InfoHub Logo

قازاقيلىقتىڭ قايماعى بۇزىلماعان اۋىلدان بولعاسىن، اتامىزدىڭ اڭىز اڭگىمەلەرىن ەستىپ، اجەمىزدىڭ ەتەگىن دە اۋناپ وسكەن سوڭ، ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتاردى بويعا ءسىڭىرىپ وستىك. شاپقان جەردەن بايگە الىپ، اتقان جەرگە  اتى دارىعان كوپشىلىككە قارا التىنىمەن  تانىمال ساعىز اۋلىنىڭ تۋماسىمىن. «تامىردىڭ دۇرىس بولۋى توپىراعىنان» دەمەكشى، وسى اۋىلدان تۇلەپ ۇشقان ءاربىر تۇلەك ءوز ورىنىن تاۋىپ، حالىققا قىزمەت ەتۋدە. ارينە، مۇنىڭ بارلىعى ىزدەنىس پەن ەڭبەكپەن كەلدى.

«بولار بالا ون بەسىندە باسپىن دەيدى، بولماس بالا وتىزىندا جاسپىن دەيدى» دەپ، بولار بالانىڭ بەتىن قاقپاي ۇلكەندەر دەمەۋ بەرگەن. اۋىلىمىزدا دا جاستارعا ارنالعان «ساعىز جاستارى»، «جۇرەككە جىلۋ»، «يمان جاستارى» سىندى  بىرنەشە ەرىكتى كلۋبتار اشىلدى. كلۋبتاردىڭ نەگىزى ماقساتى تۇرمىس تىرشىلىگى قيىن، مۇگەدەك جانە جالعىز باستى اۋىل اقساقالدارىنا بارىپ، ەرىكتى تۇردە كومەكتەسەدى.  بۇدان بولەك، اۋىل اراسىندا كونسەرتتەر، شاعىن مەرەكەلىك كەشتەر ۇيىمداستىرىلادى. ارينە، كەساپاتتى كەسەلدىڭ كەسىرىنەن ءبىراز جۇمىستىڭ باسى توقتادى. سول ۋاقىتتا جاستاردان قۇرالعان ەرىكتى كلۋبتار تەگىن بەتپەردەلەر تاراتىپ، جالعىز باستى قارتتاردىڭ ۇيىنە دارى-دارمەكپەن قامتاماسىز ەتتى. ەرىكتى كلۋبتا 15 – 29 جاس ارالىعىنداعى جەتكىنشەكتەر جۇمىس جاسايدى. وزدەرىڭىز بىلەتىندەي اتىراۋ ءوڭىرىنىڭ حالقى قىزۋ قاندى ءارى باسەكەگە قابىلەتتى بولعاندىقتان جاستار اراسىندا سوڭعى كەزدە تۇلعالىق دامۋ سانگە اينالعان. وڭىرىمىزدەگى ەڭ جاس كاسىپكەر 15- 16 جاستان باستالادى.

اۋىلدىق جەرلەردە ستۋدەنتتەر مەن وقۋشىلار كانيكۋلعا اۋىلعا كەلگەسىن نە ىسپەن شۇعىلدانارىن بىلمەيدى. اۋىلدىق جەرلەر دە بۇرىنعىداي قىرۋار شارۋا جوق. بارلىعى تەحنيكانىڭ موينىندا بولعاسىن، اۋىل- اۋىل بولىپ بەت جىرتىسۋ بولماي نە ىستەسىن. اۋىل بولىپ ويلانىپ، تولعانىپ جاستىڭ كوڭىلىن اۋدارۋ ءۇشىن 2019 جىلدان باستاپ جوعارى دا اتاپ وتكەندەي ەرىكتى كلۋبقا ءبىراز جاستىڭ نازارى اۋدى. سونىڭ ارقاسىندا بۇرىنعىعا قاراعاندا اۋىلداعى جاستىڭ بوس ءجۇرىسى تومەندەدى. قازىرگى تاڭدا كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ ءبىلىمدى ازاماتتار مەن يماندى جاستار اۋلىمىزدا كوبەيۋدە.

قازاق قاشاندا بالاسىن بىرەۋگە قورلىق قىلما، جاماندىق جاساما دەپ تاربيەلەيدى. سوندا قاتە كىمنەن؟ اعاتتىق نەدەن كەتتى؟  جارانى جابا توقىپ، جالعان ماقتاي بەرگەننەن  جارانىڭ جازىلمايتىنى بەلگىلى.  بۇل جالعىز مەنىڭ اۋىلىمداعى جاستىڭ ماسەلەسى ەمەس، ەلىمىزدەگى بارلىق  اۋىل جاستارىنىڭ ماسەلەسى.

كەشەگى كارانتين كەزىندەگى بايقاعانىم ەلىمىزدەگى اۋىل شارۋاشىلىعىنا دا، قۇرىلىسقا دا قازاعىمنان گورى وزبەك اعايىننىڭ ەڭبەكقورلىعى ايقىن بايقالدى. شەكارا قالاي جابىلدى، سولاي ءوندىرىس توقتادى. سىن بولعان جەردە  ۇسىنىس  بولۋى شارت. مەنىڭ  ۇسىنىسىم: اۋىلدىق جەردە بوس جۇرگەن، جۇمىسسىز جاستاردى ەرىكتى تۇردە اگرارلىق جانە تەحنيكالىق تۇردە وقىتاتىن ارنايى ورتالىق اشىلسا مۇنداي بوس ءجۇرىس، ويىن- ساۋىق ازايىپ، ءوندىرىس بۇلاي توقتاماس ەدى.

مەنىڭ اكەمنىڭ جەكە ءىرى بيزنەسى بار. جاز مەزگىلىن دە كوللەدج بىتىرگەن جاستاردى شاقىرىپ، ارنايى پراكتيكادان وتكىزەدى. ءبىر جاعىنان ەڭبەگىن الادى، ءبىر جاعىنان تاجىريبە جينايدى. اكەمنىڭ نەگىزگى ماقساتى: وسكەلەڭ جاستى جاتىپ ىشەرلىككە ەمەس، كەرىسىنشە ەڭبەك باۋلىپ، ءتورت- تۇلىكتى قالاي ءوسىرۋ سىندى ت.ب اۋىل شارۋاشىلىعىنا قاتىستى تاجىريبەسىمەن ءبولىسۋ. ارينە، جالعىزدىڭ شاڭى شىقپاس دەمەكشى،   كوللەدج جاستارىنان بولەك اۋىلداعى جۇمىسسىز جاستاردى دانەكەرلەۋشى، ەلەكتريك، قۇرىلىس جانە مەحانيكا سىندى ماماندىقتاردان ءدارىس الاتىن ارنايى ورتالىق سالىنىپ، بىلىكتى ماماننان ساباق السا قوعامىمىزدىڭ دامۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى.

ەندىگى ماسەلە ەلىمىزدەگى ءوز زامانداستارىم تۋرالى ءسوز قوزعايىن. قازىرگى كەزدە الەۋمەتتىك جەلىلەردە اسىرەسە وسى كارانتين ۋاقىتىندا تانىمال قىتايلىق «Tik – tok »  باعدارلاماسىمەن كوپ جاستار الەۋمەتتىك جەلىدە اتاعىن شىعاردى. بالاڭىزدىڭ ءارتىس بولعانى جاقسى عوي. الايدا، بەلى ىشقىرىنا ىشقىرى تىزەسىنە تۇسكەن كيىم كيىپ، حايۋانشا جارتىلاي جالاڭاشتانعان قازاق قىزى ەكران الدىن دا سەكەڭدەگەنىن كورسەڭ، قانىڭ باسىڭا شابارى انىق. سوندا قازاق قىزىنىڭ بويىنداعى يبا مىنەز، نامىس اتاقتان تومەن بولعانىما؟! وسىدان كەيىن قازاق قىزىنىڭ  ەر ادامنىڭ الدىندا بەدەلى  تۇسەرى انىق.

قوعامداعى جاستار اراسىنداعى تاعى ءبىر ماسەلە، تەپسە تەمىر ۇزەتىن ەڭگەزەردەي قازاق جىگىتىنىڭ ءوز بولمىسىنان جيرەنىپ، ايەل بولعىسى كەلەتىنى تۋرالى تەلەديداردان دا، الەۋمەتتىك جەلىلەردەن  دە ءورىپ كەتتى.

اتا–اناسىنىڭ پىكىرىنشە «بالامىز ءوزى بىلەدى، بۇل ونىڭ تاڭداۋى، ايىتپەسە پسيحولوگياسىنا اسەر ەتەدى.» دەپ تۇيىندەيدى. ءبىراق شىبىقتى ءوز ەركىنە جىبەرىپ وسىرسەڭ، قيسىق وسەرىن ۇمىتپاعان ءجون. بارىنشا وسكەلەڭ جاس شىبىقتى قازاقي ءارى قاتال تاربيەمەن وسىرسەڭىز بولاشاقتا قور بولماسى انىق.

مىنە، بۇل بۇگىنگى قوعامنىڭ اششى شىندىعى. كوكەيىمدە كولكىپ تۇرعان شەردى تارقاتىپ، ءبىراز قازاق جاستارىنىڭ جاعىمسىز تۇسىن قال- ءقادىرىم كەلگەنشە، ءال- اۋقاتىم جەتكەنشە جازدىم. ءبىزدىڭ بۇگىنگى ءار ءىسىمىز بولاشاعىمىزعا ىقپال ەتەدى. سوندىقتان زامانداسىم ءار قادامدى اقىلمەن باسايىق!                                                                               

ارالباي كامشات

ءال – فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى جۋرناليستيكا فاكۋلتەتى 1 – كۋرس ستۋدەنتى

---