InfoHub Logo

بۇرگەن (شاڭكىش)، (كالينا وبىكنوۆەننايا، Viburnum opulus) — بيىكتىگى 3 مەترگە دەيىن جەتەتىن بۇتالى وسىمدىك. قابىعى قىزىل قوڭىر، جاپىراقتارى قاراما- قارسى ورنالاسقان، ءۇش، بەس سالالى، ساباقتارى ۇزىن. گۇلدەرى اق، توستاعانشالارىنىڭ قالاقشالارى دا، گۇل جاپىراقشالارى دا بەس-بەستەن. گۇلدەرى شوعىرلانىپ، جارتىلاي قولشاتىر تارىزدەنىپ تۇرادى. ورتاداعى گۇلدەرى ىرىرەك، شەتكى گۇلدەرى مايدالاۋ، ولاردىڭ گۇل ءتاجى قوڭىراۋ سىقىلدى. مامىر-ماۋسىم ايلارىندا گۇلدەيدى، جەمىسى تامىز-قىركۇيەك ايلارىندا پىسەدى.

بۇرگەن ورماننىڭ اراسىندا، وزەندەردىڭ جاعالارىندا، ىلعالدى جەرلەردە وسەدى. دارىلىك ماقساتقا وسىمدىكتىڭ قابىعىن، جەمىسىن، گۇلىن جينايدى. ونىڭ قۇرامىندا ۆيبۋرنين گليكوزيدى، ۆالەريان، سىركە، قۇمىرسقا، اسكوربين قىشقىلدارى، يلىك جانە اششى زاتتار، ك ءۆيتامييى، قانت بار. وسىمدىكتىڭ قابىعىنان جاسالعان دارىلەردىڭ جاتىردىڭ بۇلشىق ەتتەرىنىڭ كۇشىن ارتتىرىپ، قان تامىرلارىن جيىرىلدىراتىن، دەنەدەگى اۋىرعان جەرلەردى باساتىن، ميكروبتاردى جوياتىن، قان توقتاتاتىن قاسيەتتەرى بار. وسىعان بايلانىستى بۇرگەننىڭ قابىعى جوتەلدى، دەمىكپەنى باسۋ ءۇشىن جانە دەنەنىڭ ءار جەرىنەن كەتكەن قاندى توقتاتۋ ءۇشىن قولدانىلادى. ونىڭ قابىعىنان جاسالعان دارىلەردى دەنە قىزۋىن باسۋ ءۇشىن دە پايدالانادى. وسىمدىك جەمىستەرىنىڭ جۇرەكتىڭ بۇلشىق ەتتەرىنىڭ كۇشىن ارتتىراتىن، نەسەپ جانە ءوت ايدايتىن، قابىنۋعا قارسى اسەر ەتەتىن قاسيەتتەرى بار. جەمىستەرىي تەر شىعاراتىن، قۇستىراتكن، ءىش جۇرگىزەتىن ءدارى ەسەبىندە جانە اسقازانعا جارا تۇسكەندە، اسقازان قىشقىلى كەمىگەندە ەمدەۋگە قولدانادى. جەمىستەرىن بالمەن قوسىپ قايناتىپ، جوعارعى تىنىس جولدارى مەن وكپە قابىنعاندا، دەمىككەندە، ءىش وتكەندە، باۋىر اۋىرعاندا، دەنە سارعايعاندا، داۋىس قارلىققاندا پايدالانادى. بۇرگەننىڭ گۇلدەپ تۇرعان بۇتاقتارىنىڭ قايناتىندىسىن قاقىرىق تۇسىرەتىي ءدارى رەتىندە دە پايدالانادى.

ءدارىنى دايىنداۋ جانە قولدانۋ ءتاسىلى

بۇرگەن قابىعىنىڭ 10 گرامىن 1 ستاكان قايناپ تۇرعان سۋعا سالىپ 2 ساعات تۇندىرادى دا، 1 اس قاسىقتان 3 رەت ىشەدى. ونىڭ اس قاسىق جەمىسىن 1 ستاكان قايناپ تۇرعان سۋعا سالىپ ساعات تۇندىرادى دا، 2 اس قاسىقتان كۇنىنە 3-4 رەت ىشەدى.

---