بلوكچەين ەكونوميكانى وزگەرتۋ قۇرالى ما؟
بلوكچەين – اقپاراتتى قامتيتىن بەلگىلى ءبىر ەرەجە بويىنشا قۇرىلعان ۇزىلمەيتىن جۇيەلى بىرىكتىرىلگەن ءتىزىم. بلوكتار تەك ساندارمەن عانا ەمەس، ءاربىر بلوكتىڭ جەكە حەش-سۋمماسى بولۋىمەن دە بايلانىسادى. بلوكقا وزگەرتۋ ەنگىزۋ ءۇشىن كەلەسى بلوكتاردى دا وزگەرتۋ كەرەك بولادى. ادەتتە بلوك تىزبەكتەرىنىڭ كوشىرمەلەرى كوپتەگەن بىر-بىرىنەن تاۋەلسىز كومپيۋتەرلەردە ساقتالادى. بۇل بلوكتارعا ەنگىزىلگەن اقپاراتتى وزگەرتۋدە قيىندىق تۋعىزادى.
«بيتكوين» جۇيەسى 2008 جىلى بلوكچەين ءادىسىنىڭ ەڭ العاش قولدانىلعان ورتاسى بولدى. قازىرگى ۋاقىتتا بلوكچەين قارجىلىق وپەراسيالار، پايدالانۋشىنى سايكەستەندىرۋ جانە كيبەرقاۋىپسىزدىك سالالارىنىڭ قولدانىس اياسىنا ەنە باستادى. بۇل تەحنولوگياعا بانك مەكەمەلەرى جانە مەملەكەتتىك ۇيىمدار قىزىعۋشىلىق تانىتىپ جاتىر.
ترانزاكسيالار بلوگى – بيتكوين جانە وسىعان ۇقساس وزگە دە جۇيەلەردە ترانزاكسيالار توبىن جازۋعا ارنالعان ارنايى قۇرىلىم. جاسالعان ترانزاكسيا ونىڭ فورماتى مەن قولتاڭباسى تەكسەرىلىپ، بلوكقا وزگە دە ترانزاكسيالارمەن بىرگە ەنگىزىلگەندە عانا اياقتالعان جانە سەنىمدى بولىپ ەسەپتەلەدى. قاراپايىم تىلمەن ايتقاندا، بلوكچەين – ءسىز، ءسىزدىڭ جاساعان مامىلەلەرىڭىز، ترانزاكسيالار، بارلىق كەلىسىمدەر مەن ارەكەتتەرىڭىز تۋرالى تولىق جانە شىنايى اقپاراتتى قامتيتىن جۇيە. قازىرگى جۇيەلەرمەن سالىستىرساق، بۇل جەكە ادامدار تۋرالى بارلىق اقپارات بار ۋيكيپەديا سياقتى. ءسىز ءوزىڭىز كەلىسىم جاساعالى وتىرعان كەز-كەلگەن ادام تۋرالى مالىمەتتى وسى جەردەن تابا الاسىز.
بلوكچەيندى الەمدىك ەكونوميكاعا ەنگىزۋدىڭ ەڭ باستى ماقساتتارى:
تۇلعالار اراسىنداعى بەلگىسىزدىكتەن ارىلۋ. مىسالى، ءسىز بەلگىلى ءبىر ساتۋشىدان ۇيالى تەلەفون ساتىپ العىڭىز كەلدى دەلىك. ءسىز ول ادامعا تولىعىمەن سەنىم ارتۋ ءۇشىن بلوكچەين ارقىلى ول تۋرالى بارلىق اقپاراتتى، مەملەكەتپەن بەرىلگەن كۋالىكتەرىن، سەرتيفيكاتتارىن، بۇعان دەيىن جاساعان ساتىلىمدارى مەن مامىلەلەرىن، ساتۋشى جايلى پىكىرلەردى كورە الاسىز. سونىمەن قاتار، ءسىز ارەكەتتەسۋدە تولىق اشىقتىققا قول جەتكىزە الاسىز. ساتىپ العان زات قولىڭىزعا تيگەنشە، ول ءدال ءسىز قالاعان زات ەكەنىن جانە ونىڭ سىزگە دەيىن ءجۇرىپ وتەتىن جولىن بىلە الاسىز. بۇل تەك سمارتفون جانە دە وزگە ماتەريالدىق زاتتارعا عانا ەمەس، ءار ءتۇرلى قۇجاتتارعا دا قاتىستى بولۋى مۇمكىن.
ءداستۇرلى ينستيتۋتتاردان قۇتىلۋ. جەتكىلىكتى دارەجەدە دامىعان زامانعا دەيىن ەكونوميكا الەمىندە ادامدار اراسىنداعى بەلگىسىزدىكتى ازايتۋ ءۇشىن ساۋدا ينستيتۋتتارى ءومىر ءسۇرىپ كەلدى. بۇل ساۋدا ينستيتۋتتارىنىڭ قۇرىلۋىن ەڭ العاش قولداعان دۋگلاس نورت بولعان. ەڭ العاشقى كەزەڭدەردە ساۋدا جاساۋ فورمالدى ەمەس ەرەجەلەر ارقىلى جۇرگەن. ءبىراق ول كەزەڭدە ءبىز ساۋدانى كۇش كورسەتۋ نەمەسە الەۋمەتتىك نۇسقاۋلار ارقىلى جاسادىق. كەيىننەن ۆاليۋتالىق بانكتەر، ۇكىمەت جانە كورپوراسيالار ءتارىزدى فورمالدى ينستيتۋتتار پايدا بولا باستادى. قازىرگى ۋاقىتتا ءبىز ادەتتە Amazon، eBay، Alibaba ءتارىزدى ساۋدا پلاتفورمالارى بار ونلاين ينستيتۋتتاردى پايلادانامىز. بلوكچەين وسى ساۋدا ينستيتۋتتارىنىڭ كومەگىنسىز سەنىمدى ساۋدا قاتىناستارىن قۇرۋعا كومەكتەسەدى. ياعني، ساۋدا ينستيتۋتتارىنىڭ كەلەشەكتە قاجەتى بولمايدى.
بلوكچەيندى زەرتتەگەن بىرنەشە عالىمدار ونىڭ جاعىمدى جاقتارىمەن قاتار زياندى جانە ءتيىمسىز جاقتارىن دا اتاپ ءوتتى. SWIFT حالىقارالىق بانكارالىق اقپارات بەرۋ جانە قارجىلىق وپەراسيالار جۇيەسى بانكتىك ورتاداعى بلوكتار تىزبەگىن قولدانۋداعى دۇرلىكپەگە بايلانىستى رەاليستىك ەمەس بولجامداردىڭ ءقاۋىپى تۋرالى مالىمدەدى. امەريكالىق ەكونوميست نۋريەل رۋبيني ينتەرنەتتى ورتاق قولجەتىمدى ەتكەن TCP/IP جانە HTML سياقتى بۇل تەحنولوگيانىڭ سوڭعى ون جىلدا ورتاق جانە امبەباپ قۇرىلىمدارى پايدا بولماعانىن ايتىپ، بلوكچەيندى سىنعا الدى. ەكونوميستىڭ ويى بويىنشا، دەلدالدارسىز جەكەلەنگەن ترانزاكسيالار قۇرۋعا ۋادە بەرۋ «كۇدىكتى، ۋتوپيالىق ارمان» بولىپ قالا بەرەدى.
جۇڭگو اقپاراتتىق جانە كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالار اكادەمياسى (CAICT) جاقىندا بلوكچەين جوبالارىن زەرتتەۋدى اياقتاپ، ولاردىڭ 92%-ى ءساتسىز اياقتالاتىنىن، ال ونى ىسكە اسىرۋدىڭ ورتاشا مەرزىمى 1، 22 جىل ەكەنىن كورسەتتى.
الەمدىك ەكونوميكاعا وزگەرىس ەنگىزۋ – كۇردەلى دە اۋقىمدى ماسەلە، بۇل ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك پەن ۇزاق ۋاقىتتى تالاپ ەتەدى. ەكونوميكانىڭ ىلگەرىلەۋى نەمەسە كەيىن جىلجۋى قازىرگى ۋاقىتتاعى جاڭاشىلدىقتارعا بايلانىستى. دەگەنمەن، كەز-كەلگەن جاڭاشىلدىق مىندەتتى تۇردە پروگرەسس الىپ كەلەدى دەپ سەنىممەن ايتۋ قيىن. تەكسەرىلگەن، تولىق زەرتتەلگەن جاڭا جۇيە عانا الەم ەكونوميكاسىن ارمانداعى شىڭدارعا جەتكىزە الادى.
You Might Also Like
-
جىنىستىق ساۋاتتاندىرۋ – ادامنىڭ جىنىس مۇشەلەرى، جىنىستىق كوبەيۋ (ۇرىقتاندىرۋ، بالا ءبىتۋ، ۇرىقتىڭ دامۋى، بوسانۋ)، جىنىستىق قاتىناس، رەپرودۋكتيۆتى (ۇرپاق جاڭعىرتۋ) دەنساۋلىق، ەموسيونالدىق قارىم-...
