ەتىستىكتىڭ رايلارىن قايتالاۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەتىستىكتىڭ رايلارىن قايتالاۋ
ساباقتىڭ ماقساتى: ەتىستىكتىڭ رايلارىنان العان تەوريالىق بىلىمدەرىنىڭ دەڭگەيىن باقىلاۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى: بىلىمدىلىك – ەتىستىكتىڭ رايلارلارىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرىن اجىراتا ءبىلۋ؛ دامىتۋشىلىق – ەتىستىكتىڭ رايلارى تۋرالى بىلىمدەرىن جۇيەلەۋ، جيناقتاۋ، تالداۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ؛ تاربيەلىك – سويلەۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ، ادامگەرشىلىككە، تۋعان جەردى سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: بىلىك پەن داعدىنى جۇيەلەۋ، جيناقتاۋ ساباعى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: دامىتا وقىتۋ تەحنولوگياسى.
وقىتۋدىڭ ءادىسى: پراكتيكالىق ءادىس.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، تاريح.
ساباقتىڭ بارىسى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى.
ا) وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىن باقىلاۋ.
ب) سىنىپ بولمەسىنىڭ تازالىعىن قاداعالاۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
قالاۋ رايدىڭ جاسالۋ جولىن سۇراۋ، مىسالدارمەن دالەلدەۋ. 180 - جاتتىعۋدى تەكسەرۋ.
ءىىى. اكتۋالداۋ كەزەڭى.
جاتتىعۋ جۇمىسىنداعى «ۇلىق بولساڭ، كىشىك بول» دەگەن ماقالدىڭ باعىنىڭقى سىڭارى قانداي راي ەكەندىگى سۇرالادى.
«ەتىستىكتى راي كاتەگورياسى نەشە توپقا بولىنەدى؟ ولار قالاي جاسالادى؟» دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ الىنادى.
IV. جاڭا ساباق.
ەتىستىكتىڭ رايلارىن قايتالاۋ. ءار رايدىڭ جاسالۋ جولدارىن وقۋشىلارمەن بىرلەسە وتىرىپ، ەسكە ءتۇسىرۋ. وقۋشىلاردى 4 توپقا ءبولىپ، توپتارعا رايلاردىڭ اتىن بەرۋ.
توپ اتتارى تاپسىرمالار بويىنشا وزگەرىپ وتىرادى، توپ باسشىسى ءوز توبىنداعى وقۋشىلاردىڭ جۇمىستارىن تەكسەرىپ، ۋاقىتىلى باعالاپ وتىرادى.
V. دامىتۋ كەزەڭى.
1. 181 - جاتتىعۋدىڭ ەتىستىكتەردى تەرىپ جازىپ، اشىق رايلى سويلەم تۇرلەرىنىڭ قالاي جاسالعانىن ايتۋ، سويلەمدەردى ءار توپ وزدەرىنە بەرىلگەن راي اتتارىنا سايكەس اينالدىرادى.
ءبىزدىڭ بەكىنىسىمىز ويپاڭداۋ جەردە بولاتىن.(اشىق راي، اۋىسپالى وتكەن شاق).
ءبىزدىڭ بەكىنىسىمىز ويپاڭداۋ جەردە بولسىن. (بۇيرىق راي، ءىى جاق، انايى ءتۇرى)
ءبىزدىڭ بەكىنىسىمىز ويپاڭداۋ جەردە بولسا يگى ەدى. (قالاۋ راي).
سويلەمدەردى شارتتى رايعا اينالدىرۋعا كەلمەگەندىكتەن (شارتتى راي توبىنا تومەندەگىدەي سويلەمدەر بەرىلەدى:
«جىلاعان شەشەمەن بىرگە جىلاسا، جىگىتتىڭ جىگىت بولانى قايسى، ويتسە، كىسى ۋادەدەن شىعا الا ما؟ جىلاعان شەشەمەن بىرگە جىلاپ، جىگىت ۇيدەن ۇزاق ۋاقىتقا الىس جەرگە كەتسە، بالاسىنىڭ جىلاعانىن كورگەن سوڭ، ۇيدە قالعان انانىڭ كوزىنەن جاس كەتە مە، كوكىرەگىنەن ساعىنىش قاسىرەتى كەتە مە؟».
2. 182 - جاتتىعۋ. ا) قالاۋ راي، اشىق راي، بۇيرىق رايلى سويلەمدى تەرىپ جازۋعا ءار توپتان تاقتاعا ءبىر - ءبىر وقۋشى شىعادى. ماتىندە شارتتى راي بولماعاندىقتان ول توپقا باسقا سويلەمدەر بەرىلەدى. «تۇستىك ءومىرىڭ بولسا، كەشتىك مال جينا»، «نە ەكسەڭ، سونى وراسىڭ».
ءا) توپتاعى باسقا وقۋشىلار «باقىتتى بولۋ دەگەن نە؟» اتتى ويتولعاۋ جازادى. وقۋشىلاردىڭ جۇمىستارى تەكسەرىلىپ، راي تۇرلەرىنە تالدانادى.
3. وقۋشىلارعا جەكە، جۇپتىق، توپتىق تاپسىرمالار بەرىلەدى. «اشىق راي» توبىنا: «شالقار – ادالدىق پەن ادامدىقتىڭ الدىندا تىك تۇراتىن، قىزدارىن قىز دەپ قويىپ قالماي، قىز بالا دەپ سىيلايتىن، ەكىجۇزدىلىكتى ولىمنەن دە جامان دەپ قابىلدايتىن جاندارى تازا حالقى بار قالاشىق». «ابىلاي حاننىڭ قاسىندا بۇقارەكەڭ جىرلايدى»،
«ماشينانىڭ قاراسى كورىنبەي كەتىسىمەن مارجان ۇستىنە وزىنە ۇنايتىن ۇساق اق گۇلدەرى بار كويلەگىن كيىپ، شاشىن توبەسىنە ءتۇيىپ، ەسىكتى كىلتتەپ دالاعا شىقتى».
بەرىلگەن ماتىندەردەن ەتىستىكتەردىڭ شاق ءتۇرىن انىقتاپ، بۇيرىق رايعا اينالدىرۋ.
«شارتتى راي» توبىنا:
«قارادان حان بولسام، حالقىم قالاعان بولار،
ايىردان نار بولسام، اتام جاراعان بولار،
كونەدەن داۋرەن وزسا، جاسى جەتۋدەن بولار،
كونەدەن قامقا توزسا، داۋرەنى كەتكەن بولار».
ەر جىگىت ايتپايدى.
ايتسا، قايتپايدى.
وقي بەرسەڭ كوزىڭ اشىلادى،
وتىرا بەرسەڭ، جالقاۋلىق باسىنادى.
التاۋ الا بولسا، اۋىزداعى كەتەدى،
تورتەۋ تۇگەل بولسا، توبەدەگى كەلەدى.
ءتىل تاس جارادى،
تاس جارماسا، باس جارادى.
ماتىندەردەن شارتتى رايلى ەتىستىكتەردى تاۋىپ، اشىق رايعا اينالدىر.
ساباقتىڭ ماقساتى: ەتىستىكتىڭ رايلارىنان العان تەوريالىق بىلىمدەرىنىڭ دەڭگەيىن باقىلاۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى: بىلىمدىلىك – ەتىستىكتىڭ رايلارلارىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرىن اجىراتا ءبىلۋ؛ دامىتۋشىلىق – ەتىستىكتىڭ رايلارى تۋرالى بىلىمدەرىن جۇيەلەۋ، جيناقتاۋ، تالداۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ؛ تاربيەلىك – سويلەۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ، ادامگەرشىلىككە، تۋعان جەردى سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: بىلىك پەن داعدىنى جۇيەلەۋ، جيناقتاۋ ساباعى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: دامىتا وقىتۋ تەحنولوگياسى.
وقىتۋدىڭ ءادىسى: پراكتيكالىق ءادىس.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، تاريح.
ساباقتىڭ بارىسى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى.
ا) وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىن باقىلاۋ.
ب) سىنىپ بولمەسىنىڭ تازالىعىن قاداعالاۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
قالاۋ رايدىڭ جاسالۋ جولىن سۇراۋ، مىسالدارمەن دالەلدەۋ. 180 - جاتتىعۋدى تەكسەرۋ.
ءىىى. اكتۋالداۋ كەزەڭى.
جاتتىعۋ جۇمىسىنداعى «ۇلىق بولساڭ، كىشىك بول» دەگەن ماقالدىڭ باعىنىڭقى سىڭارى قانداي راي ەكەندىگى سۇرالادى.
«ەتىستىكتى راي كاتەگورياسى نەشە توپقا بولىنەدى؟ ولار قالاي جاسالادى؟» دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ الىنادى.
IV. جاڭا ساباق.
ەتىستىكتىڭ رايلارىن قايتالاۋ. ءار رايدىڭ جاسالۋ جولدارىن وقۋشىلارمەن بىرلەسە وتىرىپ، ەسكە ءتۇسىرۋ. وقۋشىلاردى 4 توپقا ءبولىپ، توپتارعا رايلاردىڭ اتىن بەرۋ.
توپ اتتارى تاپسىرمالار بويىنشا وزگەرىپ وتىرادى، توپ باسشىسى ءوز توبىنداعى وقۋشىلاردىڭ جۇمىستارىن تەكسەرىپ، ۋاقىتىلى باعالاپ وتىرادى.
V. دامىتۋ كەزەڭى.
1. 181 - جاتتىعۋدىڭ ەتىستىكتەردى تەرىپ جازىپ، اشىق رايلى سويلەم تۇرلەرىنىڭ قالاي جاسالعانىن ايتۋ، سويلەمدەردى ءار توپ وزدەرىنە بەرىلگەن راي اتتارىنا سايكەس اينالدىرادى.
ءبىزدىڭ بەكىنىسىمىز ويپاڭداۋ جەردە بولاتىن.(اشىق راي، اۋىسپالى وتكەن شاق).
ءبىزدىڭ بەكىنىسىمىز ويپاڭداۋ جەردە بولسىن. (بۇيرىق راي، ءىى جاق، انايى ءتۇرى)
ءبىزدىڭ بەكىنىسىمىز ويپاڭداۋ جەردە بولسا يگى ەدى. (قالاۋ راي).
سويلەمدەردى شارتتى رايعا اينالدىرۋعا كەلمەگەندىكتەن (شارتتى راي توبىنا تومەندەگىدەي سويلەمدەر بەرىلەدى:
«جىلاعان شەشەمەن بىرگە جىلاسا، جىگىتتىڭ جىگىت بولانى قايسى، ويتسە، كىسى ۋادەدەن شىعا الا ما؟ جىلاعان شەشەمەن بىرگە جىلاپ، جىگىت ۇيدەن ۇزاق ۋاقىتقا الىس جەرگە كەتسە، بالاسىنىڭ جىلاعانىن كورگەن سوڭ، ۇيدە قالعان انانىڭ كوزىنەن جاس كەتە مە، كوكىرەگىنەن ساعىنىش قاسىرەتى كەتە مە؟».
2. 182 - جاتتىعۋ. ا) قالاۋ راي، اشىق راي، بۇيرىق رايلى سويلەمدى تەرىپ جازۋعا ءار توپتان تاقتاعا ءبىر - ءبىر وقۋشى شىعادى. ماتىندە شارتتى راي بولماعاندىقتان ول توپقا باسقا سويلەمدەر بەرىلەدى. «تۇستىك ءومىرىڭ بولسا، كەشتىك مال جينا»، «نە ەكسەڭ، سونى وراسىڭ».
ءا) توپتاعى باسقا وقۋشىلار «باقىتتى بولۋ دەگەن نە؟» اتتى ويتولعاۋ جازادى. وقۋشىلاردىڭ جۇمىستارى تەكسەرىلىپ، راي تۇرلەرىنە تالدانادى.
3. وقۋشىلارعا جەكە، جۇپتىق، توپتىق تاپسىرمالار بەرىلەدى. «اشىق راي» توبىنا: «شالقار – ادالدىق پەن ادامدىقتىڭ الدىندا تىك تۇراتىن، قىزدارىن قىز دەپ قويىپ قالماي، قىز بالا دەپ سىيلايتىن، ەكىجۇزدىلىكتى ولىمنەن دە جامان دەپ قابىلدايتىن جاندارى تازا حالقى بار قالاشىق». «ابىلاي حاننىڭ قاسىندا بۇقارەكەڭ جىرلايدى»،
«ماشينانىڭ قاراسى كورىنبەي كەتىسىمەن مارجان ۇستىنە وزىنە ۇنايتىن ۇساق اق گۇلدەرى بار كويلەگىن كيىپ، شاشىن توبەسىنە ءتۇيىپ، ەسىكتى كىلتتەپ دالاعا شىقتى».
بەرىلگەن ماتىندەردەن ەتىستىكتەردىڭ شاق ءتۇرىن انىقتاپ، بۇيرىق رايعا اينالدىرۋ.
«شارتتى راي» توبىنا:
«قارادان حان بولسام، حالقىم قالاعان بولار،
ايىردان نار بولسام، اتام جاراعان بولار،
كونەدەن داۋرەن وزسا، جاسى جەتۋدەن بولار،
كونەدەن قامقا توزسا، داۋرەنى كەتكەن بولار».
ەر جىگىت ايتپايدى.
ايتسا، قايتپايدى.
وقي بەرسەڭ كوزىڭ اشىلادى،
وتىرا بەرسەڭ، جالقاۋلىق باسىنادى.
التاۋ الا بولسا، اۋىزداعى كەتەدى،
تورتەۋ تۇگەل بولسا، توبەدەگى كەلەدى.
ءتىل تاس جارادى،
تاس جارماسا، باس جارادى.
ماتىندەردەن شارتتى رايلى ەتىستىكتەردى تاۋىپ، اشىق رايعا اينالدىر.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
«بولاشاقتىڭ مامانى - باسەكەگە قابىلەتتى» تاقىرىبىندا اشىق تاربيە ساعاتى.
