ەڭ العاشقى سالالىق باسپا - «اباي» جۋرنالى
قازاق باسپاسوزىندە ويىپ تۇرىپ ورىن العان العاشقى سالالىق باسپا-«اباي»جۋرنالى. 1918 جىلدىڭ اقپان ايىنىڭ 4ء-ى كۇنىنەن باستاپ، سەمەي قالاسىندا شىعا باستادى. رەداكتورى بەلگىلى قازاق جازۋشىسى، دراماتۋرگ، پۋبليسيست، قازاق ادەبيەتىن قالىپتاستىرۋشىلاردىڭ بىرى-جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ ەدى. ”جۋرنالدىڭ اتىن«اباي»قويعاندىق قازاقتىڭ بالاسىنا ات قويعانى سىقىلدى. جۋرنالىمىز ابايداي بولسىنششىڭ دەپ ەلىكتەگەندىك ەمەس، ابايدى قۇرمەتتەپ، اتىن تاريح جۇزىندە كوركەيتىپ، نىعايتپاق”-دەپ ج. ايماۋىتوۆ “جۋرنال تۋرالى”اتتى ماقالاسىندا جۋرنال اتاۋىنىڭ نە سەبەپتى ولاي اتالۋىنا جاۋاپ بەرە كەتكەن ەكەن. جۋرنال شىعارۋ جايىندا ءبىرىنشى ۇسىنىس 1914 جىلى قازاق زيالىلارى اراسىندا قابىلدانعان، سونىمەن قاتار ۇلى اقىن-ابايدىڭ ومىردەن وتىۋىنە بايلانىستى سەمەيدە بولعان ۇلكەن جيىن باسىندا جۋرنالدى شىعارۋ تۋرالى شەشىم قابىلدانعان. دەسەكتە، ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ باستالۋى مەن رەسەيدىڭ وتارلاۋ ساياساتى بەلەڭ الۋى سەكىلدى سەبەپتەردەن العاشقى ءنومىرى باسپادان ءبىراز ۋاقىتقا دەيىن شىعا قويمادى. باسىلىم نەگىزىنەن وقۋ-اعارتۋشىلىق باعىتتى العا تارتتى. جۋرنال بەتتەرىندە جاس تۇرىك، م. ءا. ، ەكەۋ دەگەن سەكىلدى لاقاپ اتتار كەزدەسەدى. ءبىر قىزىعى، ءتىپتى ادەبي شىعارمالاردىڭ اۆتورلارىنىڭ دا ەسىمدەرى كورسەتىلمەگەن. ج. ايماۋىتوۆ پەن م. اۋەزوۆ "ەكەۋ" دەگەن لاقاپپەن رەداكتورلىق جاسادى، وسىدان جۋرنالدىڭ قوعامدىق ماڭىزىن بىردەن اڭعارۋعا بولادى. العاشقى سانىنان باستاپ اباي تانۋعا، ونىڭ شىعارماشىلىعىن ۇگىتتەپ، ساياسي-الەۋمەت، ەكونوميكا سەكىلدى قوعامدىق ءمانى زور تاقىرىپتاردى باستى نازاردا ۇستادى. الاش زيالىدارىنىڭ اعارتۋشىلىق باعىتتاعى ءتۇرلى ماقالالارى شىعىپ تۇردى. ولاردىڭ ىشىندە شاكارىم قۇدايبەردى ۇلى، ءسابيت دونەنتايەۆ، سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ، سماعۇل سادۋاقاسوۆتار جازعان ماقالادارى ارقىلى ءاردايىم وقىرمان كوڭىلىنەن شىعا ءبىلدى.
«اباي»جۋرنالىنىڭ مەسەناتى بولعان. ول سەمەي قالاسىنداعى ەت جانە تەرى ونەركاسىبىنىڭ نەگىزىن سالۋشى، ماسكەۋدەن العان ءبىرىنشى گيلديادى كوپەس قۇجاتى بار باي ميلليونەر-قاراجان ۇكىبايەۆ. قاراجان ۇكىبايەۆپەن مۇقتار اۋەزوۆتىڭ كەزدەسۋى، ۇكىبايەۆتىڭ جۋرنالعا دەمەۋشى بولۋىنا سەبەپ بولعان.
العاشقى سانى 900 دانا بولىپ شىققان، جۋرنالدىڭ العاشقى ساندارى 16-21 بەتتەن باسىلعان. جۋرنال 1918 جىلى قاراشادا سوڭعى 11سانىنان كەيىن جابىلىپ قالدى. 12 سانى تۋرالى ناقتى اقپاراتتار بولماعان. راديو سالاسىندا كوپ جىلدار ەڭبەك ەتكەن التىن اكىنبەتوۆا 12سانىن الماتىداعى مۇقتار اۋەزوۆتىڭ مۇراجاي-ۇيىنەن تاپقان. اراب ارىپىنەن كيريل قارىپنەدە جازىلدى، جانە 1 اي ۋاقىت كەتكەن كوشىرۋگە. 12سانىندا م. اۋەزوۆتىڭ شىققان ماقالالارى، جۇمابايەۆ پەن تورايعىروۆتىڭ ولەڭدەرىدە باسىلعان ەكەن. بۇگىنگى تاڭدا جۋرنالعا 103 جىل تولىپ وتىر. جالعاسى رەتىندە قايتادان 1992 جىلدان باستاپ جاڭا "اباي" دەپ شىعا باستاعان. تاۋەلسىزدىك جىلدارىنان بەرى تىنىمسىز 29 جىل قىزمەت اتقارىپ كەلەدى. ءسوز سوڭىندا "تولەگەن مۇسابەكوۆتىڭ:وتكەنىن بىلمەگەن ەلدىڭ بولاشاعى بۇلىڭعىر"-دەگەن سوزىمەن اياقتاعىم كەلەدى. بار جاڭالىقتىڭ جارشىسى بولعان باسىلىمدارىمىزدى ۇمىتپايىق اعايىن!
You Might Also Like
-
اتا-بابالارىمىز اڭساعان ازاتتىق پەن تاۋەلسىزدىكتى الدىق. ەندىگى ماسەلە - سونى ەرتەڭگە جەتكىزۋ، كەلەسى ۇرپاققا، بولاشاققا قازاقستاننىڭ وسى تاۋەلسىزدىگىن اماناتتاۋ.
-
قازاقستان بۇگىنگى تاڭدا ساپالى بىلىمىمەن كوزگە تۇسكەن ەلدەردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. ەلباسىمىز ن.ءا. نازاربايەۆ بىلىمگە كوپ كوڭىل بولۋدە. ءبىز ونى سالىنىپ جاتقان الەمدىك ستاندارتقا ساي ءتۇرلى مەكت...
