InfoHub Logo

دەنە تاربيەسى جانە وقۋشى

ءۇرماش تۇكتىبايەۆ اتىنداعى №24 قازاق ورتا مەكتەبى وتكەن عاسىردىڭ وتىزىنشى جىلدارى (1934-1935 ) وسى وڭىردە اشىلعان العاشقى ءبىلىم وشاعىنىڭ ءبىرى. اتالعان وقۋ ورنىنان ەلىمىزگە تانىمال كوپتەگەن ۇستازدار جاستارعا ءبىلىم مەن تاربيە بەردى. ولاردىڭ تاماشا ەڭبەكتەرىنەن ۇلگى العان كەيىنگى تولقىن جاستار الدىڭعى تولقىن اعا-اپالارىنىڭ ىزگى داستۇرلەرىن بۇگىندە جالعاستىرىپ كەلەدى.
مەكتەپتە وقۋشىلارعا دەنە تاربيەسىن بەرۋ جاقسى جولعا قويىلعان. شىنىققان شىمىر دەنەلى ازاماتتار تاربيەلەۋدە دەنە تاربيەسى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى ءسادۋاقاس عابدوللانىڭ بۇل ىستەگى ەڭبەگى قىرۋار. ءبىز بۇگىن عابدوللانىڭ دەنە تاربيەسىنىڭ ماڭىزدىلىعى تۋرالى شاعىن ماتەريالىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز.

دەنە تاربيەسىنىڭ ماڭىزدى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ سالاۋاتتىلىققا دەگەن ىقىلاس-جىگەرىن قالىپتاستىرۋ بولىپ تابىلادى. سالاۋاتتى ءومىر سالتى-ول ءومىر تىرشىلىگى جاقسى ۇيىمداستىرىلعان ەڭبەك جانە دەمالىس رەجيمىنىڭ ماڭىزدىلىعىن ۇعىنۋ، اعزاداعى بيولوگيالىق پروسەستەردىڭ ءجۇرۋ زاڭدىلىقتارىنا نەگىزدەلگەن.
دەنە شىنىقتىرۋ-دەنساۋلىق كەپىلى. ادام دەنەسىن شىنىقتىرىپ، بويىنا قۋات، كۇش-قايرات جينايدى. الەم ادەمىلىگىن، قيمىل-قۇدىرەتىن سەزىنەدى.
ەگەر ادام دەنە شىنىقتىرۋ مەن سپورتقا دا ءوزىنىڭ كۇندەلىكتى جۇمىسى دەپ قاراسا وندا ونىڭ قىرى مەن سىرىن، اسەمدىگىن جەتە سەزىنە باستايدى.
جاسوسپىرىمدەردى نەعۇرلىم جاس كەزىنەن ەڭبەكتەنۋگە باۋلىپ، سول ارقىلى بۇلشىق ەت، بۋىن قوزعالىستارىن دامىتۋعا ىقپال ەتىپ، قورشاعان ورتانىڭ قۇدىرەت-كۇشىن سەزىنۋ، پايىمداۋ، دۇنيەتانىمىن جەتىلدىرۋدى قامتاماسىز ەتۋگە بولادى.

ەڭبەككە ەرتە ارالاسقان وقۋشى كەز-كەلگەن دەنەشىنىقتىرۋ جاتتىعۋلارىن ەشبىر قيىندىقسىز-اق، ءبىز ۇسىنىپ جۇرگەن جۇكتەمە دەڭگەيىن الدەقايدا جوعارى قارقىنمەن، ەكپىنىمەن جاساي الادى. ويتكەنى بۇلشىق ەت، بۋىن، ت. ب. قيمىل ارەكەتتەرى قاراپايىم ەڭبەكتەنۋ بارىسىندا داعدى قالىپتاستىرۋعا ماشىقتانعان.
ارينە ەڭبەك ءتۇرى اۋىلدىق جەردە كوپ تاراعان. تومەندەگى سىزبا ارقىلى اۋىلدىق جەردەگى جاسوسپىرىمدەردىڭ اتقاراتىن جۇمىس تۇرلەرى جانە ونىڭ جۇمىس ناتيجەسىندە بويىنا جينالاتىن قاسيەتتەرىنىڭ كەيبىرەۋىن بايقاۋعا بولادى.
ايتا بەرسە اۋىلدا جۇمىس تۇرلەرى كوپ-اق. دەمەك، وسى قيمىل ارەكەتتەرى ارقىلى ارنايى سپورت، دەنە شىنىقتىرۋ جاتتىعۋلارىن كۇن بويىنا بىرنەشە رەت قايتالاپ جاساماي-اق، ءجاسوسپىرىم تۇلعاسىنىڭ سۇلۋ دا سىمباتتى بولىپ قالىپتاسۋى قامتاماسىز ەتىلگەنىن بايقايمىز.
كەيبىر جۇمىس تۇرلەرىنىڭ جاتتىعۋلارعا سايكەستىلىكتەرىنە توقتالا كەتەيىك.

سيىر ساۋۋ-ەكى قولعا، ساۋساق باسىنا :
سۋ تاسۋ-قول-اياق بۇلشىق ەتتەرىنە اسەرى مول؛
ءۇي سىپىرۋ بەل مەن جاۋىرىنعا؛
كەلى ءتۇيۋ جاۋىرىنعا؛
ايران ءپىسۋ بىلەككە:
ءجىپ ءيىرۋ-الاقان بۇلشىق ەتتەرىنە؛
ءجۇن ساباۋ-قول بۇلشىق ەتتەرىنىڭ بارىنە؛
اساۋ باس ءبىلدىرۋ –ادامنىڭ بارلىق دەنە بۇلشىق ەتەرىنە كۇش تۇسەدى.
جالپى ايتقاندا بۇل جۇمىستار ادام دەنەسىنىڭ ءبىرقالىپتى دامۋىنا اسەر ەتەتىن قاراپايىم قۇبىلىستار.
جوعارىدا كورسەتىلگەن بارلىق جۇمىس تۇرلەرى سايىپ كەلگەندە دەنە جاتتىعۋلارى بولىپ تابىلادى. اۋىلدىق جەردەگى بالالار جۇمىس بارىسىندا شىنىعادى، ولار تەك ساباق ۇستىندە جاتتىعۋ جاسالۋ تاسىلدەرىن مۇعالىمگە دۇرىس كورسەتە بىلسە بولعانى. اقپارات قۇرالدارىنا سۇيەنسەك، ءارتۇرلى سپورت تۇرىنەن وتكەن سايىستاردا جەڭىس شىڭىندا اۋىلدان شىققان بالالار كوپتەپ كەزدەسەدى.
«سپورت پەن ەڭبەك -ەگىز» دەگەن ماقالدى ەستە ۇستاپ، قازاقستاننىڭ بولاشاعى جاس ۇرپاق جان-جاقتى ءبىلىمدى، سالاۋاتتى، ومىرگە قۇشتار بولىپ وسسە، كەلەشەگىمىزدىڭ جارقىن بولارى ايقىن.