بي ونەرى – الەمنىڭ رۋحاني ەلشىسى
بقو ورال قالاسى ا.بايتۇرسىنوۆ اتىنداعى №10 جوببم
«اي – ناز» بي ءانسامبلىنىڭ جەتەكشىسى قۋانىشيەۆا گۋلمەيرام اليبەكوۆنا
«ونەر – ونەگەلى، اقىلدى ادامداردى تاربيەلەيتىن قۇرال» - دەپ كەڭەس پەداگوگى ۆ.ا.سۋحوملينسكيي ايتىپ كەتكەندەي، تاربيە ۇردىسىندە ونەرگە اسا كوڭىل اۋدارۋ قاجەتتىلىگىن اتاپ كورسەتكەن بولاتىن. سول ونەردىڭ ءبىرى – بي ونەرى. بي ءبىر ساتتىك قانا، بيلەۋ كەزىندە عانا ءومىر سۇرەتىن ۋاقىتشا، وتكىنشى عانا الدامشى سەزىم ەمەس.
ارينە، مەنىڭ بالالىق كەزىمىنىڭ بالبۇل جانعان ارمانى بولعان دا وسى ءبىر بي ونەرىنە قالىقتاۋ بولعان ەدى. بالالاردىڭ بي الەمىن ءتۇسىنىپ قابىلداۋداعى تالعامپازدىعىن تاربيەلەۋ، ەستەتيكالىق سەزىمتالدىعىن قالىپتاستىرۋدا ءبىلىمدى، مادەنيەتتى بولىپ وسۋىنە اسەر ەتۋدىڭ مەكتەپتەگى بي ونەرىنىڭ ءرولى، بي قاجەتتىلىگى جايىندا قوعامدىق سانانى نىعايتۋدىڭ ەرەكشەلىگى زور دەپ بىلەمىن.
بۇگىنگى ەلباسى قولداعان ماڭگىلىك ەلدىڭ قىرانىن سامعاتۋ، بولاشاققا بايىپپەن اپاراتىن رۋحاني جاڭعىرۋدىڭ يگى جولىندا ەلىمىزدىڭ قىزعالداقتاي قۇلپىرعان، جازيرالى دالاما تەڭەر، نازىك تە سۇلۋ، مىڭ بۇرالعان قازاق قىزدارىنىڭ پاراساتتىلىعىن، يبالىلىعىن، مادەنيەتتىلىگىن ءبىر عانا كىشكەنتاي وبرازدىڭ استارىمەن سومداپ، ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق قۇندىلىعىن ناسيحاتتاۋعا، رۋحاني ادامگەرشىلىك تاربيەمىزدى دارىتۋعا، ارينە مەن نازىك جۇرەكتى، قازاقي تىربيەمەن سۋسىنداپ وسكەن يبالى قىزدارىنىڭ ءبىرى بولا تۇرىپ، ءوز تۋعان جەرىمە، ەلىمە بي ونەرىن شارىقتاتپاسام، نەسىنە قازاق بولىپ، كەۋدەمدى كوككە كوتەرمەكپىن. مىنە، وسىنداي ارمان – ماقساتپەن شىڭدالعان مەنىڭ بالالىق قيالىم، شىنايى ومىرىمە سەبەپشى بولدى.
ءار ونەر شارتتى بولىپ كەلەدى. سول ونەرلەردىڭ ىشىندە حورەوگرافيا ونەرى ەرەكشە. ويتكەنى حورەوگرافيا ول – ءسوزسىز ونەر. ونىڭ نەگىزى – بي. حورەوگرافيا – وي مەن مازمۇندى مۋزىكالىق-حورەوگرافيالىق بەينە ارقىلى اشاتىن ساحنالىق ونەردىڭ ءبىر ءتۇرى. ونىڭ قاينار كوزى – حالىق بيلەرىندە. جالپى بي – پسيحيكانىڭ ەموسيالىق اياسىنىڭ جەمىسى.
بي ءسوزسىز، تەك ءبيشىنىڭ دەنە قيمىلىمەن، بەت-الپەتىمەن اڭگىمەلەيدى. اڭگىمەنى بي تىلىمەن جۇرگىزۋ ءۇشىن ءبيشىنىڭ ەرەكشە تابيعي قاسيەتى، دارىندالىعى بولۋى قاجەت جانە بۇل ونەر ءتۇرىن كوپتەگەن جىلدار بويى ارنايى مەكتەپتەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقۋى قاجەت. مەن دە وسىنداي ساتىدان ءوتىپ كەلىپ، العاش ەڭبەك جولىن باستاپ، بي ونەرىنە ءار شاكىرتىممەن ايانباي تەر توگۋىمنىڭ ناتيجەسىندە، جاقسىلىقتىڭ ءبىراز نىشانىن باعىندىردىق دەسە دە بولار.
«بي ونەرى ادام ءومىرىنىڭ ەموسيالىق تابيعاتى مەن ونى قورشاعان تابيعي ورتانى بەينەلەگەن كوركەمدىك شىعارماشىلىق سالالارىندا ەلەۋلى ورىن الدى. مىنە وسى تۇرعىدا بي جانرىنداعى ءوزىمنىڭ كاسىبىمدە «ۇلتتىق بي ونەرىن ساقتاي وتىرىپ، ءار جاقتى ۇرپاق تاربيەلەۋ» تاقىرىبىندا ادىستەمەلىك شەبەرلىگىمدى شىڭداي وتىرىپ، جۇمىستانىپ ءجۇرمىن. قازىرگى تاڭدا ورال قالاسىنداعى ا.بايتۇرسىنوۆ اتىنداعى №10 جوببم «اي – ناز» بي ءانسامبلىنىڭ جەتەكشىسى بولىپ كەلەمىن. ونداعى نەگىزگى ماقساتىم، ۇلتتىق ناقىشتاعى حالىق بيلەرى، بالالارعا ارنالعان سيۋجەتتىك بيلەر، جەكە ورىنداۋشىلارعا ارنالعان ارنايى قويىلاتىن جەكە بيلەر قويۋمەن شۇعىلدانىپ كەلەمىن. انسامبل رەپەرتۋارىندا قازاق، ورىس، تاتار، حورەزم، ۇيعىر ت.ب. بيلەرى دە بار.
جالپى بي ونەرىن دۇرىس وقىتۋ – بۇل تاريحىمىزدى، ءسالت-داستۇرىمىزدى، ۇلتتىق سازىمىزدى تانىتا وتىرىپ تاربيەلەۋ. سونىمەن قاتار وقۋشىنىڭ دەنە ءبىتىمىن ادەمى قالىپتاسۋىنا ۇلەسى زور، ناعىز دەنساۋلىقتى شىڭدايتىن ءپان. بي ونەرىنىڭ ساباقتارى ساپالى بولۋى ءۇشىن ديداكتيكانىڭ نەگىزگى پرينسيپتەرىنە باعىنۋ كەرەك، بۇلار سانالى-ەموسيالى تۇجىرىمدامالىق جانە ساراماندىق، بىرىزدىلىك، كورنەكىلىك، وقىلاتىن ماتەريالدارعا شىعارماشىلىق ىقپال جاساي ءبىلۋ كەرەك ەكەنىن ۇنەمى باستى نازاردا ۇستايمىن.
وسى ورايدا ەموسيالىق جانە لوگيكالىق ىقپال ەتۋ – ساباق جۇرگىزۋدىڭ دايىندىق قويىلىم جۇمىستارىنىڭ نەگىزگى العى شارتتارى بولىپ تابىلاتىنىن،وقىتۋ جۇيەلىگى – بالالارمەن جۇىس جاساۋداعى ادىستەردىڭ ءتۇرلى فورماداعى قولدانىلۋى – پەداگوگيكالىق پروسەسستەگى ماڭىزدى كومپانەنت ەكەنىن ەشقاشان ۇمىتۋعا بولمايدى.
ساباقتىڭ لوگيكاسى، ونىڭ ماقساتتىلىعى مەن جۇيەلىگى، ماشىقتىق ساباقتاردىڭ جۇرگىزىلۋى، قويىلىم جۇمىستارىمەن دايىندىق، بي ونەرى تۋرالى قىسقاشا تۇسىنىك – تۇتاستاي العاندا، تەك شىعارماشىلىق ىقپال ەتۋ، مۇمكىندىگى مەن قىزىعۋشىلىعىن ەسكەرتۋ ەكەنىن ۇنەمى شاكىرتتەرىمنىڭ نازارىنا سالۋدى ءجون سانايمىن. سونىمەن قاتار، بي ونەرىنىڭ سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ جولى ەكەنىن تاعى دا ەسىمىزگە الساق، ول بولاشاعىمىزدىڭ سالاۋاتتى وركەندەۋىنە ۇلەس بولماق.
قورىتا كەلگەندە بي ونەرى ىشكى رۋحاني الەمدى اشادى، ادامدى سۇلۋلىققا تاربيەلەيدى، يگى قاسيەتتەردى وياتادى، ادامگەرشىلىك يدەيالاردى ناسيحاتتايدى.
سونداي – اق، «تىنىمسىز – ىزدەنىس، تۇبەگەيلى – ناتيجە» ەكەنىن ەسكەرسەك، ادامنىڭ ىشكى دۇنيەسىن بايىتىپ، جانىن تازارتاتىن قۇدىرەتتى ونەر - وقۋشلاردىڭ ونەرگە سۇيىسپەنشىلىگىن، ومىرگە قۇشتارلىعىن، ەڭبەككە، ىسكەرلىككە ىنتاسىن ارتتىرۋدا جەكە تۇلعانىڭ قالىپتاسۋىنا بي ونەرىنىڭ اسەرى ەرەكشە.
قورىتا كەلگەندە بي ونەرى وقۋشىنىڭ ەستەتيكالىق مادەنيەتىن دامىتۋ ارقىلى جاس بالانىڭ بويىنا ادامگەرشىلىك نەگىزدەرىن قالىپتاستىرۋ، ءوز حالقىنىڭ ءتول رۋحاني مادەنيەتىنىڭ قىر-سىرىن، ءسالت-داستۇرىن بىلگەن تۇلعا ەلىنىڭ پاتريوتى عانا ەمەس، وزگە ۇلتتىڭ دا بولمىسىن قۇرمەتتەي بىلەتىن، ياعني ۇلتتىق ساناسى بيىك، وركەنيەتتىڭ كوشىنە ىلەسەر جان-جاقتى بولارى ءسوزسىز، دەي كەلە ەلىمىزدىڭ بولاشاق وركەندەرى بيمەن شالىقتاپ، قازاقى ءداستۇرىمىزدىڭ بەت كورىنىسى بولسىن، ماڭگىلىك ەلىمىزدىڭ شار ايناسىنا اينالسىن، ەلىمىزدىڭ رۋحاني جاڭعىرۋى بولاشاققا شابىت بەرەر رۋحاني قۇندىلىق بولسىن دەگىم كەلەدى.
You Might Also Like
-
ءارقايسىمىز ءبىر رەت بولسا دا كومپيۋتەرلىك ۆيرۋستارمەن بەتپە-بەت كەزىككەنىمىز انىق. بۇگىندە ولاردىڭ سان-الۋان تۇرلەرى تارالۋدا. ءبىز بۇگىن ءسىز بىلمەگەن كومپيۋتەرلىك ۆيرۋستار تۋرالى بىرنەشە قىزىقتى فاك...
-
ۇلى ءبىر كۇندىك توڭكەرىس... توڭكەرىس دەۋىندە دە ءمان جاتىر-اۋ. سەبەبى، ءبىز دە سول سۇراپىل كەزەڭنىڭ باتىرلارى بولىپ ەسەپتەلمەيمىز بە؟! شىنىمەن دە سوعىس جايلى ايتايىن دەپ تۇر دەيسىزدەرمە؟! جو-جوق، بار ...
