دىبىس جانە ءارىپتى قايتالايمىز
استانا قالاسى
№64 مەكتەپ - ليسەيدىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
تۋلەپبەرگەنوۆا گۋلميرا امانوۆنا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: دىبىس جانە ءارىپتى قايتالايمىز
ساباقتىڭ ماقساتى: دىبىستار جانە ارىپتەر تۋرالى 2 سىنىپتا العان ءبىلىمىن ەسكە ءتۇسىرۋ، قايتالاۋ داۋىسسىز دىبىستار ايتىلۋ ەرەكشەلىگىنە قاراي قانداي تۇرلەرگە بولىنەتىنىن پىسىقتاۋ؛ داۋىستى دىبىستاردىڭ داۋىسسىز دىبىستاردان ەرەكشەلىگىن ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: توپپەن جۇمىس، «ۇقساستىق پەن دارالىق»، «3 قادامدىق سۇحبات» ستراتەگيالارى (ستو باعدارلاماسىنىڭ ستراتەگيالارى).
ساباقتىڭ بارىسى:
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
وقۋشىلار توپقا بولىنەدى.
دىبىستار مەن ارىپتەر تۋرالى العان بىلىمدەرىن سۇراق - جاۋاپ ارقىلى قايتالاۋ.
تاقتاعا مىناداي سوزدەر جازىلادى: دالا، ءبىلىم حالىق، قىمىز.
وسى سوزدەردى قۇراپ تۇرعان تەك داۋىستى دىبىستار تىزبەگىن جازۋ: اا، ءىى، اى، ىى.
مىناداي سۇراق قويىلادى:
- وسى تىزبەكتەن قانداي سوزدەر ەكەنىن بىلۋگە بولا ما؟
ەندى سوزدەردىڭ تەك داۋىسسىز دىبىستارىن كوشىرىپ جازادى: د... ل...، ب... ل... م، ح... ل... ق، ق... م... ز.
- بۇل ارىپتەر تىزبەگىنەن ءسوز قۇراستىرۋعا بولا ما؟
وسى تاپسىرمانى ورىنداپ بولعاننان كەيىن، توپ مۇشەلەرى ءوزارا پىكىرلەسە وتىرىپ، ءوز قورىتىندىلارىن ايتادى. مىسالى، داۋىستى دىبىستار بۋىن قۇراي السا، سويلەۋ كەزىندە داۋىستى دىبىستارمەن قاتار داۋىسسىز دىبىستاردىڭ دا ماڭىزى زور. داۋىستى، داۋىسسىز دىبىستار ءبىر - ءبىرىنسىز ءسوز قۇراي المايدى.
ساباق باسىنداعى قايتالاۋعا بەرىلگەن تاپسىرما وقۋلىق بويىنشا ورىندالادى. وقۋشىلار كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا كەرەكتى سوزدەردى قويۋ ارقىلى سويلەمدەردى اۋىزشا تولىقتىرادى.
ماعىنانى تانۋ كەزەڭى
1 - جاتتىعۋدى ورىنداپ بولعاننان كەيىن، جۋان، جىڭىشكە داۋىستى دىبىستار ەسكە تۇسىرىلەدى. سوزدەگى داۋىستى دىبىستاردىڭ جۋان، جىڭىشكە بولۋىنا بايلانىستى سوزدەردىڭ دە جۋان، جىڭىشكە ايتىلاتىنىن ەستەرىنە تۇسىرەدى.
2 - جاتتىعۋدى ورىنداۋ كەزىندە جاڭا ءسوز جاساپ تۇرعان دىبىستاردىڭ قوسىندىسىنان «وقۋ ءتۇبى - توقۋ» دەگەن ماقال شىعۋى كەرەك. ءبىر دىبىستىڭ وزگەرۋىنىڭ وزىنەن ءسوزدىڭ ماعىناسى وزگەرەتىنى تۇسىندىرىلەدى.
3، 5 - جاتتىعۋ دا ءبىر دىبىستىڭ وزگەرۋىنەن جاسالعان جاڭا سوزدەردى تابۋعا ارنالعان. وقۋشىلار وزگەرگەن سوزدەردىڭ ماعىناسىن تۇسىندىرەدى.
4 - جاتتىعۋدى ورىنداۋ ارقىلى سوزدەرگە دىبىستىڭ تالداۋ جاساپ، دىبىس پەن ءارىپتىڭ ايىرماشىلىعىن ەسكە تۇسىرەدى.
جاتتىعۋلار ورىندالعاننان كەيىن توپتارعا تاپسىرمالار بەرىلەدى. داۋىستى، داۋىسسىز دىبىستاردى ەسكە ءتۇسىرىپ، داۋىستى، داۋىسسىز دىبىستاردىڭ ۇقساستىقتارى مەن ەرەكشەلىكتەرىن «ۇقساستىق پەن دارالىق» ستراتەگياسى بويىنشا انىقتاۋ كەرەك. سىزبانى ءار توپ وزدەرىنىڭ قالاۋىنشا، ءارتۇرلى فورمادا سىزۋىنا بولادى. مىسالى، ءۇشبۇرىشتار، اشىلعان كىتاپ، ءۇي تارىزدەس، ت. ب.
داۋىستى دىبىس
ا، ءا، و، ءو، ۇ، ءۇ، ى، ءى، y، u،...
1. سوزىلىپ ايتىلادى، كەدەرگىگە ۇشىرامايدى.
2. جۋان، جىڭىشكە.
3. بۋىن قۇرايدى.
4. ەكى داۋىستى دىبىس قاتار كەلمەيدى.
داۋىسسىز دىبىس
ك، ق، پ، ت، س، ر، ك، ق، م، ن، ڭ، ر، ي،...
1. سوزىلمايدى، كەدەرگىگە ۇشىرامايدى.
2. قاتاڭ، ۇياڭ، ءۇندى
ز. بۋىن قۇرامايدى.
4. ەكى داۋىسسىز قاتار كەلەدى.
1. دىبىس
2. ارىپتىك تاڭباسى بار
3. ءسوز قۇرايدى
4. قازاق ءالىپبيىن قۇرايدى
5. دىبىستىڭ وزگەرۋى ءسوز ماعىناسىن وزگەرتەدى
باستاپقى شەڭبەردىڭ ىشىنە داۋىستى، داۋىسسىز دىبىستاردىڭ ايىرماشىلىقتارى، ءۇشىنشى شەڭبەرگە ۇقساستىقتارى جازىلادى.
وي تولعانىس
«ەگەر دىبىستار مەن ارىپتەر بولماسا...» دەگەن تاقىرىپتا ەسسە جازۋ.
ۇيگە تاپسىرما: 3 - جاتتىعۋ، 4 - بەت
№64 مەكتەپ - ليسەيدىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
تۋلەپبەرگەنوۆا گۋلميرا امانوۆنا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: دىبىس جانە ءارىپتى قايتالايمىز
ساباقتىڭ ماقساتى: دىبىستار جانە ارىپتەر تۋرالى 2 سىنىپتا العان ءبىلىمىن ەسكە ءتۇسىرۋ، قايتالاۋ داۋىسسىز دىبىستار ايتىلۋ ەرەكشەلىگىنە قاراي قانداي تۇرلەرگە بولىنەتىنىن پىسىقتاۋ؛ داۋىستى دىبىستاردىڭ داۋىسسىز دىبىستاردان ەرەكشەلىگىن ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: توپپەن جۇمىس، «ۇقساستىق پەن دارالىق»، «3 قادامدىق سۇحبات» ستراتەگيالارى (ستو باعدارلاماسىنىڭ ستراتەگيالارى).
ساباقتىڭ بارىسى:
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
وقۋشىلار توپقا بولىنەدى.
دىبىستار مەن ارىپتەر تۋرالى العان بىلىمدەرىن سۇراق - جاۋاپ ارقىلى قايتالاۋ.
تاقتاعا مىناداي سوزدەر جازىلادى: دالا، ءبىلىم حالىق، قىمىز.
وسى سوزدەردى قۇراپ تۇرعان تەك داۋىستى دىبىستار تىزبەگىن جازۋ: اا، ءىى، اى، ىى.
مىناداي سۇراق قويىلادى:
- وسى تىزبەكتەن قانداي سوزدەر ەكەنىن بىلۋگە بولا ما؟
ەندى سوزدەردىڭ تەك داۋىسسىز دىبىستارىن كوشىرىپ جازادى: د... ل...، ب... ل... م، ح... ل... ق، ق... م... ز.
- بۇل ارىپتەر تىزبەگىنەن ءسوز قۇراستىرۋعا بولا ما؟
وسى تاپسىرمانى ورىنداپ بولعاننان كەيىن، توپ مۇشەلەرى ءوزارا پىكىرلەسە وتىرىپ، ءوز قورىتىندىلارىن ايتادى. مىسالى، داۋىستى دىبىستار بۋىن قۇراي السا، سويلەۋ كەزىندە داۋىستى دىبىستارمەن قاتار داۋىسسىز دىبىستاردىڭ دا ماڭىزى زور. داۋىستى، داۋىسسىز دىبىستار ءبىر - ءبىرىنسىز ءسوز قۇراي المايدى.
ساباق باسىنداعى قايتالاۋعا بەرىلگەن تاپسىرما وقۋلىق بويىنشا ورىندالادى. وقۋشىلار كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا كەرەكتى سوزدەردى قويۋ ارقىلى سويلەمدەردى اۋىزشا تولىقتىرادى.
ماعىنانى تانۋ كەزەڭى
1 - جاتتىعۋدى ورىنداپ بولعاننان كەيىن، جۋان، جىڭىشكە داۋىستى دىبىستار ەسكە تۇسىرىلەدى. سوزدەگى داۋىستى دىبىستاردىڭ جۋان، جىڭىشكە بولۋىنا بايلانىستى سوزدەردىڭ دە جۋان، جىڭىشكە ايتىلاتىنىن ەستەرىنە تۇسىرەدى.
2 - جاتتىعۋدى ورىنداۋ كەزىندە جاڭا ءسوز جاساپ تۇرعان دىبىستاردىڭ قوسىندىسىنان «وقۋ ءتۇبى - توقۋ» دەگەن ماقال شىعۋى كەرەك. ءبىر دىبىستىڭ وزگەرۋىنىڭ وزىنەن ءسوزدىڭ ماعىناسى وزگەرەتىنى تۇسىندىرىلەدى.
3، 5 - جاتتىعۋ دا ءبىر دىبىستىڭ وزگەرۋىنەن جاسالعان جاڭا سوزدەردى تابۋعا ارنالعان. وقۋشىلار وزگەرگەن سوزدەردىڭ ماعىناسىن تۇسىندىرەدى.
4 - جاتتىعۋدى ورىنداۋ ارقىلى سوزدەرگە دىبىستىڭ تالداۋ جاساپ، دىبىس پەن ءارىپتىڭ ايىرماشىلىعىن ەسكە تۇسىرەدى.
جاتتىعۋلار ورىندالعاننان كەيىن توپتارعا تاپسىرمالار بەرىلەدى. داۋىستى، داۋىسسىز دىبىستاردى ەسكە ءتۇسىرىپ، داۋىستى، داۋىسسىز دىبىستاردىڭ ۇقساستىقتارى مەن ەرەكشەلىكتەرىن «ۇقساستىق پەن دارالىق» ستراتەگياسى بويىنشا انىقتاۋ كەرەك. سىزبانى ءار توپ وزدەرىنىڭ قالاۋىنشا، ءارتۇرلى فورمادا سىزۋىنا بولادى. مىسالى، ءۇشبۇرىشتار، اشىلعان كىتاپ، ءۇي تارىزدەس، ت. ب.
داۋىستى دىبىس
ا، ءا، و، ءو، ۇ، ءۇ، ى، ءى، y، u،...
1. سوزىلىپ ايتىلادى، كەدەرگىگە ۇشىرامايدى.
2. جۋان، جىڭىشكە.
3. بۋىن قۇرايدى.
4. ەكى داۋىستى دىبىس قاتار كەلمەيدى.
داۋىسسىز دىبىس
ك، ق، پ، ت، س، ر، ك، ق، م، ن، ڭ، ر، ي،...
1. سوزىلمايدى، كەدەرگىگە ۇشىرامايدى.
2. قاتاڭ، ۇياڭ، ءۇندى
ز. بۋىن قۇرامايدى.
4. ەكى داۋىسسىز قاتار كەلەدى.
1. دىبىس
2. ارىپتىك تاڭباسى بار
3. ءسوز قۇرايدى
4. قازاق ءالىپبيىن قۇرايدى
5. دىبىستىڭ وزگەرۋى ءسوز ماعىناسىن وزگەرتەدى
باستاپقى شەڭبەردىڭ ىشىنە داۋىستى، داۋىسسىز دىبىستاردىڭ ايىرماشىلىقتارى، ءۇشىنشى شەڭبەرگە ۇقساستىقتارى جازىلادى.
وي تولعانىس
«ەگەر دىبىستار مەن ارىپتەر بولماسا...» دەگەن تاقىرىپتا ەسسە جازۋ.
ۇيگە تاپسىرما: 3 - جاتتىعۋ، 4 - بەت
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
