ەرتەگىلەر ەلىنە ساياحات ترەنينگ ساباق
«ەرتەگىلەر ەلىنە ساياحات» ترەنينگ ساباق
ماقساتى: بالالارعا ەرتەگىنى كوڭىلدى قابىلداۋعا ۇيرەتۋ، ساحنالاپ بەرۋگە تالپىندىرۋ، كەيىپكەردىڭ مىنەز - قۇلقىن سەزىندىرۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن قالىپتاستىرۋ، جاقسى مەن جاماندى، ادالدىق پەن زۇلىمدىقتى، شىندىق پەن وتىرىكتىڭ اراسىن ايىرا بىلۋگە، ەلىن، جەرىن سۇيۋگە، ۇلتجاندىلىققا تاربيەلەۋ.
بالالار بۇگىنگى كوڭىل – كۇيلەرىڭ قالاي؟ كوڭىل – كۇيلەرىڭدى جاقسارتا ءتۇسۋ ءۇشىن ءبىر تاماشا ءان تىڭدايىق.
«ەرتەگىلەر الەمى» ءانىن تىڭداۋ.
- بالالار ەرتەگىلەر الەمى قانداي دەپ ويلايسىڭدار؟
- ەرتەگىلەر ەلىندە كىمدەر تۇرادى؟
- قانداي جاعىمدى، جاعىمسىز كەيىپكەرلەردى بىلەسىڭدەر؟
- ەرتەگىلەر ءبىزدى نەگە ۇيرەتەدى؟
- ەرتەگىلەر الەمىنە بارعىلارىڭ كەلە مە؟
- ەندەشە بالالار، بارلىعىمىز شەڭبەر قۇرىپ، سيقىرلى سوزدەر ايتساق ءاپ ساتتە ەرتەگىلەر ەلىندە بولامىز.
- و، قانداي عاجاپ، مىنە بىزدەر ەرتەگىلەر ەلىندەمىز. ەرتەگىلەر ەلىنىڭ ەسىگى بىزگە ايقارا اشىلدى. ءبىراق ەرتەگىلەر ەلىن اشۋ ءۇشىن، بىرنەشە توسقاۋىلدان ءوتۋ كەرەك، دايىنبىز با؟
- بالالار، ەندەشە ءبارىمىز تاپسىرمانى بىرىگە ورىنداپ، كەزەڭدەردەن جىلدام ءوتۋ ءۇشىن، توپقا بولىنەيىك.
وقۋشىلار ءتۇرلى – ءتۇستى لەنتالار ارقىلى ەكى توپقا بولىنەدى: «بىلگىشتەر»، «تاپقىرلار».
توپقا ءبولۋ. «شاتاسقان ارىپتەر». مۇندا شاتاسىپ قالعان ارىپتەر قويىلادى، ال سەندەر ونى دۇرىس ورنالاستىرۋ كەرەكسىڭدەر. سول كەزەڭدە تابىلعان ءسوز، ول سىزدەردىڭ توپتارىڭىزدىڭ اتاۋلارى.
ءبىرىنشى كەزەڭ: «جالعاسىن تاپ». ەرتەگى الەمىنە ەنىپ، بەلگىلى ءبىر ەرتەگىنىڭ باستاۋىن تىڭداپ، ءوز ويلارىنان وقيعا جەلىسىن جالعاۋ.
ەكىنشى كەزەى: «بەينەلەيىك كوركەم» دەپ اتالادى. وقۋشىلاردىڭ كوڭىل – كۇيىن كوتەرىپ، سەرگىپ الۋ ماقساتىندا تىسپەن قىلقالام ۇستاپ، اكۆارەلمەن شاردى جارعاندا شىعاتىن سۋرەتتى بەينەلەۋ.
ءۇشىنشى كەزەڭ: «جىلدام بولساڭ تاۋىپ كور» دەپ اتالادى. بۇل كەزەڭدە ەرتەگىلەردىڭ سۋرەتتەرى قيىق رەتىندە بەرىلەدى، سونى (موزايكا) قۇراستىرىپ شىعۋ كەرەك.
ءتورتىنشى كەزەڭ: «ەرتەگى - مەنىڭ الەمىم» دەپ اتالادى. وسى كەزەڭدەر بارىسىندار وقۋشىلار موزايكا بويىنشا قۇراستىرىلعان ەرتەگىلەردى رولگە ءبولىپ سومداپ، ءوز ونەرلەرىن ورتاعا سالادى.
«تىشقاننىڭ اقىلى» ەرتەگىسى
ءبىر زاماندا تىشقاندار جينالىپ مىسىقتان قالاي قۇتىلۋدىڭ امالىن ويلاستىرادى. ۇزاق اڭگىمەدەن كەيىن ءبىر تىشقان:
- مىسىقتىڭ موينىنا قوڭىراۋ تاعىپ قويۋ كەرەك. سوندا ونىڭ كەلە جاتقانى الىستان ەستىلەدى. ال، ءبىز ىنگە تىعىلىپ ۇلگەرەمىز، - دەپ ۇسىنىس جاسايدى.
بارلىعى:
- تابىلعان اقىل ەكەن! – دەسەدى.
سوندا مانادان بەرى ءۇنسىز وتىرعان كارى اتجالمان:
- جارايدى، مىسىقتىڭ موينىنا قوڭىراۋ تاعۋ كەرەك دەلىك. ال، سوندا قوڭىراۋدى كىم بارىپ تاعادى؟ – دەگەن ەكەن.
«جولبارىستىڭ بالاسى مەن لاق» ەرتەگىسى
جولبارىستىڭ بالاسى مەن ەشكىنىڭ بالاسى تاۋ بوكتەرىندە كەزدەسىپ قالىپ، كۇنى بويى بىرگە ويناپ اسىر سالادى. كەش باتقان كەزدە ولار ۇيلەرىنە تارايدى. جولبارىستىڭ بالاسى ءوز اناسىنا كەلىپ:
- مەن بۇگىن كىشكەنتاي لاقپەن بىرگە سونداي جاقسى وينادىم! وتە كوڭىلدى بولدى! – دەيدى.
جولبارىس:
- سەن نە دەگەن اقىماق ەدىڭ! سەن ءوز اكەڭە لايىق ەمەسسىڭ! سەن ول لاقتى ءولتىرۋىڭ كەرەك ەدى. سول جەردە ءبىز ونىڭ قانىن ءىشىپ، ەتىن جەيتىن ەدىك. ەرتەڭ تاڭەرتەڭ وعان بار. ونى الداپ، وعان “كەل، وينايىق!” دەپ ورمانعا قاراي الىپ ءجۇر. سودان كەيىن تۇنشىقتىرىپ وسىندا الىپ كەل. ناعىز جولبارىستار، مىنە، وسىلاي جاسايدى! – دەيدى.
- جاقسى، – دەدى جولبارىستىڭ بالاسى، — مەن ءدال سولاي جاسايمىن.
لاق تا ءوز اناسىنا كەلىپ:
- اناشىم، مەن بۇگىن كىشكەنتاي جولبارىستىڭ بالاسىمەن سونداي تاماشا وينادىم! – دەيدى.
دايىنداعان: ءىلياس ءا. ن. – پسيحولوگ
ەرتەگىلەر ەلىنە ساياحات ترەنينگ ساباق. جۇكتەۋ
ماقساتى: بالالارعا ەرتەگىنى كوڭىلدى قابىلداۋعا ۇيرەتۋ، ساحنالاپ بەرۋگە تالپىندىرۋ، كەيىپكەردىڭ مىنەز - قۇلقىن سەزىندىرۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن قالىپتاستىرۋ، جاقسى مەن جاماندى، ادالدىق پەن زۇلىمدىقتى، شىندىق پەن وتىرىكتىڭ اراسىن ايىرا بىلۋگە، ەلىن، جەرىن سۇيۋگە، ۇلتجاندىلىققا تاربيەلەۋ.
بالالار بۇگىنگى كوڭىل – كۇيلەرىڭ قالاي؟ كوڭىل – كۇيلەرىڭدى جاقسارتا ءتۇسۋ ءۇشىن ءبىر تاماشا ءان تىڭدايىق.
«ەرتەگىلەر الەمى» ءانىن تىڭداۋ.
- بالالار ەرتەگىلەر الەمى قانداي دەپ ويلايسىڭدار؟
- ەرتەگىلەر ەلىندە كىمدەر تۇرادى؟
- قانداي جاعىمدى، جاعىمسىز كەيىپكەرلەردى بىلەسىڭدەر؟
- ەرتەگىلەر ءبىزدى نەگە ۇيرەتەدى؟
- ەرتەگىلەر الەمىنە بارعىلارىڭ كەلە مە؟
- ەندەشە بالالار، بارلىعىمىز شەڭبەر قۇرىپ، سيقىرلى سوزدەر ايتساق ءاپ ساتتە ەرتەگىلەر ەلىندە بولامىز.
- و، قانداي عاجاپ، مىنە بىزدەر ەرتەگىلەر ەلىندەمىز. ەرتەگىلەر ەلىنىڭ ەسىگى بىزگە ايقارا اشىلدى. ءبىراق ەرتەگىلەر ەلىن اشۋ ءۇشىن، بىرنەشە توسقاۋىلدان ءوتۋ كەرەك، دايىنبىز با؟
- بالالار، ەندەشە ءبارىمىز تاپسىرمانى بىرىگە ورىنداپ، كەزەڭدەردەن جىلدام ءوتۋ ءۇشىن، توپقا بولىنەيىك.
وقۋشىلار ءتۇرلى – ءتۇستى لەنتالار ارقىلى ەكى توپقا بولىنەدى: «بىلگىشتەر»، «تاپقىرلار».
توپقا ءبولۋ. «شاتاسقان ارىپتەر». مۇندا شاتاسىپ قالعان ارىپتەر قويىلادى، ال سەندەر ونى دۇرىس ورنالاستىرۋ كەرەكسىڭدەر. سول كەزەڭدە تابىلعان ءسوز، ول سىزدەردىڭ توپتارىڭىزدىڭ اتاۋلارى.
ءبىرىنشى كەزەڭ: «جالعاسىن تاپ». ەرتەگى الەمىنە ەنىپ، بەلگىلى ءبىر ەرتەگىنىڭ باستاۋىن تىڭداپ، ءوز ويلارىنان وقيعا جەلىسىن جالعاۋ.
ەكىنشى كەزەى: «بەينەلەيىك كوركەم» دەپ اتالادى. وقۋشىلاردىڭ كوڭىل – كۇيىن كوتەرىپ، سەرگىپ الۋ ماقساتىندا تىسپەن قىلقالام ۇستاپ، اكۆارەلمەن شاردى جارعاندا شىعاتىن سۋرەتتى بەينەلەۋ.
ءۇشىنشى كەزەڭ: «جىلدام بولساڭ تاۋىپ كور» دەپ اتالادى. بۇل كەزەڭدە ەرتەگىلەردىڭ سۋرەتتەرى قيىق رەتىندە بەرىلەدى، سونى (موزايكا) قۇراستىرىپ شىعۋ كەرەك.
ءتورتىنشى كەزەڭ: «ەرتەگى - مەنىڭ الەمىم» دەپ اتالادى. وسى كەزەڭدەر بارىسىندار وقۋشىلار موزايكا بويىنشا قۇراستىرىلعان ەرتەگىلەردى رولگە ءبولىپ سومداپ، ءوز ونەرلەرىن ورتاعا سالادى.
«تىشقاننىڭ اقىلى» ەرتەگىسى
ءبىر زاماندا تىشقاندار جينالىپ مىسىقتان قالاي قۇتىلۋدىڭ امالىن ويلاستىرادى. ۇزاق اڭگىمەدەن كەيىن ءبىر تىشقان:
- مىسىقتىڭ موينىنا قوڭىراۋ تاعىپ قويۋ كەرەك. سوندا ونىڭ كەلە جاتقانى الىستان ەستىلەدى. ال، ءبىز ىنگە تىعىلىپ ۇلگەرەمىز، - دەپ ۇسىنىس جاسايدى.
بارلىعى:
- تابىلعان اقىل ەكەن! – دەسەدى.
سوندا مانادان بەرى ءۇنسىز وتىرعان كارى اتجالمان:
- جارايدى، مىسىقتىڭ موينىنا قوڭىراۋ تاعۋ كەرەك دەلىك. ال، سوندا قوڭىراۋدى كىم بارىپ تاعادى؟ – دەگەن ەكەن.
«جولبارىستىڭ بالاسى مەن لاق» ەرتەگىسى
جولبارىستىڭ بالاسى مەن ەشكىنىڭ بالاسى تاۋ بوكتەرىندە كەزدەسىپ قالىپ، كۇنى بويى بىرگە ويناپ اسىر سالادى. كەش باتقان كەزدە ولار ۇيلەرىنە تارايدى. جولبارىستىڭ بالاسى ءوز اناسىنا كەلىپ:
- مەن بۇگىن كىشكەنتاي لاقپەن بىرگە سونداي جاقسى وينادىم! وتە كوڭىلدى بولدى! – دەيدى.
جولبارىس:
- سەن نە دەگەن اقىماق ەدىڭ! سەن ءوز اكەڭە لايىق ەمەسسىڭ! سەن ول لاقتى ءولتىرۋىڭ كەرەك ەدى. سول جەردە ءبىز ونىڭ قانىن ءىشىپ، ەتىن جەيتىن ەدىك. ەرتەڭ تاڭەرتەڭ وعان بار. ونى الداپ، وعان “كەل، وينايىق!” دەپ ورمانعا قاراي الىپ ءجۇر. سودان كەيىن تۇنشىقتىرىپ وسىندا الىپ كەل. ناعىز جولبارىستار، مىنە، وسىلاي جاسايدى! – دەيدى.
- جاقسى، – دەدى جولبارىستىڭ بالاسى، — مەن ءدال سولاي جاسايمىن.
لاق تا ءوز اناسىنا كەلىپ:
- اناشىم، مەن بۇگىن كىشكەنتاي جولبارىستىڭ بالاسىمەن سونداي تاماشا وينادىم! – دەيدى.
دايىنداعان: ءىلياس ءا. ن. – پسيحولوگ
ەرتەگىلەر ەلىنە ساياحات ترەنينگ ساباق. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ەرتەگى ارقىلى بالانىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ.
