دەنساۋلىقتىڭ دوستارى
اقتوبە وبلىسى
اقتوبە قالاسى
«سىمبات» جەكە مەكتەبى
ءىساناتتى ءمۇعالىم
ماكۋوۆا نۋرشات امانكوسوۆنا
تاقىرىبى: دەنساۋلىقتىڭ دوستارى
ماقساتى: جاس جەلەكتەي ءوسىپ كەلە جاتقان بۇلدىرشىندەردىڭ ساناسىنا ىشىمدىك، تەمەكى، ەسىرتكىنىڭ ادام بالاسىن ازدىرتاتىنىن، ودان بويىن اۋلاق ۇستاۋ جاقتارىن ەرتەگى ارقىلى دالەلدەپ ءتۇسىندىرۋ.
وقۋشىلاردى مەكتەپ پارتاسىنان –اق جامان ادەتتەردەن اۋلاق بولىپ، وسكەن ورتادا تەك قانا جاقسى ادەتتەردى بويىنا سىڭىرۋگە باۋلۋ. سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: ەرتەگى
ءجۇرىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ
وقۋشىلاردى ەرتەگىگە دايىنداۋ.
ءىى.نەگىزگى ءبولىم
ەرتەگى
دەنساۋلىقتىڭ دوستارى
اۆتور: ەرتە-ەرتە ەرتەدە،
ەڭ ادەمى ولكەدە،
دەنساۋلىق اتتى حان بوپتى،
جايدارلى مىنەز جان بوپتى.
حالقىنىڭ قامىن ويلاپتى،
ويلارىنا وي ساپتى.
قايعىسىنا قايعىرىپ،
قۋانىشىن تويلاپتى.
تاماشالاپ كورۋگە
قوناقتار كەلدى الىستان.
تەمەكى:
- ەستىپ، ءبىلىپ جاتىرمىز،
حان ەكەنسىڭ "ارىستان"
اۆتور:
قوناقتارىڭ قۇرمەتپەن،
قارسى الىپتى، جايلاپتى.
ءبىلۋ ءۇشىن جاقىننان،
تانىسۋدى ويلاپتى.
- الدىمەن ورتاعا اراق شىعىپتى.
اراق:
مەن اراقپىن، اراقپىن،
ماڭگىلىككە بارىمەن،
دوس بولۋعا جاراپپىن.
كوتەرەمىن كوڭىلدى،
كىرگىزەمىن ءوڭىڭدى.
دوس بولساڭدار مەنىمەن،
سۇيەسىڭدەر ءومىردى.
تەمەكى:
مەنىڭ اتىم-تەمەكى،
قولىمنان ءبارى كەلەدى.
جاعىمدى ءيىس، تۇتىننەن،
سوڭىمنان ءبارى ەرەدى.
ەرىككەندە ادامعا،
تابىلامىن ءاماندا،
قولىمدى السا، جامان با؟!
ەسىرتكى:
مەن-ەسىرتكى باتىرمىن،
تارماعى كوپ اتىمنىڭ،
جاقىن تارتسا كىم مەنى،
ۇمىتار قايعى اتىن تىم.
بىلسەڭىزدەر بۇل دا ءبىر
مىقتىلىعى زاتىمنىڭ.
اۆتور:
تانىستىردى وسىلاي،
قوناقتار كەلگەن وزدەرىن.
دەنساۋلىق
پاتشا ولاردىڭ،
تىڭداپتى ۇيىپ سوزدەرىن.
حان:
پايدالارىڭ تيسە ەگەر
تۇرا بەرىڭ سارايدا
كومەك قولىن سوزاتىن
دوس بولىڭدار، جاراي ما؟!
اۆتور:
ەسىرتكى، اراق، تەمەكى،
ولارعا سول عوي كەرەگى.
وڭاشادا وتىرىپ،
قىلدى حاندى كەلەكى.
سارايدى تەمەكى شارلادى،
كوك تۇتىنمەن ۋلادى.
اراق ءىشىپ، ماس بولعان
ادامدار كۇلىپ، شۋلادى.
ەسىرتكىگە ەگىلىپ،
ناشاقور بولدى جەلىگىپ.
اپيىن، كوكنار تۇرلەرى،
ادامعا جاتتى بەرىلىپ.
ازىپ كەتتى از كۇندە
ساراي ءىشى وسىلاي.
بەرەكە كەتتى حاننان دا،
بۇل، بولماعان توسىن جاي.
دەنساۋلىق پاتشا ساسادى.
دەگبىرى ابدەن قاشادى.
باسى اينالدى، دەل-سالدىق،
ەرىنشەكتىك، ەنجارلىق،
يىعىنان باسادى...
سارايعا كىردى ءبىر كۇنى،
"اقىل" اتتى قاريا.
سارايدىڭ ازىپ توزعانى،
بولعان ەلگە جاريا.
اقىل:
دەنساۋلىق پاتشام بۇنىڭ نە؟
دەمەكسىڭ قالاي ەلىڭە.
ازدىرعان سەنى نە جاعداي،
از عانا ۋاقىت ىشىندە.
اۆتور: بىلمەدى پاتشا نە دەرىن،
ايتا المادى سەبەبىن.
ەسىنە الدى جاي عانا،
باقىتتى وتكەن كۇندەرىن.
ءتۇسىنىپ اقىل ءمان-جايدى،
الدىردى تەز ارادا
قوناقتاردى جاي-جايعى.
اراق: مەن اراقپىن، اراقپىن،
جولاعان جانعا ازاپپىن
وتباسىڭدى ويران عىپ،
تارتقىزامىن ازاپ، مۇڭ
حا-حا-حا
تەمەكى:مەنىڭ اتىم-تەمەكى،
قولىمنان ءبارى كەلەدى.
تۇتىنىمە ۋلايمىن،
وكپەڭە سمالا جينايمىن.
سارعايتامىن ءتىسىڭدى،
باستىرماي العا ءىسىڭدى،
بۇزامىن جۇيكە جۇيەسىن.
سوندا عانا سەن مەنىڭ،
زياندى ەكەنىمدى بىلەرسىڭ.
حە-حە-حە
ەسىرتكى: مەن ەسىرتكى باتىرمىن.
مول اقشاعا ساتىلدىم.
قولدانعان مەنى ادامنىڭ،
ءومىرىن قيىپ جاتىرمىن.
زيانىم كوپ ادامعا،
جاقسىلىق جوق سانامدا.
پايدالانعان مەنى ادام،
ناشاقور بولار، تاباندا.
حا-حا-حا
حان: نە دەپ كەتتى مىنالار،
جان بار ما ەكەن جازالار؟
زيان بولعان ۇشەۋىن،
دەرەۋ قانە، ۇستاڭدار!
اۆتور:
جان كەرەك-اۋ باتىلدى،
كۇشتەرى كوپ، باسىمدى،
جانىندا جۇرگەن دوستارىن،
كومەككە اقىل شاقىردى.
ءبىلىم، ەڭبەك، سپورتتا،
جۇگىرە جەتتى جانىنا.
ۇستاپ الىپ ۇشەۋىن،
تاستادى تەرەڭ زىندانعا.
ءبىلىم: مەن ءبىلىممىن، كەرەكپىن،
جاقسى ىستەرگە سەبەپپىن.
وقۋ، عىلىم، ءبىلىممىن،
دوس بولىڭىز دەمەكپىن.
ەڭبەك: دوس بولعان ادام مەنىمەن،
قيىندىقتى جەڭەدى،
ەڭبەك ەتسەڭ ەرىنبەي،
توق بولارسىڭ ۇنەمى.
سپورت:سپورتتى سەرىك ەتىڭىز،
ماقتاۋلى سوزدەر ەستىڭىز.
تالايى بيىك شىڭدارعا،
مەنىمەن بىرگە جەتىڭىز.
اقىل:نە دەگەنى، بۇلارى،
دەيىن قالاي سوزدەرىڭ
مىنا ماعان ۇنادى.
ەڭبەك، سپورت، بىلىممەن
ادام جانى تولادى.
ايرىلماستاي جۇرىڭدەر
ايتسىن ەل-جۇرت سەندەردى
دەنساۋلىقتىڭ دوستارى...
جايما شۋاق كۇن كەشىپ،
ءجۇرىپ جاتتى ەل-جۇرتى.
تاتۋلىق، بىرلىك جاراسىپ،
ەل بولىپتى ەڭ مىقتى.
ءىىى.قورىتىندىلاۋ.
- ەرتەگىدەن بويلارىڭا قانداي جاقسى ، ىزگى ادەتتەردى سىڭىردىڭدەر؟
- وقۋشىلار زياندى زاتتاردى اجىراتا بىلەمىز بە؟
زياندى زاتتاردان اۋلاق بولۋ قاجەت ەكەنىن ەستەن شىعارماعانىمىز ءجون. ەرتەگى كەيىپكەرلەرىمەن تانىستىرىپ، قاتىناسۋشى وقۋشىلاردى ماراپاتتاۋ.
اقتوبە قالاسى
«سىمبات» جەكە مەكتەبى
ءىساناتتى ءمۇعالىم
ماكۋوۆا نۋرشات امانكوسوۆنا
تاقىرىبى: دەنساۋلىقتىڭ دوستارى
ماقساتى: جاس جەلەكتەي ءوسىپ كەلە جاتقان بۇلدىرشىندەردىڭ ساناسىنا ىشىمدىك، تەمەكى، ەسىرتكىنىڭ ادام بالاسىن ازدىرتاتىنىن، ودان بويىن اۋلاق ۇستاۋ جاقتارىن ەرتەگى ارقىلى دالەلدەپ ءتۇسىندىرۋ.
وقۋشىلاردى مەكتەپ پارتاسىنان –اق جامان ادەتتەردەن اۋلاق بولىپ، وسكەن ورتادا تەك قانا جاقسى ادەتتەردى بويىنا سىڭىرۋگە باۋلۋ. سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: ەرتەگى
ءجۇرىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ
وقۋشىلاردى ەرتەگىگە دايىنداۋ.
ءىى.نەگىزگى ءبولىم
ەرتەگى
دەنساۋلىقتىڭ دوستارى
اۆتور: ەرتە-ەرتە ەرتەدە،
ەڭ ادەمى ولكەدە،
دەنساۋلىق اتتى حان بوپتى،
جايدارلى مىنەز جان بوپتى.
حالقىنىڭ قامىن ويلاپتى،
ويلارىنا وي ساپتى.
قايعىسىنا قايعىرىپ،
قۋانىشىن تويلاپتى.
تاماشالاپ كورۋگە
قوناقتار كەلدى الىستان.
تەمەكى:
- ەستىپ، ءبىلىپ جاتىرمىز،
حان ەكەنسىڭ "ارىستان"
اۆتور:
قوناقتارىڭ قۇرمەتپەن،
قارسى الىپتى، جايلاپتى.
ءبىلۋ ءۇشىن جاقىننان،
تانىسۋدى ويلاپتى.
- الدىمەن ورتاعا اراق شىعىپتى.
اراق:
مەن اراقپىن، اراقپىن،
ماڭگىلىككە بارىمەن،
دوس بولۋعا جاراپپىن.
كوتەرەمىن كوڭىلدى،
كىرگىزەمىن ءوڭىڭدى.
دوس بولساڭدار مەنىمەن،
سۇيەسىڭدەر ءومىردى.
تەمەكى:
مەنىڭ اتىم-تەمەكى،
قولىمنان ءبارى كەلەدى.
جاعىمدى ءيىس، تۇتىننەن،
سوڭىمنان ءبارى ەرەدى.
ەرىككەندە ادامعا،
تابىلامىن ءاماندا،
قولىمدى السا، جامان با؟!
ەسىرتكى:
مەن-ەسىرتكى باتىرمىن،
تارماعى كوپ اتىمنىڭ،
جاقىن تارتسا كىم مەنى،
ۇمىتار قايعى اتىن تىم.
بىلسەڭىزدەر بۇل دا ءبىر
مىقتىلىعى زاتىمنىڭ.
اۆتور:
تانىستىردى وسىلاي،
قوناقتار كەلگەن وزدەرىن.
دەنساۋلىق
پاتشا ولاردىڭ،
تىڭداپتى ۇيىپ سوزدەرىن.
حان:
پايدالارىڭ تيسە ەگەر
تۇرا بەرىڭ سارايدا
كومەك قولىن سوزاتىن
دوس بولىڭدار، جاراي ما؟!
اۆتور:
ەسىرتكى، اراق، تەمەكى،
ولارعا سول عوي كەرەگى.
وڭاشادا وتىرىپ،
قىلدى حاندى كەلەكى.
سارايدى تەمەكى شارلادى،
كوك تۇتىنمەن ۋلادى.
اراق ءىشىپ، ماس بولعان
ادامدار كۇلىپ، شۋلادى.
ەسىرتكىگە ەگىلىپ،
ناشاقور بولدى جەلىگىپ.
اپيىن، كوكنار تۇرلەرى،
ادامعا جاتتى بەرىلىپ.
ازىپ كەتتى از كۇندە
ساراي ءىشى وسىلاي.
بەرەكە كەتتى حاننان دا،
بۇل، بولماعان توسىن جاي.
دەنساۋلىق پاتشا ساسادى.
دەگبىرى ابدەن قاشادى.
باسى اينالدى، دەل-سالدىق،
ەرىنشەكتىك، ەنجارلىق،
يىعىنان باسادى...
سارايعا كىردى ءبىر كۇنى،
"اقىل" اتتى قاريا.
سارايدىڭ ازىپ توزعانى،
بولعان ەلگە جاريا.
اقىل:
دەنساۋلىق پاتشام بۇنىڭ نە؟
دەمەكسىڭ قالاي ەلىڭە.
ازدىرعان سەنى نە جاعداي،
از عانا ۋاقىت ىشىندە.
اۆتور: بىلمەدى پاتشا نە دەرىن،
ايتا المادى سەبەبىن.
ەسىنە الدى جاي عانا،
باقىتتى وتكەن كۇندەرىن.
ءتۇسىنىپ اقىل ءمان-جايدى،
الدىردى تەز ارادا
قوناقتاردى جاي-جايعى.
اراق: مەن اراقپىن، اراقپىن،
جولاعان جانعا ازاپپىن
وتباسىڭدى ويران عىپ،
تارتقىزامىن ازاپ، مۇڭ
حا-حا-حا
تەمەكى:مەنىڭ اتىم-تەمەكى،
قولىمنان ءبارى كەلەدى.
تۇتىنىمە ۋلايمىن،
وكپەڭە سمالا جينايمىن.
سارعايتامىن ءتىسىڭدى،
باستىرماي العا ءىسىڭدى،
بۇزامىن جۇيكە جۇيەسىن.
سوندا عانا سەن مەنىڭ،
زياندى ەكەنىمدى بىلەرسىڭ.
حە-حە-حە
ەسىرتكى: مەن ەسىرتكى باتىرمىن.
مول اقشاعا ساتىلدىم.
قولدانعان مەنى ادامنىڭ،
ءومىرىن قيىپ جاتىرمىن.
زيانىم كوپ ادامعا،
جاقسىلىق جوق سانامدا.
پايدالانعان مەنى ادام،
ناشاقور بولار، تاباندا.
حا-حا-حا
حان: نە دەپ كەتتى مىنالار،
جان بار ما ەكەن جازالار؟
زيان بولعان ۇشەۋىن،
دەرەۋ قانە، ۇستاڭدار!
اۆتور:
جان كەرەك-اۋ باتىلدى،
كۇشتەرى كوپ، باسىمدى،
جانىندا جۇرگەن دوستارىن،
كومەككە اقىل شاقىردى.
ءبىلىم، ەڭبەك، سپورتتا،
جۇگىرە جەتتى جانىنا.
ۇستاپ الىپ ۇشەۋىن،
تاستادى تەرەڭ زىندانعا.
ءبىلىم: مەن ءبىلىممىن، كەرەكپىن،
جاقسى ىستەرگە سەبەپپىن.
وقۋ، عىلىم، ءبىلىممىن،
دوس بولىڭىز دەمەكپىن.
ەڭبەك: دوس بولعان ادام مەنىمەن،
قيىندىقتى جەڭەدى،
ەڭبەك ەتسەڭ ەرىنبەي،
توق بولارسىڭ ۇنەمى.
سپورت:سپورتتى سەرىك ەتىڭىز،
ماقتاۋلى سوزدەر ەستىڭىز.
تالايى بيىك شىڭدارعا،
مەنىمەن بىرگە جەتىڭىز.
اقىل:نە دەگەنى، بۇلارى،
دەيىن قالاي سوزدەرىڭ
مىنا ماعان ۇنادى.
ەڭبەك، سپورت، بىلىممەن
ادام جانى تولادى.
ايرىلماستاي جۇرىڭدەر
ايتسىن ەل-جۇرت سەندەردى
دەنساۋلىقتىڭ دوستارى...
جايما شۋاق كۇن كەشىپ،
ءجۇرىپ جاتتى ەل-جۇرتى.
تاتۋلىق، بىرلىك جاراسىپ،
ەل بولىپتى ەڭ مىقتى.
ءىىى.قورىتىندىلاۋ.
- ەرتەگىدەن بويلارىڭا قانداي جاقسى ، ىزگى ادەتتەردى سىڭىردىڭدەر؟
- وقۋشىلار زياندى زاتتاردى اجىراتا بىلەمىز بە؟
زياندى زاتتاردان اۋلاق بولۋ قاجەت ەكەنىن ەستەن شىعارماعانىمىز ءجون. ەرتەگى كەيىپكەرلەرىمەن تانىستىرىپ، قاتىناسۋشى وقۋشىلاردى ماراپاتتاۋ.
You Might Also Like
-
وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى،ارىس اۋدانى، بايىرقۇم ەلدى مەكەنىم.شاحانوۆ اتىنداعى جالپى ورتا مەكتەبىپولاتوۆا اينۇر مۇسلىمبەك قىزى
