ءدىن جانە سالت - ءداستۇر
شىعىس قازاقستان وبلىسى،
ۇلان اۋدانى، جانۇزاق اۋىلى.
دەنە شىنىقتىرۋ ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
مۋكانتايەۆا نۋرگۋل كايراتوۆنا
تاقىرىبى: «ءدىن جانە سالت - ءداستۇر»
ماقساتى: - ۇلت تاريحىن ءبىلۋ؛
- ۇلتتىق سالت - ءداستۇردى دارىپتەۋ
كۇتىلەتىن ناتيجە: وقۋشىلار ۇلتتىڭ قۇندىلىعىن بىلەدى.
ۇلت تاريحىنىڭ تەرەڭدىگىن تۇسىنەدى.
قولداناتىن رەسۋرستار: بەينە ماتەريال، ا3 قاعاز، «9 رومب»، «رەفلەكسيۆتى نىسانا»، «سمس حابارلاما»، ستيكەرلەر، ماركەر، توپقا بولۋگە ارنالعان قيما قاعازدار.
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ كوڭىل – كۇيلەرىن كوتەرۋ، جۇمىسقا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ
1. ۇيىمداستىرۋ
«كەمپىرقوساق» قىزدىرۋ جاتتىعۋى.
ءىس - ارەكەتتەر
سىنىپ ساعاتىنا دايىنداۋ ءۇشىن «كەمپىرقوساق» قىزدىرۋ جاتتىعۋىن ءتۇسىندىرىپ، ويناتادى.
ناتيجەسى: ويىنعا قاتىسىپ، زەيىندەرى جيناقتالادى، كوڭىل - كۇيلەرى كوتەرىلەدى.
2. توپقا ءبولۋ
كەرى بايلانىس قيما قاعازدار ارقىلى توپقا بولىنەدى.
1 – توپ سالت - ءداستۇر
2 – توپ ادەت - عۇرىپ
3 – توپ ىرىم - تىيىم
توپتاسىپ وتىرادى
3. نەگىزگى ءبولىم
تاقىرىپ بويىنشا ماعلۇمات بەرۋ
بۇگىن قازاقستان بەيبىتشىلىك پەن ءوزارا كەلىسىمىنىڭ ىشىندە 140 ەتنيكا مەن 40 كونفەسسيا ءومىر سۇرۋدە. رەسپۋبليكامىزدا كوپۇلتتى جانە كوپدىندى قوعام تۇرادى. مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ ايتقانداي: «قازاقستان بۇل ورتاق مەكەن، ورتاق ۇلت پەن ءدىننىڭ توعىسقان جەرى.
بارلىق قازاقستاندىقتاردى ۇلتارالىق جانە ءدىنارالىق كەلىسىمدەردى ساقتاۋعا شاقىرامىز. بۇل ءبىزدىڭ مىقتى قۇندىلىعىمىز. بۇل ءبىزدىڭ ماڭگى ەلىمىز بەن استانامىزدىڭ ماقتانىشى»
دىندەر، وركەنيەتتەر، مەملەكەتتەر اراسىندا ىنتىماققا، بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمگە ۇندەيتىن ديالوگ الاڭى رەتىندە حالىقارالىق قاۋىمداستىقپەن مويىندالىپ ۇلگەرگەن قازاقستان باستامالارىنىڭ اۋقىمى مەن ماڭىزى جىل سايىن ارتىپ كەلەدى. دىندەر سەزى العاش رەت قازاق دالاسىندا تۋىن تىككەندە وعان قاتىسۋشىلار سانى 17 ەلدەن 17 دەلەگاتتى عانا قۇراعان ەدى. ال، سوڭعى سەزدە الەمنىڭ 50 مەملەكەتىنەن 100 - گە جۋىق دەلەگاسيا جينالدى. قازاقستاننىڭ بەدەلىنىڭ وسكەنى شىعار، دەلەگاسيا قۇرامىندا الەمدەگى ىقپالدى ءدىن باسشىلارى بولدى.
ەلباسى ايتپاقشى، بۇل پروسەستەر سەزدىڭ جاھاندىق ماڭىزىنىڭ جىل سايىن ارتىپ، سالماعىنىڭ ساپالى تۇردە ءوسىپ كەلە جاتقانىن دالەلدەيدى.
وي سالۋ
ناقىل سوزدەر ايتادى:
ۇلكەنگە قۇرمەت، كىشىگە ىزەت
ادەپتىلىك تاربيە باستاۋى
جاقسىدان ۇيرەن، جاماننان جيرەن
4 «ءدىن جانە سالت - ءداستۇر»
بەينە ماتەريال كورۋ ارقىلى وقۋشىلارعا وي سالۋ.
5 «9 رومب»
سالت - ءداستۇر تۋرالى وي قوزعاۋ وقۋشىلارعا سالت - ءداستۇر مەن مەرەكەلەردىڭ ءتىزىمىن بەرەدى
1) اساتۋ
2) ناۋرىز مەرەكەسى
3) بايعازى
4) حالىقارالىق ايەلدەر كۇنى
5) شىلدەحانا
6) ايت مەرەكەسى
7) 9 مامىر
8) كونستيتۋسيا كۇنى
9) تۋلاق شاشۋ
10) توقىمقاعار
11) 16 جەلتوقسان
12) 1 مامىر
13) قالجا
14) باستاڭعى
15) بەسىككە سالۋ
16) ءتىلاشار
6. «ويلى بولساڭ، تاۋىپ كور» سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ
تاقىرىپقا بايلانىستى سۇراقتار بەرىلەدى.
1 - توپ.
1 - ەرۋلىك دەگەنىمىز نە؟ (جاڭادان كوشىپ كەلگەن كورشىنى ۇيىنە قوناققا شاقىرۋ).
2 - قازاق ۇزىنسارى دەپ قاي جىل مەزگىلىن ايتقان؟ (كوكتەم).
3 - اساتۋ دەگەن نە؟ (ەتتەن كەيىن اقساقال بالالارعا قالعان ەتتەن بەرۋ).
4 - امانات دەگەنىمىز نە؟ (ءبىر ادامنىڭ ەكىنشى بىرەۋگە ساقتاۋعا بەرگەن زاتتارى. اماناتقا قيانات جاساۋعا بولمايدى).
5 - بالانى بەسىككە سالعاندا قانداي توي جاسالادى؟ (بەسىك توي).
6 - ءسۇيىنشى دەگەنىمىز نە؟ (قۋانىشتى حاباردى جەتكىزۋ ).
7 - قاراشاڭىراق ءسوزىنىڭ ماعىناسى؟ (ۇلكەن ءۇي).
2 - توپ.
1 -«تۋلاق شاشۋ» ءداستۇرى تۋرالى نە بىلەمىز؟ (قازاق ايەلدەرى ءجۇن سابار الدىندا «ءىسىمىز ءساتتى بولسىن» دەپ تۋلاق شاشۋ جاسايدى، ياعني تاماق دايىندالىپ، شاي ىشەتىن ءداستۇر).
2 - ءتىلاشار تويى قاشان جاسالادى؟ (بالا العاشقى وقۋعا بارعاندا).
3 - قوڭاقكادە دەگەنىمىز نە؟ (قوڭاققا كەلگەن ادامنىڭ ونەرىن كورسەتۋى).
4 - باستاڭعى دەگەنىمىز نە؟ (ءۇيدىڭ ۇلكەنى جول ءجۇرىپ كەتكەندە، جاستار سول ۇيگە جينالىپ باستاڭعى جاسايدى).
5 - بايعازى قاي كەزدە سۇرالادى؟ (جاڭا زاتتى كورگەندە).
6 - سىباعا دەگەنىمىز نە؟ (قۇرمەتتى قوڭاققا نەمەسە وزدەرىنىڭ جاقىندارىنا ساقتاعان ەت مۇشەلەرى).
7 - شاشۋ دەگەنىمز نە؟ (بالا دۇنيەگە كەلگەندە، كەلىن تۇسكەندە، قۇدا كەلگەندە، قۋانىشتى كۇندەردە تاتتىلەرمەن شاشۋ شاشادى).
3 - توپ.
1 - توقىمقاعار دەگەنىمىز نە؟ (جاس جىگىت العاش جولعا شىققاندا جاسالاتىن ءداستۇرلى باس قوسۋ).
2 - سىڭسۋ قاي تويدا ايتىلعان؟ (قىز ۇزاتۋ).
3 - جەكە ءۇي، وتاۋ بولىپ شىققان جاستارعا اتا - اناسى نە بەرەدى؟ (ەنشى).
4 - جاس بوسانعان اناعا سويىلاتىن ارناۋلى مال؟ (قالجا).
5 - اسار دەگەنىمىز نە؟ (كولەمدى اۋىر جۇمىسقا اۋىلداستى شاقىرۋ).
6 - ناۋرىز كوجەگە نەشە ءتۇرلى تاعام سالىنادى؟ (7).
7 - كيىز ءۇيدىڭ توبەسى قالاي اتالادى؟ (شاڭىراق).
7. «سمس حابارلاما» قورىتىندىلاۋ ماقساتىندا حابارلاما الۋ
- وقۋشىلار بۇگىنگى سىنىپ ساعاتى بويىنشا سەندەردىڭ پىكىرلەرىڭدى بىلگىمىز كەلەدى. سوندىقتان دا بىزگە «سمس حابارلاما» قالدىرۋدى ۇسىنامىن
8. «رەفلەكسيۆتى نىسانا»
ديالوگتىك الاڭنان العان اسەرلەرىن، كوڭىل - كۇيلەرىن بايقاۋ ماقساتىندا «رەفلەكسيۆتى نىسانا» ءادىسىن قولدانۋ
رەفلەكسيۆتى نىساناعا ستيكەر جابىستىرۋدى ۇسىنادى
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
ۇلان اۋدانى، جانۇزاق اۋىلى.
دەنە شىنىقتىرۋ ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
مۋكانتايەۆا نۋرگۋل كايراتوۆنا
تاقىرىبى: «ءدىن جانە سالت - ءداستۇر»
ماقساتى: - ۇلت تاريحىن ءبىلۋ؛
- ۇلتتىق سالت - ءداستۇردى دارىپتەۋ
كۇتىلەتىن ناتيجە: وقۋشىلار ۇلتتىڭ قۇندىلىعىن بىلەدى.
ۇلت تاريحىنىڭ تەرەڭدىگىن تۇسىنەدى.
قولداناتىن رەسۋرستار: بەينە ماتەريال، ا3 قاعاز، «9 رومب»، «رەفلەكسيۆتى نىسانا»، «سمس حابارلاما»، ستيكەرلەر، ماركەر، توپقا بولۋگە ارنالعان قيما قاعازدار.
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ كوڭىل – كۇيلەرىن كوتەرۋ، جۇمىسقا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ
1. ۇيىمداستىرۋ
«كەمپىرقوساق» قىزدىرۋ جاتتىعۋى.
ءىس - ارەكەتتەر
سىنىپ ساعاتىنا دايىنداۋ ءۇشىن «كەمپىرقوساق» قىزدىرۋ جاتتىعۋىن ءتۇسىندىرىپ، ويناتادى.
ناتيجەسى: ويىنعا قاتىسىپ، زەيىندەرى جيناقتالادى، كوڭىل - كۇيلەرى كوتەرىلەدى.
2. توپقا ءبولۋ
كەرى بايلانىس قيما قاعازدار ارقىلى توپقا بولىنەدى.
1 – توپ سالت - ءداستۇر
2 – توپ ادەت - عۇرىپ
3 – توپ ىرىم - تىيىم
توپتاسىپ وتىرادى
3. نەگىزگى ءبولىم
تاقىرىپ بويىنشا ماعلۇمات بەرۋ
بۇگىن قازاقستان بەيبىتشىلىك پەن ءوزارا كەلىسىمىنىڭ ىشىندە 140 ەتنيكا مەن 40 كونفەسسيا ءومىر سۇرۋدە. رەسپۋبليكامىزدا كوپۇلتتى جانە كوپدىندى قوعام تۇرادى. مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ ايتقانداي: «قازاقستان بۇل ورتاق مەكەن، ورتاق ۇلت پەن ءدىننىڭ توعىسقان جەرى.
بارلىق قازاقستاندىقتاردى ۇلتارالىق جانە ءدىنارالىق كەلىسىمدەردى ساقتاۋعا شاقىرامىز. بۇل ءبىزدىڭ مىقتى قۇندىلىعىمىز. بۇل ءبىزدىڭ ماڭگى ەلىمىز بەن استانامىزدىڭ ماقتانىشى»
دىندەر، وركەنيەتتەر، مەملەكەتتەر اراسىندا ىنتىماققا، بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمگە ۇندەيتىن ديالوگ الاڭى رەتىندە حالىقارالىق قاۋىمداستىقپەن مويىندالىپ ۇلگەرگەن قازاقستان باستامالارىنىڭ اۋقىمى مەن ماڭىزى جىل سايىن ارتىپ كەلەدى. دىندەر سەزى العاش رەت قازاق دالاسىندا تۋىن تىككەندە وعان قاتىسۋشىلار سانى 17 ەلدەن 17 دەلەگاتتى عانا قۇراعان ەدى. ال، سوڭعى سەزدە الەمنىڭ 50 مەملەكەتىنەن 100 - گە جۋىق دەلەگاسيا جينالدى. قازاقستاننىڭ بەدەلىنىڭ وسكەنى شىعار، دەلەگاسيا قۇرامىندا الەمدەگى ىقپالدى ءدىن باسشىلارى بولدى.
ەلباسى ايتپاقشى، بۇل پروسەستەر سەزدىڭ جاھاندىق ماڭىزىنىڭ جىل سايىن ارتىپ، سالماعىنىڭ ساپالى تۇردە ءوسىپ كەلە جاتقانىن دالەلدەيدى.
وي سالۋ
ناقىل سوزدەر ايتادى:
ۇلكەنگە قۇرمەت، كىشىگە ىزەت
ادەپتىلىك تاربيە باستاۋى
جاقسىدان ۇيرەن، جاماننان جيرەن
4 «ءدىن جانە سالت - ءداستۇر»
بەينە ماتەريال كورۋ ارقىلى وقۋشىلارعا وي سالۋ.
5 «9 رومب»
سالت - ءداستۇر تۋرالى وي قوزعاۋ وقۋشىلارعا سالت - ءداستۇر مەن مەرەكەلەردىڭ ءتىزىمىن بەرەدى
1) اساتۋ
2) ناۋرىز مەرەكەسى
3) بايعازى
4) حالىقارالىق ايەلدەر كۇنى
5) شىلدەحانا
6) ايت مەرەكەسى
7) 9 مامىر
8) كونستيتۋسيا كۇنى
9) تۋلاق شاشۋ
10) توقىمقاعار
11) 16 جەلتوقسان
12) 1 مامىر
13) قالجا
14) باستاڭعى
15) بەسىككە سالۋ
16) ءتىلاشار
6. «ويلى بولساڭ، تاۋىپ كور» سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ
تاقىرىپقا بايلانىستى سۇراقتار بەرىلەدى.
1 - توپ.
1 - ەرۋلىك دەگەنىمىز نە؟ (جاڭادان كوشىپ كەلگەن كورشىنى ۇيىنە قوناققا شاقىرۋ).
2 - قازاق ۇزىنسارى دەپ قاي جىل مەزگىلىن ايتقان؟ (كوكتەم).
3 - اساتۋ دەگەن نە؟ (ەتتەن كەيىن اقساقال بالالارعا قالعان ەتتەن بەرۋ).
4 - امانات دەگەنىمىز نە؟ (ءبىر ادامنىڭ ەكىنشى بىرەۋگە ساقتاۋعا بەرگەن زاتتارى. اماناتقا قيانات جاساۋعا بولمايدى).
5 - بالانى بەسىككە سالعاندا قانداي توي جاسالادى؟ (بەسىك توي).
6 - ءسۇيىنشى دەگەنىمىز نە؟ (قۋانىشتى حاباردى جەتكىزۋ ).
7 - قاراشاڭىراق ءسوزىنىڭ ماعىناسى؟ (ۇلكەن ءۇي).
2 - توپ.
1 -«تۋلاق شاشۋ» ءداستۇرى تۋرالى نە بىلەمىز؟ (قازاق ايەلدەرى ءجۇن سابار الدىندا «ءىسىمىز ءساتتى بولسىن» دەپ تۋلاق شاشۋ جاسايدى، ياعني تاماق دايىندالىپ، شاي ىشەتىن ءداستۇر).
2 - ءتىلاشار تويى قاشان جاسالادى؟ (بالا العاشقى وقۋعا بارعاندا).
3 - قوڭاقكادە دەگەنىمىز نە؟ (قوڭاققا كەلگەن ادامنىڭ ونەرىن كورسەتۋى).
4 - باستاڭعى دەگەنىمىز نە؟ (ءۇيدىڭ ۇلكەنى جول ءجۇرىپ كەتكەندە، جاستار سول ۇيگە جينالىپ باستاڭعى جاسايدى).
5 - بايعازى قاي كەزدە سۇرالادى؟ (جاڭا زاتتى كورگەندە).
6 - سىباعا دەگەنىمىز نە؟ (قۇرمەتتى قوڭاققا نەمەسە وزدەرىنىڭ جاقىندارىنا ساقتاعان ەت مۇشەلەرى).
7 - شاشۋ دەگەنىمز نە؟ (بالا دۇنيەگە كەلگەندە، كەلىن تۇسكەندە، قۇدا كەلگەندە، قۋانىشتى كۇندەردە تاتتىلەرمەن شاشۋ شاشادى).
3 - توپ.
1 - توقىمقاعار دەگەنىمىز نە؟ (جاس جىگىت العاش جولعا شىققاندا جاسالاتىن ءداستۇرلى باس قوسۋ).
2 - سىڭسۋ قاي تويدا ايتىلعان؟ (قىز ۇزاتۋ).
3 - جەكە ءۇي، وتاۋ بولىپ شىققان جاستارعا اتا - اناسى نە بەرەدى؟ (ەنشى).
4 - جاس بوسانعان اناعا سويىلاتىن ارناۋلى مال؟ (قالجا).
5 - اسار دەگەنىمىز نە؟ (كولەمدى اۋىر جۇمىسقا اۋىلداستى شاقىرۋ).
6 - ناۋرىز كوجەگە نەشە ءتۇرلى تاعام سالىنادى؟ (7).
7 - كيىز ءۇيدىڭ توبەسى قالاي اتالادى؟ (شاڭىراق).
7. «سمس حابارلاما» قورىتىندىلاۋ ماقساتىندا حابارلاما الۋ
- وقۋشىلار بۇگىنگى سىنىپ ساعاتى بويىنشا سەندەردىڭ پىكىرلەرىڭدى بىلگىمىز كەلەدى. سوندىقتان دا بىزگە «سمس حابارلاما» قالدىرۋدى ۇسىنامىن
8. «رەفلەكسيۆتى نىسانا»
ديالوگتىك الاڭنان العان اسەرلەرىن، كوڭىل - كۇيلەرىن بايقاۋ ماقساتىندا «رەفلەكسيۆتى نىسانا» ءادىسىن قولدانۋ
رەفلەكسيۆتى نىساناعا ستيكەر جابىستىرۋدى ۇسىنادى
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
بقو، ورال قالاسى، زەلەنوۆ اۋدانى،
