دالانىڭ بوزتورعايى
اۋىلعا باراتىن بولدىق دەگەندى ەستىگەننەن-اق، اۋلاعا جۇگىرىپ شىققانمىن. نە كەرەك، كەشكە دەيىن ون التى قابات ۇيدەگى دوستارىم مەن تانىس بالالارىمنىڭ بارىنە دەرلىك قۋانىشتى حابارىمدى جاريالاپ ۇلگەردىم-اۋ، ءسىرا. اتامنىڭ اۋىلىنا بالالار باقشاسىندا جۇرگەن كەزىمدە ءبىر بارعان ەكەنمىن. ەندى، مىنە، ەكىنشى كلاسقا كوشكەندە عانا، كوكەمشە ايتقاندا، جولى ءتۇستى.
كوكەم ماشيناسىن سۋسىلداتىپ، باپتاپ قويىپتى. قالادان شىعىپ كەڭ اسفالتتى جولعا تۇسكەننەن اق، «جيگۋلي» جۇيتكىپ الا جونەلدى.
— ءبىراز جۇرگەن سوڭ، تاس جول تاۋسىلىپ، شاڭ قاپقان قارا جولعا تۇسەمىز،— دەيدى كوكەم، كەيىستىك ءبىلدىرىپ. مەن وعان نازار اۋدارىپ وتىرعان جوقپىن. تەرەزەدەن كوز المايمىن. جول جيەگىندەگى اعاشتاردى، شاعىن اۋىلداردى، قارسى جولىققان ماشينالاردى قالت جىبەرمەي شىعارىپ سالىپ وتىرمىن. جان-جاعىما وسىلاي الاق-جۇلاق قارايلاعان مەن ۇيىقتاپ كەتكەنىمدى دە اڭداماي قالىپپىن.
اتامنىڭ اۋىلىنا تۇندە كەلىپپىز. تاڭەرتەڭ ويانسام، اياق جاعىمدا الدەبىرەۋلەر كۇڭگىر-كۇڭگىر اڭگىمەلەسەدى. اقىرىن باسىمدى كوتەرىپ قارادىم. دوڭگەلەك كەلگەن تاپەلتەك ۇستەلدى ورتاعا الىپ، اتام، كوكەم، كوكەمنىڭ ءىنىسى تارعىن، ايمان تاتە شاي ءىشىپ وتىر.
توبەسىندە جىڭىشكە اعاشتارمەن ايقىش-ۇيقىش تورلاعان ۇلكەن ساڭىلاۋى بار كيىز ۇيدە جاتقانىمىزدان-اق، اتامنىڭ جايلاۋىنا كەلگەنىمدى ۇقتىم.
— مىنە، ايدىن باتىر دا ويانىپ قالىپتى. قانە، تۇرىپ، سالەم بەر. اسسالاۋماعالەيكوم دە.
— مىنە، جىگىت! — ءبارى جاعالاي قۇشاقتاپ، ايمالاپ شىقتى.
— بار ەندى، قولىڭدى جۋىپ كەل، قالانىڭ اق ساۋساعى،—دەپ، تارعىن ارقامنان قاعىپ قالدى. وزىنشە ەركەلەتكەنى.
مەن تۇرىپ تىسقا شىققانشا، كۇن كوتەرىلىپ، قىزىنا باستاپتى. ءبىر كەرىلىپ الىپ، اينالاعا كوز جىبەردىم. قاي جاققا قاراساڭ دا، تەپ-تەگىس دالا. نە تاۋ، نە وزەن، نە قالىڭ توعاي كورىنبەيدى. ءتۇ-ۋ الىستان كوگىلدىر تولقىن تەربەلەدى. ونىڭ ساعىم ەكەنىن بىلەمىن. ويى مەن قىرى، ءتىپتى كوزگە شالىنبايتىن بۇل جازىق دالادا اتامنىڭ، اعامنىڭ، تاتەمنىڭ ىشتەرى پىسىپ، ۋاقىتتارى مۇلدە وتپەيتىن شىعار-اۋ. جاقىن تۇستان اۋىل دا كورىنبەيدى. ايدالاداعى جالعىز ءۇي وسى. قالاي شىداپ وتىر ەكەن؟ ۇيگە كوڭىلىم قۇلازىپ كىرسەم، اتام كوڭىلدى سويلەپ وتىر.
— ايدىن اسىقپاي تاماعىن ءىشىپ السىن. ءوزىم اتقا مىنگىزىپ الىپ كەتەمىن. دالانى، قويدىڭ جايىلىمىن كورەدى،—دەيدى. جايلاۋدى كورەتىن نەسى بار. دالاعا ءبىر شىققاندا بايقاعانمىن. ءۇي ىرگەسىنەن بەس ءجۇز-التى ءجۇز مەتردەي جەردە جايىلىپ جۇرگەن وتاردى شاي ءىشىپ وتىرىپ-اق كورۋگە بولادى. ءبىراق اتاما قارسى پىكىر ايتقانىم جوق. اتقا مىنگەننىڭ ءوزى قىزىق ەمەس پە.
وتارعا بەت العاندا، مەن اتقا وتىردىم. اتام جەتەككە الدى. «تىزگىندى بەرىڭىز. جەلدىرتىپ الا جونەلەيىن» دەۋگە باتىلىم جەتپەدى. اقىرىن اياڭداعان كۇيىمىزدە قوي شەتىنە دە كەلدىك.
— ال، بالام، سەن وسى جەردە ويناي تۇر. قويدىڭ الدى الىستاپ كەتىپتى. مەن ءبىر قايىرىپ كەلەيىن.
جالعىز قالدىم. نە ىستەسەم ەكەن؟ جاقىن جۇرگەن قويدى ۇستاپ العىم كەلدى. ءسال جاقىنداسام بولدى، بىرەۋى ەمەس، بىرنەشەۋى ۇركىپ الا جونەلەدى. ونسىز دا ءبىر جەرگە تۇراقتاماي، ءشوپتى بىر-بىرت جۇلىپ، ىلگەرى جىلجىعان وتاردى ءجون-جوسىقسىز قۋا بەرۋگە ۇيالدىم. اتام قايتىپ كەلەدى دەپ جۇرسەم، ول قويدى قايتارعان بەتتە اتىنان اسىقپاي ءتۇسىپ جاتىر. الىستان اڭىرايا قاراعان مەنى بايقاپ، قولىن بۇلعادى. جۇگىرىپ جەتىپ، جانتايا جاتقان اتامنىڭ قاسىنا وتىردىم
ءبىر ۋاقىتتا شىرىلداعان ءۇن شىقتى. تۋرا بۇلبۇلدىڭ سايراعانى دەرسىڭ. ءدال قاسىمىزدان شىعاتىن سەكىلدى. اينالاما قارايمىن. كورىنبەيدى. اتام مۇرتى كوتەرىلىپ جىميدى. يەگىمەن اۋەنى نۇسقادى.
اسپانعا قاراسام، تۋرا ءبىزدىڭ توبەمىزگە جاقىن تۇستا كىشكەنە تورعاي قاناتىن سەرمەلەپ، شىرىلداپ تۇر. قاناتىن قاققانىمەن، ورنىنان قوزعالمايدى.
— ال، بالام، اقىرىن قيمىلداپ، ورنىمىزدى اۋىستىرايىق. قويدى دا ايداي ءجۇر.
— نەگە؟
— جاقىن جەردە بوزتورعايدىڭ ۇياسى بولۋى كەرەك. ولار ۇيانى جەرگە سالادى.
سونى قورعاشتاپ شىرىلداپ ءجۇر.
اتامنىڭ كورسەتكەن باعىتىنا قاراي اقىرىن ءجۇرىپ، ۇزاپ كەتتىك. سودان، ءتۇس اۋعانشا قوي سوڭىنا ىلەسە وتىرىپ، اتام اڭگىمە ايتتى. اندا-ساندا قالا جايىن سۇراپ قويادى.
— كوز توقتاتىپ قارار جالعىز اعاشى جوق جازىق دالادا قالاي جالىقپاي جۇرسىزدەر، اتا! — دەدىم ۇيگە قايتار جولدا.
— نەگە جالىعامىز؟
— ەكەۋمىز ءتۇس اۋعانعا دەيىن جۇرگەندە بايقاعانىمىز بوزتورعايدىڭ شىرىلداعانى عانا عوي.
— دۇرىس، بالام، بۇگىن بوزتورعايدىڭ ءانىن ەستىسەڭ، ەرتەڭ جۇگىرگەن اڭىن كەزدەستىرەرسىڭ. كوپ جۇرسەڭ سان ءتۇرلى قۇستارىن دا كورەرسىڭ. ءبارىن ءبىر كۇندە كورگەننىڭ نە قىزىعى بار. ولاي بولسا، دالانىڭ سەنىڭ قالاڭداعى زووپاركىڭنەن نەسى كەم؟ ءوزىڭ زووپارككە كوپ باراسىڭ با؟
— اتاماڭىز. كەيدە ءتىپتى بارعىم دا كەلمەيدى.
— مىنە، كوردىڭ بە. دالا دا بار جاقسىلىعىن ءبىر كۇندە ۇيىپ-توگىپ بەرە سالعان بولسا، ءبىز دە جالىعىپ كەتكەن بولار ەدىك. اتاڭ وسى دالادا تۋىپ، وسى دالادا ءوستى. تۋعان جەرگە دەگەن ىستىق ىقىلاستىڭ ءوزى ءبىر كۇندە ەمەس، جىلدار بويىندا قالىپتاسادى دەپ بىلەمىن. ءبىز ءۇشىن سوندىقتان ءار كۇنىنىڭ ورنى بولەك.
كيىز ۇيدەگىلەردىڭ بارلىعى ۇيقىعا جاتقاندا، ايدىن وياۋ ەدى. ونىڭ قۇلاعىنا دالانىڭ بوزتورعايىنىڭ ءۇنى ەستىلگەندەي بولدى دا تۇردى. ايدىن ەرتەڭگى كۇنگە اسىقتى.
You Might Also Like
-
بۇگىن ەركە قىز بەن مىسىق عاجايىپ ورمانعا سەرۋەندەۋگە باردى. بۇل ورمانداعى اڭ دا، قۇس تا، ءتىپتى وسىمدىكتەر دە سويلەي الادى. جايقالعان اققايىڭدارى، سامىرسىن، شىرشالارى بار، كوك مايسانىڭ ۇستىندە قىزىل...
