بيولوگيا عىلىمدارى
كۇندەلىكتى جوسپار بيولوگيا 6 سىنىپ
ساباق: 2
تاقىرىبى: §2. بيولوگيا عىلىمدارى
ساباقتىڭ ماقساتى: بيولوگيا ءپانى، ونى وقىتۋدىڭ ماڭىزىمەن تانىستىرۋ.
بىلىمدىلىك – ءتىرى اعزالار، ولاردىڭ الۋان تۇرلىلىگى مەن تارالۋى، بارىنە ورتاق بەلگىلەرى، تابيعاتتاعى، ادام ومىرىندەگى ماڭىزى تۋرالى وقۋشىلاردىڭ بۇرىننان بار (باستاۋىش سىنىپتان، كۇندەلىكتى ومىردەن) ءبىلىمىن جۇيەلەپ، سوعان سۇيەنە وتىرىپ زات الماسۋ، جاسۋشا تۋرالى جاڭا تۇسىنىك - ۇعىمداردى ەنگىزۋ؛ بيولوگيا عىلىمدارى، ونىڭ نەگىزگى سالالارى تۋرالى العاشقى ماعلۇمات بەرۋ؛
تاربيەلىك – ءتۇرلى تاربيەلىك شارالاردىڭ اسەرىمەن وقۋشى تۇلعاسىندا جاعىمدى وزگەرىستەرگە جەتۋ؛
دامىتۋشىلىق – شىعارماشالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن، پانگە، تاقىرىپقا بايلانىستى قىزىعۋشىلىقتارىن دامىتۋ.
قۇرال - جابدىقتار: ەلەكتروندى وقۋلىق، بيولوگ عالىمداردىڭ پورترەتتەرى.
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، بايانداۋ
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
وقۋشىلاردىڭ بار - جوعىن باقىلاي وتىرىپ، نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ كەزەڭى
ءتىرى اعزالارعا نە جاتادى؟ ولارلدى نەلىكتەن «ءتىرى» دەيدى؟
ءتىرى اعزالاردىڭ تىرشىلىك ءۇشىن قانداي ماڭىزى بار؟
ءىىى. جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ كەزەڭى
جوسپار:
1. بيولوگيا – ءتىرى اعزالاردى زەرتتەيتىن كوپ سالالى عىلىم
2. قازاقستاندىق جانە شەتەلدىك بيولوگ عالىمدار
3. وسىمدىكتەر مەن جانۋارلاردى قورعاۋ
پروبلەمالىق سۇراقتار بەرۋ: بيولوگيا عىلىمىنىڭ قالىپتاسۋىنا نە سەبەپ بولدى؟ ونىڭ قانداي سالالارىن بىلەسىڭدەر؟
ادامدار ەرتەدەن - اق تىرشىلىك ارەكەتىنىڭ تابيعاتپەن، ءتىرى اعزالارمەن تىعىز بايلانىستى ەكەنىن جاقسى تۇسىنگەن. تابيعاتتا قانداي وسىمدىكتەر، جانۋارلار بار، ولاردىڭ قۇرىلىسى، تىرشىلىگى قانداي ەكەنىن بىلۋگە ۇمتىلعان. پايدالىلارىن ساقتاپ، كوبەيتۋگە، زياندىلارىنىڭ سانىن ازايتۋعا تىرىسقان. وسىلايشا ءتىرى اعزالار تۋرالى ادامنىڭ ءبىلىمى مولايىپ، بيولوگيا عىلىمى قالىپتاستى.
بيولوگيا (گرەكشە: «بيوس» - تىرشىلىك، «لوگوس» - عىلىم) – ءتىرى اعزالار تۋرالى كوپ سالالى عىلىم.
كەز كەلگەن ادام ءوزىنىڭ تۋعان جەرىندە كەڭ تارالعان ءتىرى اعزالار، ولاردىڭ تىرشىلىگى جايلى ءبىلۋى كەرەك. سوندا عانا ادام تابيعات قورعاۋ ىسىنە بەلسەندى قاتىسادى. تۋعان جەرىنە، تابيعاتىنا زور پايدا كەلتىرەدى.
1920 - 1930 جىلدارى «وسىمدىكتانۋ» وقۋلىعىن ج. كۇدەرين جازدى. بيولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، اكادەميك ن. ي. پاۆلوۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ وسىمدىكتەرىن زەرتتەدى. وسىمدىكتىڭ جاڭا 130 ءتۇرىن اشتى. وسىمدىكتەر تۋرالى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قىزىل كىتابىن» ۆ. پ. گولوسكوكوۆ، م. س. بايتەنوۆ جازعان، ا. ى. جاندەركين، ب. م. مۋسين، ك. مىڭبايەۆ، ق. دۇيسەمبين جانە ت. ب. عالىمدار بيولوگيا عىلىمىنا كوپ ەڭبەك ءسىڭىردى.
ح. دوسمۇحامەدوۆ «جانۋارلار» وقۋلىعىن جازدى. ا. بەكەنوۆ، ۆ. ا. گراچيەۆ، م. ي. يسماگيلوۆ، ا. ف. كوۆشار، ا. ا. سلۋدسكيي، ك. ىسقاقوۆا جانە باسقا عالىمدار ەلىمىزدىڭ جانۋارلار الەمىن زەرتتەدى. قازاقستانداعى جانۋارلاردىڭ زەرتتەلۋى، بيولوگياسى، ارنايى شارالار قولدانىلىپ قورعاۋعا الىنۋى ءتيىس تۇرلەر تۋرالى ەڭبەكتەر جازدى. سيرەپ كەتكەن جانە جويىلىپ كەتۋ ءقاۋپى بار جانۋارلار مەن وسىمدىكتەردى تىركەپ، سيپاتتاۋ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قىزىل كىتابىنىڭ» جارىققا شىعۋىنا نەگىز بولدى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
ساباق: 2
تاقىرىبى: §2. بيولوگيا عىلىمدارى
ساباقتىڭ ماقساتى: بيولوگيا ءپانى، ونى وقىتۋدىڭ ماڭىزىمەن تانىستىرۋ.
بىلىمدىلىك – ءتىرى اعزالار، ولاردىڭ الۋان تۇرلىلىگى مەن تارالۋى، بارىنە ورتاق بەلگىلەرى، تابيعاتتاعى، ادام ومىرىندەگى ماڭىزى تۋرالى وقۋشىلاردىڭ بۇرىننان بار (باستاۋىش سىنىپتان، كۇندەلىكتى ومىردەن) ءبىلىمىن جۇيەلەپ، سوعان سۇيەنە وتىرىپ زات الماسۋ، جاسۋشا تۋرالى جاڭا تۇسىنىك - ۇعىمداردى ەنگىزۋ؛ بيولوگيا عىلىمدارى، ونىڭ نەگىزگى سالالارى تۋرالى العاشقى ماعلۇمات بەرۋ؛
تاربيەلىك – ءتۇرلى تاربيەلىك شارالاردىڭ اسەرىمەن وقۋشى تۇلعاسىندا جاعىمدى وزگەرىستەرگە جەتۋ؛
دامىتۋشىلىق – شىعارماشالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن، پانگە، تاقىرىپقا بايلانىستى قىزىعۋشىلىقتارىن دامىتۋ.
قۇرال - جابدىقتار: ەلەكتروندى وقۋلىق، بيولوگ عالىمداردىڭ پورترەتتەرى.
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، بايانداۋ
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
وقۋشىلاردىڭ بار - جوعىن باقىلاي وتىرىپ، نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ كەزەڭى
ءتىرى اعزالارعا نە جاتادى؟ ولارلدى نەلىكتەن «ءتىرى» دەيدى؟
ءتىرى اعزالاردىڭ تىرشىلىك ءۇشىن قانداي ماڭىزى بار؟
ءىىى. جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ كەزەڭى
جوسپار:
1. بيولوگيا – ءتىرى اعزالاردى زەرتتەيتىن كوپ سالالى عىلىم
2. قازاقستاندىق جانە شەتەلدىك بيولوگ عالىمدار
3. وسىمدىكتەر مەن جانۋارلاردى قورعاۋ
پروبلەمالىق سۇراقتار بەرۋ: بيولوگيا عىلىمىنىڭ قالىپتاسۋىنا نە سەبەپ بولدى؟ ونىڭ قانداي سالالارىن بىلەسىڭدەر؟
ادامدار ەرتەدەن - اق تىرشىلىك ارەكەتىنىڭ تابيعاتپەن، ءتىرى اعزالارمەن تىعىز بايلانىستى ەكەنىن جاقسى تۇسىنگەن. تابيعاتتا قانداي وسىمدىكتەر، جانۋارلار بار، ولاردىڭ قۇرىلىسى، تىرشىلىگى قانداي ەكەنىن بىلۋگە ۇمتىلعان. پايدالىلارىن ساقتاپ، كوبەيتۋگە، زياندىلارىنىڭ سانىن ازايتۋعا تىرىسقان. وسىلايشا ءتىرى اعزالار تۋرالى ادامنىڭ ءبىلىمى مولايىپ، بيولوگيا عىلىمى قالىپتاستى.
بيولوگيا (گرەكشە: «بيوس» - تىرشىلىك، «لوگوس» - عىلىم) – ءتىرى اعزالار تۋرالى كوپ سالالى عىلىم.
كەز كەلگەن ادام ءوزىنىڭ تۋعان جەرىندە كەڭ تارالعان ءتىرى اعزالار، ولاردىڭ تىرشىلىگى جايلى ءبىلۋى كەرەك. سوندا عانا ادام تابيعات قورعاۋ ىسىنە بەلسەندى قاتىسادى. تۋعان جەرىنە، تابيعاتىنا زور پايدا كەلتىرەدى.
1920 - 1930 جىلدارى «وسىمدىكتانۋ» وقۋلىعىن ج. كۇدەرين جازدى. بيولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، اكادەميك ن. ي. پاۆلوۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ وسىمدىكتەرىن زەرتتەدى. وسىمدىكتىڭ جاڭا 130 ءتۇرىن اشتى. وسىمدىكتەر تۋرالى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قىزىل كىتابىن» ۆ. پ. گولوسكوكوۆ، م. س. بايتەنوۆ جازعان، ا. ى. جاندەركين، ب. م. مۋسين، ك. مىڭبايەۆ، ق. دۇيسەمبين جانە ت. ب. عالىمدار بيولوگيا عىلىمىنا كوپ ەڭبەك ءسىڭىردى.
ح. دوسمۇحامەدوۆ «جانۋارلار» وقۋلىعىن جازدى. ا. بەكەنوۆ، ۆ. ا. گراچيەۆ، م. ي. يسماگيلوۆ، ا. ف. كوۆشار، ا. ا. سلۋدسكيي، ك. ىسقاقوۆا جانە باسقا عالىمدار ەلىمىزدىڭ جانۋارلار الەمىن زەرتتەدى. قازاقستانداعى جانۋارلاردىڭ زەرتتەلۋى، بيولوگياسى، ارنايى شارالار قولدانىلىپ قورعاۋعا الىنۋى ءتيىس تۇرلەر تۋرالى ەڭبەكتەر جازدى. سيرەپ كەتكەن جانە جويىلىپ كەتۋ ءقاۋپى بار جانۋارلار مەن وسىمدىكتەردى تىركەپ، سيپاتتاۋ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قىزىل كىتابىنىڭ» جارىققا شىعۋىنا نەگىز بولدى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
