InfoHub Logo

بەيورگانيكالىق قوسىلىستاردىڭ قورشاعان ورتاداعى ەكولوگيالىق اسەرى وندىرىستە قورعاسىن جانە ونىڭ قوسىندىلارىن كەيبىر قۇيمالاردى (تيپوگرافيالىق، ءباببيتتى، لاتۋن)، اككۋمۋلياتورلار، حيميميالىق اپپاراتتار، يونداۋشى ساۋلەلەردەن قورعايتىن زاتتار، حرۋستال وندىرىستەرىندە، بوياۋ تۇرىندە (قورعاسىندى اعارتۋلار) جانە ت.ب. قورعاسىندى ۋلانۋلار ەڭ باستىسى وندىرىستىك جاعدايلاردا بولادى. كەيدە تۇرمىستىق جاعدايلاردا ىشىنەن قورعاسىنمەن قاپتالعان، ۇزاق ۋاقىت بويى كەراميكالىق ىدىستا ساقتالعان تاماق ونىمدەرىن قولدانعان جاعدايلاردا ۋلانۋلار بولادى. قورعاسىن جانە ونىڭ ورگانيكالىق ەمەس قوسىندىلارى اگرەگاتتىق جاعدايىمەن قاتىناس سيپاتىنا بايلانىستى، تىنىس جولدارى نەمەسە اسقازان ىشەك جولدارى جانە تەرى جابىندىلارى ارقىلى ەنەدى. ءوندىرىس ورىندارىندا بۇل زاتتار ادام اعزاسىنا شاڭ، اەروزول جانە بۋ تۇرىندە ەنەدى. قورعاسىن جانە ونىڭ تۋىندىلارى اسقازان جانە ىشەك جولدارىنا تۇرمىستىق ۋلانۋلار كەزىندە، سيرەك جەكە باس گيگيەناسىن ساقتامايتىن - وندىرىستە: قورعاسىنمەن بايلانىستا بولعاننان كەيىن اۋىزدى شايقاۋ، قولدى جۋۋ، سەح ورىندارىندا تاماق ءىشۋدىڭ سالدارىنان تۇسەدى. تىنىس جولدارى ارقىلى ادام اعزاسىنا تۇسكەن قورعاسىن جانە ونىڭ قوسىندىلارى قانعا وتەدى. قورعاسىن جانە ونىڭ قوسىندىلارى اسقازان ىشەك جولدارى ارقىلى تۇسكەن كەزدە بىرنەشە وزگەرىستەرگە ۇشىرايدى. اسقازاندا ولار تۇز قىشقىلىمەن اسەرلەسىپ ، قورعاسىن ءحلوريدىن تۇزەدى. اششى ىشەكتە ءسىلتىلى ورتامەن ماي قىشقىلىنىڭ اسەرىنەن ماي قىشقىلدى قورعاسىندى تۇزەدى، ولار ءوتتىڭ اسەرىنەن ەمۋلسياعا اينالادى. قورعاسىننىڭ ۇساق بولشەكتەرى ىشەكتىڭ شىرىشتى قاباتىنا ەنىپ، قاقپا ۆەناسىنىڭ كاپيلليارلارى ارقىلى جانە ىشەكتىڭ ليمفا جولدارى ارقىلى جالپى قان اينالىمعا تۇسەدى. باۋىرعا ەنگەن قورعاسىن، ونىڭ جاسۋشالارىمەن جۇتىلىپ، اقىرىنداپ وتپەن بولىنەدى. قاندا قورعاسىن جوعارى ديسپەرستى قورعاسىننىڭ البۋمينانتى جانە فوسفاتتى كوللويدتى تۇرىندە بولادى، ولار قان سارى سۋىمەن ەريتروسيتتەردىڭ كۇكىرتتى قوسىندىسى بار بەلوكتارى جانە ورگانيكالىق ەمەس فوسفاتتاردىڭ اسەرلەسۋىنىڭ ناتيجەسىندە پايدا بولادى. قورعاسىن كۋمۋلياتيۆتى اسەرى بار ۋلارعا جاتادى. اعزاعا تۇسكەننەن كەيىن ول كوپتەگەن مۇشەلەردە قورعاسىننىڭ ەرىمەيتىن ءۇش نەگىزگى فوسفاتى تۇرىندە جينالادى. قورعاسىننىڭ ۇلكەن بولىگى سۇيەكتىڭ تراۋبەكۋلاسىندا جينالادى، ول سۇيەك تىندەرىندەگى كالسيي تۇزدارىنىڭ ىعىستىرۋ قابىلەتىمەن تۇسىندىرىلەدى. سونىمەن قاتار قورعاسىن بۇلشىقەتتە، باۋىردا، بۇيرەكتە جينالادى. از مولشەردە كوكباۋىردا، ميدا، ميوكاردتا، ليمفا تۇيىندەرىندە جينالادى. دەپودان قورعاسىن باياۋ بولىنەدى، كەيدە قورعاسىنمەن بايلانىستى ۇزگەننەن كەيىن بىرنەشە جىلدان كەيىن بولىنەدى. قوعاسىن ىشكى جانە سىرتقى فاكتورلاردىڭ اسەرىنەن (ىشىمدىك ءىشۋ، ينتەركۋررەنتتى اۋرۋلار، جاراقاتتار، كۇيۋلەر، فيزيوتەراپيەۆتىك پروسەدۋرالار، تاماق ءىشۋ ءتارتىبىنىڭ بۇزىلۋلارى، ءسىلتىلى – قىشقىلدى جاعدايلار) ەرىگەن جانە ەرىمەگەن تۇردە دەپودان ينتەنسيۆتى تۇردە ءبولىنۋى مۇمكىن. بۇل ءوز كەزەگىندە قان اينالىمىنداعى قورعاسىننىڭ مولشەرىنىڭ جوعارلاۋىنا اسەر ەتەدى. بۇل جاعدايلاردا ايقىن قورعاسىندى ۇستامالارمەن جۇرەتىن ۋلانۋلاردىڭ اسقىنۋلارى بولۋى مۇمكىن. ۋلانۋدىڭ اۋىرلىق دارەجەسى اعزاداعى قورعاسىننىڭ قۇرامىنا بايلانىستى ەمەس، ول قان اينالىمداعى قوعاسىننىڭ قۇرامىنا بايلانىستى. قورعاسىن اعزادان ىشەك جانە بۇيرەك ارقىلى شىعارىلادى. ولاردىڭ از مولشەرى تەرمەن، سىلەكەيمەن، ال لاكتاسيا كەزىندە سۇتپەن شىعارىلادى. پاتوگەنەزى: قورعاسىن جانە ونىڭ قوسىندىلارى پوليتروپتى اسەرلەرى بار ۋلارعا جاتادى. قورعاسىنمەن ۋلانۋلاردىڭ پاتوگەنەزدىك مەحانيزمدەرىنە گەم جانە ءپورفيريننىڭ بيوسينتەزىنىڭ بۇزىلىستارى جاتىر. قورعاسىننىڭ اسەرىنەن ءپورفيريندى الماسۋ جاعدايلارىن وقىعان كەزدە «قورعاسىندى انەميانىڭ» دامۋى مۇمكىن. قورعاسىن گەمنىڭ بيوسينتەزىنە قاتىساتىن سۋلفگيدريل توپتارىنا بوگەت جاساي وتىرىپ ، فەرمەنتتەردىڭ بەلسەندىگىن تەجەيدى. وسىنىڭ ناتيجەسىندە زاردە كوپروپورفيرين جانە δ-امينوليەۆۋلين قىشقىلىنىڭ قۇرامى جوعارلايدى جانە ەريتروسيتتەردە گەم سينتەزىندە قولدانباعان پروتوپورفيرين جانە تەمىر جينالادى. ولاردىڭ ۋتيليزاسياسى ونىڭ قان سارى سۋىنداعى دەڭگەيىمەن سيدەروسيتتەردىڭ (ەريتروسيتتەر، تەمىر قۇرامى) پايدا بولۋىنا اكەلەدى. گيپوحرومدى گيپەرسيدەرەميالىق سيدەرواحرەستيكالىق سيدەروبلاستى انەميا داميدى. قورعاسىن ەيرتروسيتتەرگە ۇزدىكسىز اسەر ەتەدى. قورعاسىن ەريتروبلاستار جانە ءىرى تۇرلەرىنىڭ مورفوفۋنكسيونالدى قۇرلىمىن بۇزا وتىرىپ، ەريتروسيتترەدىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۋاقىتىن تومەندەتەدى، وسىنىڭ ناتيجەسىندە ولاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى قىسقارادى جانە تەز ولەدى. وعان جاۋاپ رەتىندە ءبوزوفيلدى داندەرمەن ەريتروسيتتەردىڭ سانىنىڭ ۇلعايۋى مەن ايقىن رەتيكۋلوسيتوزى، ەريتروسيتتەردىڭ اكتيۆاسياسى داميدى. قورعاىسننىڭ اسەرىنەن نەرۆ جۇيەسىنىڭ زاقىمدانۋ مەحانيزمى ءالى تولىعىمەن وقىلمعان. وسىعان قاراماستان قورعاسىن جانە ونىڭ قوسىندىلارىنىڭ جۇيكە تىنىنە اسەر ەتۋ مۇمكىندىگىن ەستەن شىعارماۋ كەرەك. قورعاسىندى ۋلانۋلار كەزىندە پاتولوگيالىق پروسەستىڭ دامۋىنىڭ ەرتە كەزەڭدەرىندە ونج جوعارعى بولىگىنىڭ زاقىمدانۋى ءتان، ول قىرتىستى قىرتىس استى اسەرلەسۋمەن جانە قىرتىستى بولىكتەگى نەيروديناميكالىق بۇزىلىستارمەن كورىنەدى. بۇل كەزدە ميدىڭ قىرتىستى زاتىندا قوزۋ پروسەسى داميدى، ال كەيىننەن تەجەلۋ پروسەسى داميدى. ۋلانۋدىڭ اۋىر تۇرلەرىندە ونج جوعارعى بولىكتەرىندەگى فۋنكسيونالدى بۇزىلىستار تۇراقتى ورگانيكالىق بۇزىلىستاردىڭ دامۋىن تۋدىرادى، ول ميەلوپولينيەۆريتتىك، ەنسەفالوپاتيالىق جانە ەنسەفالوپولينيەۆريتتىك سيندرومدارمەن سيپاتتالادى. قورعاسىندى ۇستامالاردىڭ پاتوگەنەزىندە جۇيكە جۇيەسىنىڭ ماڭىزى زور. جۇيكە جۇيەسىنىڭ شامادان تىس قوزۋىنىڭ ناتيجەسىندە قورعاسىندى ۇستامالاردىڭ پايدا بولۋ تۋرالى پىكىرلەر ايتىلعان. وسى ارقىلى تامىرلاردىڭ كۇرت تارىلۋى، قان قىسىمىنىڭ جوعارلاۋى، ىشەكتەگى سپاستيكالىق اتونيالىق قۇبىلىستار، كەيدە ءدىرىل ۇستامالارى، امبليوپيالار، گەميپارەزدەر تۇسىندىرىلەدى. قورعاسىندى ۇستامالاردىڭ شىڭىندا قاننىڭ قۇرامىنداعى سيمپتوماميمەتيكالىق زاتتاردىڭ قۇرامى جوعارلايدى.

---