ەۆرازيانىڭ ىشكى سۋلارى
ساباقتىڭ ماقساتى مەن مىندەتتەرى
- ەۆرازيا ماتەريگىنىڭ ىشكى سۋلارىنىڭ الاپتارى، كولدەرى جانە مۇز باسۋ، كوپ جىلدىق توڭ، جەر استى سۋلارى تۋرالى گەوگرافيالىق زاڭدىلىقتاردى زەرتتەۋ.
- وزەن، كولدەردىڭ ەرەكشەلىكتەرىن ايقىنداۋ، سيپاتتاي بىلۋگە ۇيرەنۋ.
- وقۋشىلاردىڭ ءماتىندى وقىپ ەستە ساقتاۋ، سالىستىرا ءبىلۋ، وي جۇيەلەۋ بارىسىندا شىعارماشىلىق، ىزدەنۋشىلىك قابىلەتىن دامىتۋ.
- سۋدىڭ تازالىعىن ساقتاۋعا، ۇنەمدەۋگە، قورعاي بىلۋگە تاربيەلەنۋ.
ءتۇرى جاڭا ساباق
ءادىسى ينتەراكتيۆتى، سويلەۋ، دالەلدەۋ، كورسەتۋ، كارتامەن جۇمىس.
كورنەكىلىگى سلايدتار، دۇنيە ءجۇزىنىڭ فيزيكالىق كارتاسى، ەلەكتروندى وقۋلىق.
كۇتىلەتىن ناتيجەلەر
1. وقۋشىلار جاڭا ساباق مازمۇنىن مەڭگەرۋگە قابىلەتتى.
2. وزەندەردى الاپتار بويىنشا سيپاتتاي الادى.
3. كولدەر تۋرالى ماعلۇماتتاردى دامىتا بىلەدى.
4. كارتادان مۇز باسۋ، كوپ جىلدىق توڭدار جانە جەراستى سۋلارىنىڭ
شەكارالارىن كارتا بويىنشا انىقتايدى.
5. تاقىرىپ مازمۇنىنداعى پروبلەمالى ماسەلەردى ايقىندايدى.
6. ءوز ويلارىن جۇيەلەي الادى.
1. كىرىسپە ءبولىمى
بۇگىنگى ساباق مازمۇنىنا قاتىستى سلايدتار جىبەرىلەدى. ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى. ال، بالالار «سۋ» دەگەندە كوز الدىمىزعا نە ەلەستەيدى، تاقتاعا جازا قويىڭدارشى. ەندەشە داپتەرىمىزگە بۇگىنگى كۇن داتاسى مەن ساباقتىڭ تاقىرىبىن جازىپ قويالىق. جاڭا ساباقتىڭ بارىسى حابارلانادى نەگىزگى ءبولىم
وقۋشىلارعا جاڭا ساباق مازمۇنى بەرىلگەن 84 - 88 بەتتەردى باعىتتاپ، وقىپ شىعۋعا التى مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى، وقۋ ناتيجەسى تومەندەگى سۇراقتارمەن تەكسەرىلەدى.
سۇراقتارعا تەز جاۋاپ!
نەگىزگى سۇراق
1. ەۆرازيا ماتەريگىنىڭ ىشكى سۋلارىنىڭ تارالۋى مەن ورنالاسۋىنا بايلانىستى قانداي زاڭدىلىقتاردى بىلەمىز؟
پروبلەمالىق سۇراقتار
1. كوپ جىلدىق توڭدار مەن باتپاقتاردىڭ زياندى جاقتارى قانداي.
2. مۋسسوندىق جاڭبىرلاردىڭ شارۋاشىلىققا كەرى اسەرى بولۋى مۇمكىن بە.
وقۋ سۇراقتارى
1. سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت الاپتارىنىڭ وزەندەرىن اتاپ، كارتادان كورسەتىڭدەر.
2. بۇل وزەندەر قالاي قورەكتەنەدى؟
3. جازىقتاعى ءىرى وزەندەردى قالاي پايدالانۋعا بولادى؟
4. اتلانت مۇحيتىنىڭ الابىنا جاتاتىن وزەندەردىڭ قورەكتەنۋى نەگە اركەلكى؟
5. اتلانت مۇحيتىنىڭ وزەندەرى نە سەبەپتى قاتتى لاستانعان؟
6. تىنىق مۇحيت الابىنىڭ وزەندەرى باسىن قايدان الادى؟
7. مۇحيتتىڭ ءىرى وزەندەرىن كارتادان تابىڭدار.
8. ەۆرازيا ماتەريگىنىڭ كولدەرىنىڭ پايدا بولۋى جانە كاسىپتىك ماڭىزى؟ 9. ءۇندى، گانگ، تيگر، ەۆفرات وزەندەرىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرىن اتاڭدار؟ 10. قازىرگى زامانداعى مۇز باسۋ، كوپ جىلدىق توڭدار، جەر استى سۋلارىنىڭ تارالۋ اۋداندارىن اتاڭدار، ولاردىڭ شارۋاشىلىقتاعى ماڭىزى قانداي؟
تاقىرىپ مازمۇنىن دامىتۋ ءۇشىن بەرىلەتىن تاپسىرمالار
1. ارتىق نىسانداردى تابىڭدار
№ وزەندەردىڭ الاپتارى وزەندەر
1 سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت ەنيسەي، ەلەك، ەسىل، دۋناي، وب، ەرتىس، ىلە.
2 اتلانت مۇحيتى ءۇندى، سەنا، جەم، دنەپر، حۋانحە، ۆيسلا، تيگر.
3 تىنىق مۇحيت امۋر، جايىق، ەرتىس، مەكونگ، سىرداريا، حۋانحە پو
4 ءۇندى مۇحيتى ەۆفرات، امۋداريا، گانگ، براحماپۋترا، ەدىل، ىلە، وب
5 ىشكى تۇيىق الاپ ەدىل، سەنا، ىرعىز، ويىل، توبىل، دنەستر، پرۋت
2. وقۋشىلار ەكى ءتۇرلى كوك قاعازدىڭ ( اقشىل كوك جانە كوكشىلدەۋ) ءتۇسى بويىنشا تاڭداپ توپقا بولىنەدى، ءتورت مينۋتتاي دايىندالادى.
تاقىرىپ مازمۇنىن اشۋ ءۇشىن ءوز ۇسىنىستارىن ايتادى، ەكى توپتا ءوز تاقىرىپتارى بويىنشا دايىنداعان سلايدتارىن جىبەرەدى، تاقىرىپ مازمۇنىن اشاتىن، ءوز ۇسىنىستارىن قورعاپ شىعادى.
№1 - توپ
تاقىرىبى ەگەردە پارسى شىعاناعىنداعى مۇناي ءوندىرۋدى توقتاتىپ تاستاسا نە بولار ەدى؟(بولجاۋ)
1. اراپ ەلدەرىندە ەكونوميكالىق كريزيس بولادى.
2 جۇمىسسىزدىق كوبەيەدى.
3. حالىقتىڭ ءال - اۋقاتى ناشارلايدى.
4. كەلەتىن تۋريستەر سانى ازايادى.
5. نارازىلىق ميتينگىلەرى كوبەيەدى
№2 - توپ
تاقىرىبى ارال تەڭىزىنىڭ سۋىنىڭ دەڭگەيىن قالپىنا كەلتىرۋ جولدارى.(مىسالى)
1. جاۋعان قاردى كولگە ىسىرىپ اكەلۋ.
2. سۋىن ۋلى حيميكاتتاردان تازارتۋ.
3. الىستاعى مۇزداردى تاسۋعا قاراجات ءبولۋ.
4. كاسپيي تەڭىزىنىڭ جەر استى سۋلارىن بۇرۋ.
5. مويىنقۇمداعى جەر استى تەڭىزى سۋىنان كانال تارتۋ.
3. وقۋلىقپەن جۇمىس
88 – بەتتەگى، 3 - تاپسىرما اۋىزشا ورىندالادى.
ماتەريكتەگى قانداي وزەندەر مەن كولدەر قاتتى لاستانۋعا ۇشىراعان دەپ ويلايسىڭدار، سەبەبى نەلىكتەن؟
111. قورىتىندى ءبولىمى
1. وقۋشىلار كارتانى پايدالانىپ، وقۋلىق سوڭىنداعى جوسپار بويىنشا ماتەريكتىڭ ءبىر وزەنىنە ءوز قالاۋلارى بويىنشا داپتەرگە جازىپ سيپاتتاما بەرەدى.
2. ءمۇعالىم ساباقتى تومەندەگى ءتورت جول ولەڭمەن اياقتايدى.
سۋ جۇرگىزەر تىرشىلىكتىڭ تامىرىن،
سۋ جوق بولسا تىرشىلىك تامام باۋىرىم،
سۋدىڭ ءبىز بىلە تۇرا ماڭىزىن،
كوپ بولعان سوڭ ۇمىتامىز ءقادىرىن.
ت. ەسىمجانوۆ.
باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما تاقىرىپتى وقۋ، كەسكىن كارتاعا وزەن، كولدەردى ءتۇسىرۋ.
- ەۆرازيا ماتەريگىنىڭ ىشكى سۋلارىنىڭ الاپتارى، كولدەرى جانە مۇز باسۋ، كوپ جىلدىق توڭ، جەر استى سۋلارى تۋرالى گەوگرافيالىق زاڭدىلىقتاردى زەرتتەۋ.
- وزەن، كولدەردىڭ ەرەكشەلىكتەرىن ايقىنداۋ، سيپاتتاي بىلۋگە ۇيرەنۋ.
- وقۋشىلاردىڭ ءماتىندى وقىپ ەستە ساقتاۋ، سالىستىرا ءبىلۋ، وي جۇيەلەۋ بارىسىندا شىعارماشىلىق، ىزدەنۋشىلىك قابىلەتىن دامىتۋ.
- سۋدىڭ تازالىعىن ساقتاۋعا، ۇنەمدەۋگە، قورعاي بىلۋگە تاربيەلەنۋ.
ءتۇرى جاڭا ساباق
ءادىسى ينتەراكتيۆتى، سويلەۋ، دالەلدەۋ، كورسەتۋ، كارتامەن جۇمىس.
كورنەكىلىگى سلايدتار، دۇنيە ءجۇزىنىڭ فيزيكالىق كارتاسى، ەلەكتروندى وقۋلىق.
كۇتىلەتىن ناتيجەلەر
1. وقۋشىلار جاڭا ساباق مازمۇنىن مەڭگەرۋگە قابىلەتتى.
2. وزەندەردى الاپتار بويىنشا سيپاتتاي الادى.
3. كولدەر تۋرالى ماعلۇماتتاردى دامىتا بىلەدى.
4. كارتادان مۇز باسۋ، كوپ جىلدىق توڭدار جانە جەراستى سۋلارىنىڭ
شەكارالارىن كارتا بويىنشا انىقتايدى.
5. تاقىرىپ مازمۇنىنداعى پروبلەمالى ماسەلەردى ايقىندايدى.
6. ءوز ويلارىن جۇيەلەي الادى.
1. كىرىسپە ءبولىمى
بۇگىنگى ساباق مازمۇنىنا قاتىستى سلايدتار جىبەرىلەدى. ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى. ال، بالالار «سۋ» دەگەندە كوز الدىمىزعا نە ەلەستەيدى، تاقتاعا جازا قويىڭدارشى. ەندەشە داپتەرىمىزگە بۇگىنگى كۇن داتاسى مەن ساباقتىڭ تاقىرىبىن جازىپ قويالىق. جاڭا ساباقتىڭ بارىسى حابارلانادى نەگىزگى ءبولىم
وقۋشىلارعا جاڭا ساباق مازمۇنى بەرىلگەن 84 - 88 بەتتەردى باعىتتاپ، وقىپ شىعۋعا التى مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى، وقۋ ناتيجەسى تومەندەگى سۇراقتارمەن تەكسەرىلەدى.
سۇراقتارعا تەز جاۋاپ!
نەگىزگى سۇراق
1. ەۆرازيا ماتەريگىنىڭ ىشكى سۋلارىنىڭ تارالۋى مەن ورنالاسۋىنا بايلانىستى قانداي زاڭدىلىقتاردى بىلەمىز؟
پروبلەمالىق سۇراقتار
1. كوپ جىلدىق توڭدار مەن باتپاقتاردىڭ زياندى جاقتارى قانداي.
2. مۋسسوندىق جاڭبىرلاردىڭ شارۋاشىلىققا كەرى اسەرى بولۋى مۇمكىن بە.
وقۋ سۇراقتارى
1. سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت الاپتارىنىڭ وزەندەرىن اتاپ، كارتادان كورسەتىڭدەر.
2. بۇل وزەندەر قالاي قورەكتەنەدى؟
3. جازىقتاعى ءىرى وزەندەردى قالاي پايدالانۋعا بولادى؟
4. اتلانت مۇحيتىنىڭ الابىنا جاتاتىن وزەندەردىڭ قورەكتەنۋى نەگە اركەلكى؟
5. اتلانت مۇحيتىنىڭ وزەندەرى نە سەبەپتى قاتتى لاستانعان؟
6. تىنىق مۇحيت الابىنىڭ وزەندەرى باسىن قايدان الادى؟
7. مۇحيتتىڭ ءىرى وزەندەرىن كارتادان تابىڭدار.
8. ەۆرازيا ماتەريگىنىڭ كولدەرىنىڭ پايدا بولۋى جانە كاسىپتىك ماڭىزى؟ 9. ءۇندى، گانگ، تيگر، ەۆفرات وزەندەرىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرىن اتاڭدار؟ 10. قازىرگى زامانداعى مۇز باسۋ، كوپ جىلدىق توڭدار، جەر استى سۋلارىنىڭ تارالۋ اۋداندارىن اتاڭدار، ولاردىڭ شارۋاشىلىقتاعى ماڭىزى قانداي؟
تاقىرىپ مازمۇنىن دامىتۋ ءۇشىن بەرىلەتىن تاپسىرمالار
1. ارتىق نىسانداردى تابىڭدار
№ وزەندەردىڭ الاپتارى وزەندەر
1 سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت ەنيسەي، ەلەك، ەسىل، دۋناي، وب، ەرتىس، ىلە.
2 اتلانت مۇحيتى ءۇندى، سەنا، جەم، دنەپر، حۋانحە، ۆيسلا، تيگر.
3 تىنىق مۇحيت امۋر، جايىق، ەرتىس، مەكونگ، سىرداريا، حۋانحە پو
4 ءۇندى مۇحيتى ەۆفرات، امۋداريا، گانگ، براحماپۋترا، ەدىل، ىلە، وب
5 ىشكى تۇيىق الاپ ەدىل، سەنا، ىرعىز، ويىل، توبىل، دنەستر، پرۋت
2. وقۋشىلار ەكى ءتۇرلى كوك قاعازدىڭ ( اقشىل كوك جانە كوكشىلدەۋ) ءتۇسى بويىنشا تاڭداپ توپقا بولىنەدى، ءتورت مينۋتتاي دايىندالادى.
تاقىرىپ مازمۇنىن اشۋ ءۇشىن ءوز ۇسىنىستارىن ايتادى، ەكى توپتا ءوز تاقىرىپتارى بويىنشا دايىنداعان سلايدتارىن جىبەرەدى، تاقىرىپ مازمۇنىن اشاتىن، ءوز ۇسىنىستارىن قورعاپ شىعادى.
№1 - توپ
تاقىرىبى ەگەردە پارسى شىعاناعىنداعى مۇناي ءوندىرۋدى توقتاتىپ تاستاسا نە بولار ەدى؟(بولجاۋ)
1. اراپ ەلدەرىندە ەكونوميكالىق كريزيس بولادى.
2 جۇمىسسىزدىق كوبەيەدى.
3. حالىقتىڭ ءال - اۋقاتى ناشارلايدى.
4. كەلەتىن تۋريستەر سانى ازايادى.
5. نارازىلىق ميتينگىلەرى كوبەيەدى
№2 - توپ
تاقىرىبى ارال تەڭىزىنىڭ سۋىنىڭ دەڭگەيىن قالپىنا كەلتىرۋ جولدارى.(مىسالى)
1. جاۋعان قاردى كولگە ىسىرىپ اكەلۋ.
2. سۋىن ۋلى حيميكاتتاردان تازارتۋ.
3. الىستاعى مۇزداردى تاسۋعا قاراجات ءبولۋ.
4. كاسپيي تەڭىزىنىڭ جەر استى سۋلارىن بۇرۋ.
5. مويىنقۇمداعى جەر استى تەڭىزى سۋىنان كانال تارتۋ.
3. وقۋلىقپەن جۇمىس
88 – بەتتەگى، 3 - تاپسىرما اۋىزشا ورىندالادى.
ماتەريكتەگى قانداي وزەندەر مەن كولدەر قاتتى لاستانۋعا ۇشىراعان دەپ ويلايسىڭدار، سەبەبى نەلىكتەن؟
111. قورىتىندى ءبولىمى
1. وقۋشىلار كارتانى پايدالانىپ، وقۋلىق سوڭىنداعى جوسپار بويىنشا ماتەريكتىڭ ءبىر وزەنىنە ءوز قالاۋلارى بويىنشا داپتەرگە جازىپ سيپاتتاما بەرەدى.
2. ءمۇعالىم ساباقتى تومەندەگى ءتورت جول ولەڭمەن اياقتايدى.
سۋ جۇرگىزەر تىرشىلىكتىڭ تامىرىن،
سۋ جوق بولسا تىرشىلىك تامام باۋىرىم،
سۋدىڭ ءبىز بىلە تۇرا ماڭىزىن،
كوپ بولعان سوڭ ۇمىتامىز ءقادىرىن.
ت. ەسىمجانوۆ.
باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما تاقىرىپتى وقۋ، كەسكىن كارتاعا وزەن، كولدەردى ءتۇسىرۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
