InfoHub Logo

بەيبارىستىڭ اكەسى داۋلەتتى ادام. ۇيلەرى كەڭ سارايداي. شەتەلدىك قىمبات كولىكتەرى دە بار. بەيبارىستىڭ قالاعان زاتى اكەسىنىڭ ارقاسىندا قول جەتىمدى بولاتىن. سودان بولار، ول تىم ەركەتوتاي، ءارى جالقاۋلاۋ. ال بەيبارىستىڭ كورشىسى جىگەردىڭ اكەسى ەش اسىپ-تاسپايتىن، ادامگەرشىلىگى مول، قاراپايىم مومىن جان. جىگەر دە قاراپايىم، ەڭبەكقور، اقىلدى بالا. بەيبارىس پەن جىگەر ءبىر سىنىپتا، 7 «ءا» سىنىبىندا وقيدى. ارينە، ەكەۋىنىڭ ورتاق ويلارى بولماعاندىقتان، وتباسى جاعدايىنا بايلانىستى دا دوستارى بولەك. ءارقايسى ءوز دەڭگەيىنە لايىق بالالارمەن دوستىقتا.

جىگەر «ءبىلىمدى ادام - بولاشاقتىڭ ادامى» ەكەنىن جەتە تۇسىنگەن بالا. ساباققا تىم العىر. مۇعالىمدەردىڭ اۋزىنان تۇسپەيدى. ال بەيبارىس اقىلى بار بولسا دا، باسىن ونشا جۇمىس ىستەتكىسى كەلمەيدى. اكەمنىڭ اقشاسى مول دەپ سەنەدى...

وسى  ەكى بالا اينىماس دوستارعا اينالادى دەپ ەشكىم ويلاماعان بولار، ءسىرا؟ ارينە، ومىردە ءبىز كۇتپەگەن كوپتەگەن جايلار بولادى... سونىمەن بالالار، مەن سەندەرگە وسى ەكى بالانىڭ باسىنان وتكەن ۇلگىلى ءبىر وقيعانى بايانداپ  بەرەيىن.

وقيعا بىلاي باستالدى. بەيبارىس كۇندەگى ادەتىمەن كومپيۋتەر الدىندا عالامتوردان باس الماي وتىرعان. بالا قاشاندا - بالا. ول شىتىرمان وقيعالاردى، ۇلكەندەردىڭ كوزىنە ءتۇسىپ، ماقتاۋ ەستۋ ءۇشىن ەرلىكتەر جاساۋدى جاقسى كورەدى. ءبارىن دە وڭاي سياقتى كورەدى. «ويىننان  ءورت شىعارىن» ويىننىڭ قاتتى قىزعان شاعىندا عانا بىلەدى. قورقىنىشى ارتىندا بولادى. بەيبارىس دا شىتىرمان وقيعا ىزدەپ عالامتوردى شارلاپ وتىرعان. كەنەت «شىتىرمان وقيعالى ساپار....تەك ادال دوستار عانا جول تابادى...» دەگەن جازۋ بار سايتتى كوردى. اشتى. ول جەردە «ادال بولسا دوسىڭىز، امان قالار قىلىشتاعى باسىڭىز. دوسىڭدى تاڭدا دا، ساياحاتتا. تومەندەگى سانداردى ەنگىزىڭىز، اشىلاتىن ەسىككە، دوسىڭىزبەن ەنىڭىز» دەپ جازىلىپ تۇر ەكەن. بەيبارىس قىزىعىپ كەتتى. دەرەۋ ۇيالى تەلەفونمەن ەڭ جاقىن دەگەن دوستارىنا سوعىپ، بىرگە ساپارعا شىعۋلارىن سۇرادى. ءبىراق ولاردىڭ ءارقايسىسى ءتۇرلى سىلتاۋلار ايتىپ، بەيبارىستىڭ ۇسىنىسىنان باس تارتتى. ەندى نە ىستەۋ كەرەك؟ ساپار قىزىقتىرىپ بارادى. ءبىر ءوزىن قابىلدامايدى. ءسوزسىز، جانىنا «دوسىم» دەگەن ادامدى ەرتىپ الۋى كەرەك. سۋرەتتەرى تىم تارتىمدى. پاتشا سارايلارىنىڭ، تەڭىزدىڭ سۋرەتتەرى كەرەمەت. وزىنە قىزىقتىرىپ-اق تۇر. ول  ءقازىر ءبىرىنشى كەزدەسكەن بالانى ەرتەمىن دەگەن ويمەن تىسقا شىقتى. كەنەت، كوشەدەن دۇكەنگە بارا جاتقان كورشىسى جىگەردى كوردى. بەيبارىس جىگەردى قانداي بالا ەكەن دەپ ويلاعان كەزدەرى دە بولعان ەدى. مىنەزى ءبىرقالىپتى، ءبىلىمدى، اقىلدى بالا سەكىلدى كورىنەتىن. ءبىراق دوس بولايىن دەپ ويلاپ كورمەپتى. بەيبارىس ءبىرىنشى كەزدەسكەن بالا جىگەر بولعانىنا قۋانىپ كەتتى.

- جىگەر! - دەپ ايقاي سالدى.

جىگەر ءوزىن شاقىرىپ تۇرعان بەيبارىستى كورىپ تاڭ قالدى.

- جىگەر، تۇرا تۇرشى...

بەيبارىس جىگەردىڭ جانىنا جۇگىرىپ كەلدى دە، دەگبىرىن قاشىرىپ، قىزىعۋشىلىقتى وياتىپ، ويىن الەمىنە شاقىرعان الگى عالامتورداعى سايت تۋرالى ايتىپ بەردى. وزىمەن بىرگە ساپار جاساۋعا قالاي قارايتىنىن سۇرادى. جىگەر دە بالا ەمەس پە، قىزىعىپ كەتتى. دەرەۋ كەلىستى. الدىمەن، اناسىنىڭ «ءسۇت ساتىپ اكەل» دەگەن تاپسىرماسىن ورىنداعاننان سوڭ، بەيبارىستىڭ ۇيىنە باراتىنىن ايتتى. ءبىراز ۋاقىتتان كەيىن ايتقانىنداي جىگەر بەيبارىستىڭ ۇيىنە كەلدى. بەيبارىستىڭ داڭعاراداي كەڭ بولمەسىنە كىرگەن جىگەر تاڭ-تاماشا قالدى. ويىنشىقتارى مول ەكەن، قىزىعىپ كەتتى. دەگەنمەن، بىردەن «ىسكە كىرىسۋدى» ءجون سانادى. بەيبارىستىڭ الگى سايتتاعى سانداردى تەرگەنى سول ەدى ءيىرىم سەكىلدى ەسىك پايدا بولا كەتتى. ەكەۋى قورقىپ كەتتى. مۇندايدى كىم كورگەن؟ ەكەۋى اڭتارىلىپ تۇرعاندا ءيىرىم تارتا جونەلدى. بارلىعى شىر اينالىپ كەتتى...

ەستەرىن جيعان بالالار ايدالادا، ءبىر ەسكى جۇرتقا تاپ بولعانىن بايقادى. ءزاۋلىم ۇيلەر، ادەمى گۇلدەر، زىمىراعان ماشينالار...ەشنارسە دە كوزگە ىلىنەر ەمەس. قۇددى جەردىڭ ادام باسپاعان الدەبىر قۋىسى دەرسىڭ. بۇرىن-سوڭدى ايدالادا جالعىز قالىپ كورمەگەن  بەيبارىس شوشىپ كەتتى.

- ويباي، مىناسى نەسى؟ ءۇيىم قايدا؟

جىگەر دە باسىندا اڭتارىلىپ قالدى دا، سالدەن سوڭ ەكەۋىنىڭ شىنىمەن شىتىرمان وقيعاعا تاپ بولعانىن ءتۇسىندى. ەندى نە ىستەۋ كەرەك؟ شىعاتىن جول قايدا؟ 

جىگەر تۇك تۇسىنبەي تۇرعان بەيبارىستىڭ جانىندا ەسىن تەز جينادى دا:

- قورىقپا. بۇل ويىن الەمى عوي! دەمەك، ەرەجە بويىنشا ەكەۋمىز بىرگە جۇرسەك قايتار جولدى تابامىز. كەل، ودان دا ارى قاراي نە ىستەرىمىزدى ويلاستىرايىق.

سونىمەن ەكەۋى اقىلداسا باستادى. بەيبارىستىڭ باسىنا ەشنارسە كەلەر ەمەس. جىگەر جان-جاعىنا بارلاپ قارادى دا،

- قاراشى، مىنا جەر سەنىڭ ەسىڭە ەشنارسەنى تۇسىرمەي مە؟ بۇل ىبىراي اتامىزدىڭ «باي بالاسى مەن جارلى بالاسى» اڭگىمەسىندەگى كوشكەن جۇرتقا ۇقسايدى ەكەن. بالكىم، كەرەك زاتتار تاۋىپ قالارمىز، - دەپ  كوشكەن جۇرتتان ءبىر نارسە قالعان بولار دەپ ىزدەستىرە باستادى. ءبىر كەزدە سىنعان پىشاق، ءبىر كوزى سىنعان ينە جانە ءبىر ۋىس قىل تاۋىپ الدى. بەيبارىس:

- ونى نە ىستەيسىڭ؟ - دەپ سۇرادى.

- كەرەك بولادى.

ەكى بالا كوشتىڭ كەتكەن سۇرلەۋىمەن العا جىلجي باستادى. مۇنداي يەن دالادا بولىپ كورمەگەن بەيبارىس جىگەر جانىندا بولعاندا الاڭسىز بولۋىنا بولاتىنىن سەزىپ، ءسال تىنىشتالىپ، جان-جاعىنا تاڭ-تاماشا بولىپ كەلەدى. وسىلايشا بالالار ۇزاق ءجۇردى. الدارىنان ءتىرى پەندە كەزدەسپەدى. وڭكەي ۇشقان قۇس پەن جۇگىرگەن مايدا اڭدار. ولاردان قالاي ءجون سۇرايسىڭ؟ ءبىر كەزدە قارىندارى اشقان بالالاردىڭ ءجۇرىسى سىر بەرە باستادى. جىگەر ايتەۋىر شىداپ كەلەدى. ال بەيبارىستىڭ شىدامى تاۋسىلدى.

- جىگەر، ەندى وسىلاي اشتان ولەمىز بە؟ قايدان تاپ بولدىق،ا؟ نەم بار ەدى؟ - دەپ وكىنىپ، جىلامسىراي باستادى.

- سەن نەگە جىلاي بەرەرسىڭ؟ ودان دا نە ىستەۋ كەرەگىن ويلانساڭشى!

ەكەۋى ءبىر كەزدە ءبىر سۋدىڭ جاعاسىنا كەلدى. قاراسا ىشىندە بالىقتار ويناپ ءجۇر. بەيبارىس تامسانىپ كەتتى.

- شىركىن، ءبىر بالىقتى قۋىرىپ جەسە عوي!

جىگەر بولسا ۇندەمەستەن، قولىنداعى قىلدى ەسىپ، تاۋىپ العان ينەنى ەپتەپ تاسپەن ۇرىپ وتىرىپ مايىستىردى دا، كىپ-كىشكەنە قارماق جاسادى. بىرنەشە شەگىرتكە تەرىپ الىپ، قارماققا شانشىپ، الدارىندا كەزدەسكەن توعانعا سالدى. وسىلايشا ولار ءبىراز بالىق اۋلادى. بالىقتاردى  تاۋىپ العان پىشاق سىنىعىمەن تازالادى. بەيبارىس تاڭ-تاماشا،

-   ءماسساعان، بۇنىڭ ءبارىن قايدان بىلەسىڭ؟

- مەن جازدا اتامنىڭ اۋىلىندا بولامىن. اتام «ەر جىگىتتى قيىنشىلىقتان اقىلى مەن ونەرى الىپ شىعۋ كەرەك» دەپ ماعان كوپ نارسە ۇيرەتتى. سونىڭ ارقاسى عوي...

- سولاي ما؟ اقىلدى ەكەنسىڭ، جىگەر!

بالالار اۋلاعان بالىقتارىن تازالاپ، جىگەر اتاسى ۇيرەتكەن بويىنشا شاقپاقپەن وت تۇتاتىپ، بەيبارىس شىرپىلاردى جيناپ، وت جاعىپ، بالىقتى قاقتاپ جەپ الدى. سونىمەن بالالار قايتا جولعا شىقتى. قاس قارايۋعا تاياندى. ەكەۋى ەندى قايدا تۇنەيمىز دەپ ويلاستىرا باستادى. ءبىر كەزدە الىستان ءبىر جارقىراعان وتتاردى كوردى. ەكەۋى نە دە بولسا بارا كورەرمىز دەپ، سولاي قاراي بەت الدى. جاقىنداعاندا ءار جەردە جاعىلعان وتتار مەن وت ماڭايىنداعى كوپتەگەن ادامداردى كوردى. ولار جاقىنداپ كەلىپ، امانداسىپ، الگى ادامداردان قونۋعا رۇقسات سۇرادى. ولار بۇلاردىڭ بەيتانىس تۇرلەرىنە كۇدىكتەنە قاراپ، ولاردى باستىقتارىنا ەرتىپ اكەلدى. باسشىلارى قاريا كىسى ەكەن.

- سەندەر كىمسىڭدەر؟ نە ىستەپ جۇرسىڭدەر؟

بەيبارىس مەن جىگەر باستارىنان وتكەن  جايدى اڭگىمەلەپ بەردى. وزدەرىنىڭ قايدان كەلگەندەرىن باياندادى. قونىپ شىعۋعا رۇقسات سۇرادى. قاريا بالالارعا رۇقسات بەردى. جانىنداعى جاس جىگىتتەرگە ىمداپ بالالارعا اس العىزدى. الدەنىپ، دەمالىپ العان بالالار ەندى جان-جاقتارىنا بارلاي قارادى. بۇل جەردەگى ادامدار ءبىرتۇرلى كوڭىلسىز كورىندى. ەرلەرىنىڭ دە، ايەلدەرىنىڭ دە كوزىندە مۇڭ بار. جىگەر:

- اتا، سىزدەر نەگە دالادا تۇنەپ جۇرسىزدەر؟ نەگە ادامدار تىم كوڭىلسىز؟ - دەپ سۇراۋلى جۇزبەن قارادى قارياعا. اپپاق ساقالى كەۋدەسىن جاپقان قارت تەرەڭ كۇرسىندى دە:

- بالام، ءبىز، شاراسىزدىقتان وسىنداي كۇيگە تۇسكەن پەندەلەرمىز. ءبىز دە كەزىندە دۇرىلدەگەن ەل ەدىك. سودان تالاي زامان بولدى....ءبىر كۇندەرى ءبىز مىقتى كورشى ەلدەن قورعانۋ ءۇشىن كەلەسى كورشىمىزدىڭ قول استىنا ءوز ەركىمىزبەن ەندىك. سويتسەك، ءبىز ولاردىڭ قولىنا ەركىندىگىمىزدى دە قوسا بەرىپپىز....ەندى مىنە، سول قاتەلىكتى تۇزەۋ ءۇشىن ءوز تاۋەلسىزدىگىمىز ءۇشىن كۇرەسىپ ەدىك...ولار ءبىزدى جىبەرگىسى جوق. 

قاريانىڭ جانىندا تۇرعان، كوزدەرىنەن وت جانعان، باتىر دەنەلى جاس جىگىت تە:

- ءيا، ولاردىڭ ءبىزدى جىبەرگىسى جوق. سوندىقتان ءبىز ەركىن ەلدە وركەندەۋ ءۇشىن كۇرەسەمىز! تاۋەلدى بولساڭ، ەركىڭ بۇعاۋدا، ءتىلىڭ مەن ويىڭ قۇلىپتا بولادى ەكەن! - دەپ ءوز ويىن ايتتى.

وسى كەزدە بەيبارىس:

- سوندا نە، ول ەركىندىكتى اقشاعا ساتىپ المايسىزدار ما؟ ول سونشالىقتى قىمبات دۇنيە مە؟ - دەپ قويىپ قالدى. جاس جىگىت اشۋلانىپ كەتتى. ەكى  كوزدەرى وتتاي جانىپ، قىنىنان قىلىشىن سۋىرىپ الدى دا، بەيبارىستىڭ كەڭىردەگىنە تاقادى. بەيبارىستىڭ توبە شاشى تىك تۇردى. ءۇنى شىقپاي قالدى. جىگەردىڭ دە ەسى شىعىپ كەتتى.

- اقشا؟ بايلىق؟ حا-حا-حا. سەن ءسىرا، اكەسى باي بالاسىڭ-اۋ دەيمىن! ءبىزدىڭ جەرىمىزدىڭ استى دا، ءۇستى دە تۇنعان بايلىق بولاتىن. ال، سونى الپاۋىت ەل وزىمىزگە ۇستاتپادى عوي. باستاعى ءبىلىم مەن جۇرەكتەگى سەزىمدى جانە ەركىندىكتى ەشقانداي بايلىققا الا المايسىڭ. ول ءۇشىن تەك ەڭبەك پەن كۇرەس كەرەك!

قاريا بالاسىن سابىرعا شاقىردى. جىگىت قىلىشىن ءتۇسىردى. وسى كەزدە جىگەر ۇلكەن ءبىر اڭگىمەنى باستادى. وزدەرىنىڭ دە ءبىر كەزدەرى بودان ەل بولعانىن، ءقازىر تاۋەلسىز ەل ەكەندىگىن جانە سول ەركىندىك جولىنداعى ۇلكەن كۇرەستەردى ايتا باستادى. ارينە مەكتەپتەن العان ءبىلىمى عوي. اينالاسىنا بارلىق ادامدار جينالىپ جىگەردى ۇيىپ تىڭداپ قالدى. ءتىپتى بەيبارىس تا وسىنى مەكتەپتە سان رەت وقىسا دا ءبىرىنشى رەت تىڭداپ وتىرعانداي كۇي كەشتى. شىنىمەن تاۋەلسىز ەلدىڭ بالاسى ەكەنبىز عوي دەپ ءبىرىنشى رەت ءىشى ەلجىرەپ كەتتى. مىنا جاندارعا جانى اشىپ كەتتى...

سونىمەن جىگەر ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىنا دەيىن قازاق ەلىنىڭ تاريحىن ايتتى. جانىندا جينالعان جانداردىڭ جانارلارىنان ءۇمىت وتى ويانا باستادى. وزدەرىنىڭ دە ەركىن ەل بولا الاتىنىنا سەنە باستادى. جىگەردىڭ اڭگىمەسى ولاردىڭ جىگەرىن جانىدى...

ەرتەڭىندە بالالار جينالعان قاۋىممەن قوش ايتىستى. بارلىعى بالالارمەن قيماي قوشتاستى. ءتىپتى «قالىڭدار» دەپ تە كوردى. ءبىراق ساياحاتشىلارىمىز ۇيگە قايتۋ كەرەك قوي! كەشەگى قاريانىڭ بالاسى ولاردى ءبىراز جەرگە دەيىن شىعارىپ سالدى. سونىمەن بالالار ساپارلارىن جالعاستىردى. از ءجۇردى مە، كوپ ءجۇردى مە ايتەۋىر ءبىر كەزدە الىستان ءبىر ۇلكەن شاھار كورىندى. كادىمگى ەرتەگىلەردەگى الىپ شاھار. ەكەۋى ويلانباستان سولاي بەت الدى.

شاھارعا كىرسە، كەدەيلىكتەن ابدەن  توزعان، ۇرەيلەنىپ جۇرگەن حالىقتى كوردى. ەش جەردەن كۇلكى ەستىلمەيدى. مۇندايدى كورمەگەن بالالار شوشىپ كەتتى. اسىرەسە - بەيبارىس. وسىنداي الىپ شاھار نەگە مۇنداي كۇيگە ءتۇستى ەكەن؟ سودان ەكەۋى شەت جاقتا بۇلاردى سىرتتاي باقىلاپ تۇرعان ءبىر قارت كىسىگە جاقىنداپ، امانداستى. نەگە ادامداردىڭ وسىنشالىقتى دارەجەگە تۇسكەنىن سۇرادى. قاريا سۋلانعان جانارىن ءبىر ءسۇرتىپ الدى دا:

- بالالار، سەندەر جات جۇرتتىق سياقتىسىڭدار. بۇل اسا داۋلەتتى شاھار بولاتىن. پاتشامىز دا جومارت، مەيىرىمدى بولاتىن. سودان ءبىر كۇنى بۇرىنعى پاتشامىزدىڭ بالاسى ۋازىرلەردىڭ سوزىنە ەرىپ، اكەسىن زىندانعا قامادى دا، ءوزى پاتشا بولىپ الدى. ادامداردى ۇرەيدە ۇستاسام، مىقتى بولام دەپ ويلاپ، كەز كەلگەن كەزدە اسكەرىن جىبەرىپ، ادامداردى الىپ كەتەدى دە، ءبىر تاپسىرمالار بەرىپ، ورىنداي الماسا، باسىن كەسىپ تاستايدى. سونىمەن، قالا حالقى قاشان، كىمدى الىپ كەتەدى دەپ ۇرەيمەن جۇرەدى. انە، كەلىپ تە قالدى. تەز تىعىلىڭدار! - دەگەنشە، بولماي ءبىر توپ اسكەر ساۋ ەتە قالدى دا، ءاي-شايعا قاراماستان بەيبارىس پەن جىگەردى دەدەكتەتە جونەلدى. ولاردى پاتشا سارايىنا كىرگىزدى. پاتشا سارايى كەرەمەت ەكەن! سىرتتاعى كورىنىس پەن مىنا سالتاناتتىڭ اراسى جەر مەن كوكتەي! بەيبارىستىڭ اۋزى اشىلىپ قالدى. ءوزىنىڭ ءۇيىن ەڭ ساۋلەتتى ءۇي دەپ ويلايتىن. ول مىنانىڭ جانىندا لاشىق بولىپ قالدى. اسكەرلەر ەكەۋىن پاتشانىڭ الدىنا الىپ كەلىپ، تىزە بۇكتىردى. قاراسا، پاتشا دەگەندەرى وزدەرى قاتارلاس، جاپ-جاس بالا. ارينە قاباعى قاتۋ. ءبىراق ول قاتتىلىق بالاڭ جۇزىنە جاراسپاي-اق تۇر. بەيبارىس مەن جىگەردىڭ ۇستىندەگى كيىمدەرىنە تاڭ قالا قاراپ:

- ءيا، سويلەڭدەر! مەنىڭ ەلىمدە نەگە رۇقساتسىز جۇرسىڭدەر؟ - دەپ سۇرادى.

- ءبىز ...، - دەپ باستاپ جىگەر باستارىنان وتكەن وقيعانى بايانداپ بەردى.

- سولاي دەڭدەر. ءبىراق سەندەر وسى ەلگە كەلگەن ەكەنسىڭدەر، ەندى مەنىڭ زاڭىما باعىناسىڭدار! مەن سەندەرگە ەكى تاپسىرما بەرەم. ەگەر سونى تاۋىپ، ورىنداساڭدار، كەز كەلگەن تىلەكتەرىڭدى ورىندايمىن. ال ورىنداي الماساڭدار، باستارىڭنان ايىرىلاسىڭدار!

ەكى بالا قورقىپ كەتتى. ەندى ەكەۋىنىڭ جانى قالت-قۇلت ەتكەن قايىقتا قالدى. امالداپ، بىرگە شىعۋ كەرەك.

پاتشا-بالا تاپسىرماسىن ايتا باستادى:

- ءبىرىنشى - مەنى ءجىپسىز بايلاڭدار. ەكىنشى - قالىقتاماستى قالىقتاتىڭدار.

سونىمەن نە كەرەك، ءبىزدىڭ ساياحاتشىلارىمىز تاپسىرمانى ورىنداۋ ءۇشىن تەرەڭ ويعا كەتتى. جىگەر دە، بەيبارىس تا (ءسال ەركە بولعانى بولماسا) ساباقتى جاقسى وقيتىن. ولار پاتشا-بالانىڭ ەكى تاپسىرماسىن دا شەشتى.

ءبىرىنشى تاپسىرمادا پاتشا-بالاعا ورتاداعى ۇستەلگە ارقاسىن تىكتەپ اياقتارىن بۇكپەي، تىزەلەرىن 90⁰س شاماسىندا ۇستاپ، ەكى قولدارىن الدىعا تىك سوزىپ وتىرۋدى سۇرادى. سودان كەيىن اياقتارىن ارتقا جيناماي، قولدارىن سوزعان كۇيى، ەڭكەيمەستەن ورنىنان تۇرۋىن ءوتىندى. پاتشا -بالا قانشا تىرىسسا دا، ورنىنان تۇرا المادى. جىگەر:

- مىنە، ءجىپسىز بايلادى دەگەن وسى، -  دەپ كۇلىمسىرەدى. پاتشا دا، ۋازىرلەر دە ەشنارسە تۇسىنبەدى. ال ەكىنشى تاپسىرمانى بەيبارىس ورىندادى. اينەك ىدىسقا سۋ قۇيعىزدى دا، بەتىنە ءبىر جاپىراق پاپيروس قاعازىن سالدى. ال ونىڭ ۇستىنە  قۇرعاق ينەنى قويدى. ەكىنشى، ينەمەن قاعازدى اقىرىنداپ شەتىنەن باستاپ سۋعا باتىردى. قاعاز سۋعا باتقاندا، ينە سۋ بەتىندە قالىقتاپ قالدى. عاجاپ! بارلىعى كوزدەرىن جۇمىپ، اۋىزدارىن اشتى. جىگەر:

- قالىقتاماستى قالىقتاتتىم، - دەپ كۇلىپ جىبەردى. پاتشا-بالا اڭ-تاڭ،

- سەندەر نە، سيقىرشىسىڭدار ما؟

- جوق، ءبىز بار بولعانى وقۋشىمىز...

سونىمەن ەكى بالا بۇل تاپسىرمالاردىڭ ەشقانداي سيقىر ەمەس ەكەنىن ءتۇسىندىردى. ءبىرىنشى تاپسىرمادا پاتشانى ءجىپسىز بايلاعان «اۋىرلىق سەنترى»، ال، ەكىنشىدە ينەنى قالىقتاتقان «ءجۇزۋ زاڭدىلىعى» مەن «سۋ قۇرىلىمىنىڭ قاسيەتى» ەكەنىن ءتۇسىندىردى. پاتشا-بالا جاي بالا قالپىنا ءتۇسىپ ەكى بالانىڭ اڭگىمەسىنە ەنىپ كەتتى. ۇشەۋى تاڭ اتقانشا كوپ اڭگىمەلەستى. بەيبارىس مەن جىگەر قازاق ەلىندەگى بەيبىت ءومىردى، بىلىمگە دەگەن داڭعىل جولداردى، زاماندارىنداعى عىلىمي-تەحنيكالىق جەتىستىكتەر تۋرالى ايتتى. پاتشا-بالا دا ءوز كەزەگىندە اكەسىمەن شىققان تەڭىز ساياحاتتارىن، اسكەري جورىقتار تۋرالى اڭگىمەلەدى. اكەسىن ساعىنعانى بايقالادى.

تاڭ اتقاندا پاتشا-بالا ەكەۋىنەن تىلەكتەرىن سۇرادى. جىگەر:

- مەنىڭ تىلەگىم، حالقىڭىزدى ۇرەي قۇشاعىنان الىستاتىپ، ءجونسىز قىلىقتارىڭىزدى توقتاتىڭىز. بارلىق ادامداردىڭ ءبىلىم الۋىنا جاعداي جاساڭىز. حالقىڭىزبەن ساناسىڭىز. سوندا حالىق جاقسى كورەر پاتشا بولاسىز، - دەدى. ال بەيبارىس بولسا:

- مەن تاقتى اكەڭىزگە بەرىپ، ءوزىڭىز ءبىلىم الىڭىز دەگەن تىلەك ايتامىن. ءسىز تىم جاسسىز، ءالى كوپ ۇيرەنۋىڭىز كەرەك. ءبىلىمدى ادامنان بىلىكتى باسشى شىعادى، - دەپ ءوز ويىن ايتتى. پاتشا ەكى سويلەمەيدى. دەرەۋ اكەسىن زىنداننان العىزىپ، ودان كەشىرىم سۇراپ، ءوزىن ازعىرعان ۋازىرلەردى ەلدەن الاستاۋعا بۇيرىق بەردى. دۇرىس تاڭداۋ جاساۋعا كومەكتەسكەندەرى ءۇشىن، بەيبارىس پەن جىگەرگە ۇلكەن العىسىن ءبىلدىردى. سونىمەن، بالالار شاھار حالقى قايتا گۇلدەنەتىنىنە سەنىپ ساپارلارىن جالعاستىردى. جولدا حالىق جينالىپ، پاتشالارىن قايتارىپ، ۇرەي كولەڭكەسىن سەيىلتكەن بالالارعا العىس ايتتى.

وسىلايشا ەكى بالا قايتا جولعا شىقتى. تاعى دا كوپ ءجۇردى مە، از ءجۇردى مە، ءبىر كەزدە قاس قارايا تەڭىز جاعالاۋىنا كەلىپ جەتتى. تەڭىز جاعالاپ ءجۇرىپ كەلە جاتىپ ءبىر ۇيگە كەلدى. ۇيدە ءبىر قارت اتاي مەن اجەي بار ەكەن. بالالار ول كىسىلەردەن تۇنەپ شىعۋعا رۇقسات سۇرادى. قاريالار قۋانا رۇقسات بەردى. سويتسە، ولار تەڭىزدەن بالىق اۋلاپ كۇن كورەتىن، ءبىر بالاعا زار بولىپ جۇرگەن جالعىزباستى قاريالار ەكەن. بالالاردىڭ قوناق بولىپ كەلگەندەرىنە ولار بالاشا قۋاندى. ەكەۋىنە بارىن توسىپ، جوندەرىن سۇرادى. جىگەر بارلىق وقيعانى تاپتىشتەپ تۇرىپ ايتىپ بەردى.

ەكى بالاعا تىستاعى قورانىڭ توبەسىنە جاقسىلاپ توسەك سالىپ بەردى. ەكەۋى دە راحاتتانا اسپانعا قاراپ، جۇلدىزداردى تاماشالادى. بەيبارىس  جۇلدىزداردان كوزىن الماي:

- جىگەر، قاراشى، جۇلدىزدار قانداي كەرەمەت!- دەدى تامسانىپ.

- ءيا، اتام، اكەم، مەن ۇشەۋمىز اۋىلعا بارعاندا وسىنداي اسپان استىندا تالاي رەت ۇيىقتاعانبىز.

- ال، مەن ءبىرىنشى رەت...اكەم ۇنەمى فيرما جۇمىسىمەن، انام سۇلۋلىق سالونى مەن مەيرامحانا جۇمىسىمەن ۇيدە بولمايدى.

- بەيبارىس، مەنىڭ اكەم ايتادى، «قۇداي ەشنارسەنى بەكەر جاراتپاعان. ادامداردىڭ دا جاراتىلۋىندا ماقسات بار» دەپ. مىسالى انا جۇلدىزداردىڭ دا ءوز ماقساتى بار. قۇداي ولاردى اسپاندى بەزەندىرۋ ءۇشىن جانە جول تابۋ ءۇشىن جاراتقان.

- سوندا ولار جۇلدىز جورامال جاساۋ ءۇشىن ەمەس پە؟

- ارينە جوق! ءوزىڭ ويلاشى، ەگەر ادام تاعدىرى جۇلدىزدارعا نەمەسە تۇسىنىكسىز ىرىمدارعا تاۋەلدى بولسا، وندا ادامنىڭ ادام بولعانى نە كەرەك؟

- ءيا...

وسىلاي اڭگىمەلەسىپ جاتىپ، بالالار قالىڭ ۇيقىعا كەتتى.

تاڭەرتەڭ ويانىپ، تومەن تۇسسە، اجەي ولارعا اس دايىنداپ قويىپتى. اتاي كەشەگى قۇرعان تورىن قاراۋعا كەتىپتى. بالالار اس ءىشىپ وتىرعاندا، قارت اجە ولارعا «قالىڭدار، بىزگە بالا بولىڭدار» دەپ قولقا سالا باستادى. ءتىپتى جىلاپ تا جىبەردى. بالالار نە ايتارلارىن بىلمەي قالدى. وسى كەزدە اتاي ايقايلاپ:

- ءاي، بالالار، كومەكتەسىپ جىبەرىڭدەرشى! مىنانى الا الماي جاتىرمىن! - دەپ بالالاردى شاقىردى. بارىپ قاراسا، تورعا بالىق ەمەس، ۇلكەن ساندىق ءتۇسىپتى. ۇشەۋلەپ ۇيگە الىپ، كەلىپ ءىشىن اشىپ قاراسا، مىنە كەرەمەت، شەكەلەرى تورسىقتاي ەكى ءسابي بالا جاتىر. بىرەۋى - قىز بالا، ەكىنشىسى - ۇل بالا. اجەي  مەن اتاي بالالاردى باس سالىپ قۇشاقتاپ، ءسۇيىپ، قۋانىپ جاتىر،

-  قۇدايعا شۇكىر!

- قۇتتى قوناق كەلسە، قوي ەگىز تابادى دەگەن. بۇل ەندى ءبىزدىڭ بالالارىمىز بولادى.

بەيبارىس مەن جىگەر دە قاريالاردىڭ قۋانىشتارىنا ءماز بولىپ قالدى. ەگدە جاستا مۇنداي قۋانىشقا كەنەلەرمىز دەپ ويلاماعان قاريالار اياق استىنان بالالى بولىپ، قۋانىشتارى قوينىنا سىيماي جاتتى.

- ال، بالالار، ەندى مىنا بالالاردىڭ اتتارىن وزدەرىڭ قويىپ كەتىڭدەر،-دەپ اتاي ۇلكەن ۇسىنىس ايتتى.  بەيبارىس قىزدى نۇرلى اي دەپ، جىگەر ۇلدى ەر باتىر دەپ اتادى. وزدەرىن قۇتتى قوناق ساناعان قارتتاردان رۇقسات سۇراپ، ساپارلارىن جالعاستىرۋعا اتتاندى. جولدا بەيبارىس:

- جىگەر، ساعان كوپ راحمەت. ماعان كوپ نارسە ۇيرەتتىڭ. سەن ناعىز ادال دوس بولۋعا لايىق ەكەنسىڭ، - دەپ اعىنان جارىلدى. جىگەر دە:

- بەيبارىس، سەن دە مەن ويلاعاننان باسقا ادام ەكەنسىڭ. مەن دە سەنىمەن اينىماس دوس بولعىم كەلەدى، - دەپ وعان ءوز ويىن ايتتى. ەكەۋى وسىلايشا قيىندىقتا دا، قۋانىشتا دا اينىماس دوس بولۋعا ۋادە بەردى. ۋادەنىڭ سيقىرلى سوزدەرىنەن بە، الدە شىنايى ادال دوستىقتىڭ ارقاسىندا ما، بەلگىسىز، كەنەتتەن الگى ءيىرىم پايدا بولا كەتتى. ەكەۋى قاتتى قۋانىپ كەتتى. بارلىعى شىر اينالدى...شىر اينالدى...ءتۇرلى-تۇستى ءيىرىم دوستاردى وزىنە تارتا بەردى...تارتا بەردى...

* * * *

بەيبارىس پەن جىگەردىڭ دوس بولىپ جۇرگەنىنە بارلىعى تاڭ قالادى. بەيبارىستىڭ دوستارى: «بەيبارىسقا نە بولعان؟» دەسىپ، ال جىگەردىڭ دوستارى: «جىگەر بەيبارىسپەن قالايشا ءتىل تابىسىپ ءجۇر» دەپ تاڭ قالۋمەن بولدى. ال، ول ەكەۋى بولسا ەشكىمگە ءمان بەرمەستەن بىر-بىرىنە قاراپ كۇلىپ قويادى. باسقالارعا نە دەپ ءتۇسىندىرسىن؟ ەڭ باستىسى ەكەۋى ناعىز دوس! مۇنىڭ قالاي بولعانى تەك ەكەۋىنە ايان قۇپيا...

---