىدەي ءبىلىمدى وسى پاندە ۇيرەندىك:

1. ميكروتوپتىڭ ۇلتتىق-پسيحولوگيالىق جانە باسقا دا سيپاتتامالارى (ءتىل، مادەنيەت، ءداستۇر جانە ت.ب.)؛ 

2. تۇلعاارالىق قارىم-قاتىناستىڭ، قارىم-قاتىناستىڭ، ءوزارا ارەكەتتەسۋدىڭ ءارتۇرلى ستاندارتتى جاعدايلارىنداعى ولاردىڭ مىنەز-قۇلقى، فورمالارى مەن ارەكەتتەرى؛ 

3. باسقا ۇلت وكىلدەرىنىڭ بەلگىلى ءبىر حالىقتاردىڭ ادامدارىن قابىلداۋىنىڭ ستەرەوتيپتەرى؛ 

4. ۇلتتىق وزىندىك سانانىڭ قىزمەت ەتۋ ەرەكشەلىگى (ماماندارمەن كەڭەسۋ ارقىلى ۇيرەنۋ پايدالى)؛ 

5. قاجەتتىلىكتەر، موتيۆتەر، قۇندىلىق باعدارلار؛ 

6. جەكە جانە بىرلەسكەن ىس-ارەكەتتەگى ۇلتتىق وزىندىك سانانىڭ ينتەللەكتۋالدى-تانىمدىق كومپونەنتتەرى؛ 

7. ميكروتوپتىڭ ۇلتتىق پسيحولوگياسىنىڭ قۇرامداس بولىكتەرى مەن وسى ايماق ءۇشىن ءداستۇرلى ىسكەرلىك، ساياسي جانە ۇلتارالىق ءوزارا ارەكەتتەستىك نورمالارى اراسىندا قايشىلىقتاردىڭ بار ەكەندىگىن كورسەتەتىن فاكتىلەر. 

كوپۇلتتى ۇجىمنىڭ باسشىسى ءوزىنىڭ ۇلتتىق ستەرەوتيپتەرىن ءبىلۋى، ۇلتتىق نانىم-سەنىمدەرگە بوي الدىرۋى، بەيىمدەلۋ شارالارىنىڭ جۇيەسىن ەنگىزۋى كەرەك، ونىڭ ماقساتى قىزمەتكەرلەردى بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋگە ۇيرەتۋ بولىپ تابىلادى.

"باسقارۋ پسيحولوگياسى" ءپانى مادەنيەتارالىق قارىم-قاتىناس قۇبىلىستارىنىڭ كۇردەلى پروسەستەرىنە جۇگىنۋگە، مادەنيەتارالىق كوممۋنيكاسيا قۇبىلىسىنىڭ مازمۇنىنا، فورمالارى مەن باعىتتارىنا اسەر ەتەتىن كوپتەگەن فاكتورلاردىڭ تابيعاتىن اشۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

فيلوسوفيا جانە ساياساتتانۋ فاكۋلتەتى.

جالپى جانە قولدانبالى پسيحولوگيا كافەدراسى نىڭ اعا وقىتۋشىسى،  پسيحولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى سادىكوۆا نازيرا مارعۇش قىزى.

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ

شىعىستانۋ فاكۋلتەتىنىڭ 1-كۋرس ماگيسترانتتارى ءازىمحان ءاقمور، ابسادىكوۆا اليشا

---