InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: «عاجايىپتارعا ساياحات»
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىنىڭ العان ءبىلىمىن ناقتىلاپ، ونى ءوز دارەجەسىندە كورسەتە ءبىلۋ.
2. دامىتۋشىلىق: سايىسقا قاتىسقان ءاربىر وقۋشى ءوز ءبىلىمىن تولىقتىرىپ، ونى ءارى قاراي دامىتادى. قازاقتىڭ سالت - داستۇرلەرى مەن ماقال - ماتەلدەرىمەن جۇمباقتارىن تولىق پايدالانىپ، كورىنىستەر مەن ويىندار قىزىقتى لوگيكالىق ەسەپتى شىعارۋ ارقىلى وقۋشىنىڭ ابستراكسيالىق ويلاۋ قابىلەتى داميدى.
3. تاربيەلىك: وقۋشى ءوزىنىڭ وي - ءورىسىن كەڭەيتە وتىرىپ، تارتىپتىلىككە، ۇقىپتىلىققا، ادامگەرشىلىككە، ءوز ويىن اشىپ ايتۋعا ۇيرەنەدى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جارىس
ءپانارالىق بايلانىس: ماتەماتيكا، ادەبيەت، سىزۋ، ينفورماتيكا، مۋزىكا،
كورنەكىلىكتەر: پلاكاتتار، ينتەراكتيۆتى تاقتا، فيزيكالىق پريبورلار

ساباقتىڭ بارىسى:
جۇرگىزۋشى:
ارمىسىزدار، ءقادىرلى قوناقتار، قۇرمەتتى كورەرمەندەر! حالقىمىزدا جاقسى باستاما جالعاسىن تاپسا، ءساتتى بولعانى دەپ جاتادى عوي. ەندەشە، بۇگىنگى كۇن كوپشىلىك قاتىسىپ وتىرعان، ينتەللەكتۋالدى وليمپيادا سىزدەردىڭ كوڭىلدەرىڭىزدەن شىعىپ، شاتتىققا بولەسە، جارقىن باستاماعا ۇيىتقى بولعان بىزدەر دە قۋانارىمىز ابدەن انىق.
مىنەكي، مۇندا تىنىشتىق،
ەستىلمەيدى دىبىس تۇك.
مۇنى ءبىز دە قوشتايمىز،
كەشىككەندەردى توسپايمىز.
كوماندالار سايىسىن،
كوپشىلىكتى توستىرماي،
مىنە، ءقازىر باستايمىز.

فيزيكا ەدى ءومىردىڭ
اسىل ءبىر ۇلكەن سالاسى.
جاڭاردى سول فيزيكامەن
ەلىمنىڭ وزەن، دالاسى.

ءتۇسىرىپ اسپان زاڭىن جۇمىر جەرگە،
باقتىرىپ جۇلدىزداردى وسكەن جەلگە.
جانسىزعا جان ءبىتىرىپ، قولعا سالىپ،
فيزيكا كەرەمەتتى كورسەتتى ەلگە.
ءبىرى ءوشىپ، كىتاپتاردىڭ ءبىرى توزعان.
قاي جۇيرىك ارحيمەدتى باسىپ وزعان،
جالىندى پاتريوت، باتىر عالىم
عاسىرلار تۇپكىرىنەن قولىن سوزعان.

ەندەشە، قۇرمەتتى كورەرمەندەر، «عاجايىپتارعا ساياحات» اتتى فيزيكالىق سايىسىمىزدى باستايىق.
بۇگىنگى ويىنىمىزعا ءادىل تورەلىك ەتەتىن ءادىل قازى القاسىن سايلاپ الايىق.

جۇرگىزۋشى:
ويدىڭ ءبىلىم اتاسى
كورەگەندى داناسى
كوپ العىسى بار باتاسى
ءادىلقازى القاسى دەپ سايىسىمىزدىڭ العاشقى قادامىن باستاماس بۇرىن، ءادىلقازىلار القاسىمەن تانىستىرىپ وتەيىك.
1. مەكتەپ ديرەكتورى
2. مەكتەپتىڭ وقۋ ءىسى جونىندەگى ورىنباسارلارى
3. مەكتەپتىڭ تاربيە ءىسى جونىندەگى ورىنباسارلارى
4. بىرلەستىك جەتەكشىلەرى جانە ءپان مۇعالىمدەرى

جۇرگىزۋشى:
سۇراققا جاۋاپ بەرىپ ايتىسايىق
ساۋالدى ءىلىپ الىپ تارتىسايىق
ءبارىن ايتپا ءبىرىن ايت الدىمەنەن
جوباسىمەن سايىستىڭ تانىسايىق

1. ءار توپ ءوزىن ءوزى تانىستىرۋ (ۇران، ەمبلەما)
2. سىرلى ساۋالدار (تالاس سۇراقتار)
3. ەرتەگى الەمىنە ساياحات
4. قالجىڭى مەن ءازىلى ارالاس فيزيكا
5. ماقال - ماتەلدەر (سايكەستەندىرۋ)
6. جۇمباقتار شەشۋ
7. سيقىرعا تولى فيزيكا

جۇرگىزۋشى:
ۇلگىلى ءتارتىپ، جاقسى وقۋ
العا قويعان ماقساتى
ءارقاشاندا مەكتەپتە
شىعىپ جۇرگەن جاقسى اتى

جينالعان ىلعي دارىندار،
جۇرەكتە وت كوزدەرىندە جالىن بار.
ارحيمەد، نيۋتون توپتارىن،
قول سوعىپ قارسى الىڭدار - دەي كەلە سايىسىمىزدىڭ ءبىرىنشى باعىتى بويىنشا ءار توپ ءوز - ءوزىن تانىستىرىپ ءوتسىن. توپ باسشىلارى ورتاعا شىعىپ، ءوز توبىن تانىستىرادى.

ارحيمەد توبى:
ارمىسىزدار اعايىن
بارمىسىزدار باۋىرلار
اعايىن ءتىلىن تابايىن
جەڭىلدەر سۇراق اۋىرلار
ەسەنسىزدەر مە ۇستازدار
ويىڭىزدا مىقتى ۇستام بار
قۇرمەتكە يە ۇلكەندەر
باتاڭدى بىزگە ۇلكەن بەر
كەشكە كەلگەن سايلانىپ
وتىرام دەپ جايلانىپ
وتىرعان اناۋ ويلانىپ
بارىڭىزگە مىڭ سالەم
بۇل سايىستى كوپتەن بەرى كۇتكەنبىز
جالىنداعان جاسپىز گۇل كوكتەمبىز
ماقساتىمىز بيىكتەردەن كورىنۋ
ءبىز سول ءۇشىن ماڭداي تەردى توككەنبىز
ارماندارعا قول سوزۋمەن كەلەمىز
ءبىلىم تەڭىز ءجۇزىپ كەلەر كەمەمىز
بىلىممەنەن قارۋلانعان توبىمىز
قارسىلاستى قالايدا ءبىز جەڭەمىز
ۇرانى: ماتەماتيك فيزيكپىز
شەتىنەن ويلى جۇيرىكپىز
جەڭىس ءۇشىن ارحيمەد العا
قارسىلاستان قالما

نيۋتون توبى:
بۇگىن ۇلكەن قۋانىش بارشا ءۇشىن
جۇرەكتە بار انمەنەن اسەم گۇلىڭ
عاجايىپتارعا ساياحات باستالدى دەپ
ايتامىز قۋانىشتى مەكتەپ ءۇشىن
قۇتتىقتايمىز شىن جۇرەكتەن بارشاڭىزدى
اندەتەيىك جىرلايىق ۇلى كۇندى
اپتالىقتىڭ مەزەتى جاقسىلىققا
تولا بەرسىن دەمەكپىز اسىل نۇرعا
قاسيەتتى اياۋلى ۇلاعاتتى
باس يەمىز قۇرمەتتى ۇستازدارعا

شاقىرىپ جارىستارعا سان سانالدى
نيۋتون توپ جالىنداپ جار سالادى
تۋ ەتىپ دوستىقپەنەن تاتۋلىقتى
قارسىلاس ارحيمەد توبىن قارسى الادى

توبىمىز بيىكتەردە شارىقتاسىن
جەڭىسىمىز كوك اسپاندا قالىقتاسىن
جەڭىس تۋى جەلبىرەپ الاۋلاسىن
جەڭىستى بىزدەن ەشكىم الا الماسىن
ۇرانى: كوڭىلدەن ءاندى تەربەيمىز
بىلىممەن ءوسىپ گۇلدەيمىز
ءبىز ەشقاشان وسال ەمەسپىز
نامىستى قولدان بەرمەيمىز

جۇرگىزۋشى:
اعاتىن ءمولدىر بۇلاقتار
بىلىمنەن كىم بار جىراقتار
تاقتاعا قاراپ ۇڭىلسەڭ
سىرلى ساۋال سۇراق بار – دەي كەلە سايىسىمىزدىڭ ەكىنشى باعىتى بويىنشا سىرلى ساۋالدارعا كەزەك بەرەيىك.

ارحيمەد توبىنا:
1. قىستىگۇنى قاي ءۇي جىلى بولادى: اعاشتان سوعىلعانى ما، الدە كىرپىشتەن سوعىلعانى ما؟
ج: قىستىگۇنى اعاشتان جاسالعان ءۇي جىلى بولادى، ويتكەنى اعاشتىڭ جىلۋ وتكىزگىشتىگى كىرپىشتىكىنەن از
2. تەرموستى توڭازىتقىش رەتىندە ۋاقىتشا پايدالانۋعا بولا ما؟
ج: بولادى. سۋىق سۋ ۇزاق ۋاقىت سۋىق كۇيىندە ساقتالادى، ويتكەنى ونداعى اۋاسىز بوس كەڭىستىك، جىلتىر قابات ەنەرگيانى شاعىلتىپ، ساۋلە شىعارۋ ارقىلى بەرىلۋىنە كەدەرگى جاسايدى.
3. جەلدەتكىشتەن شىققان اۋانىڭ قاتتى اعىنى سۋىق بولادى. وسى اعىندا بالمۇزداقتى ەرىتپەي ساقتاۋعا بولا ما؟
ج: بولمايدى. ءوزىن قورشاپ تۇرعان اۋانىڭ ەنەرگياسىن بويىنا سىڭىرەتىندىكتەن بالمۇزداق ەريدى.
4. قىستىگۇنى قانداي اياق كيىمنەن اياق تەز توڭادى: كەڭ اياق كيىمنەن بە، الدە تار اياق كيىمنەن بە؟
ج: تار اياق كيىم كيگەننەن اياق تەز توڭادى. كەڭ اياق كيىمدەگى اۋا جىلۋدىڭ سىرتقا وتۋىنە كەدەرگى جاسايدى، ويتكەنى اۋا جىلۋدى ناشار وتكىزەدى.
5. وڭتۇستىك ەندىكتەردە تۇراتىن حالىقتاردىڭ اپتاپ ىستىقتا سەنسەڭ بورىك پەن ماقتادان سىرىپ تىگىلگەن شاپان كيەتىندەرى نەلىكتەن؟
ج: ىستىق وتپەس ءۇشىن، ماقتادان توقىلعان توقىما كيىمدەردىڭ تالشىقتارىنىڭ اراسىندا اۋا قاباتى بولادى. ال اۋا جىلۋدى ناشار وتكىزەدى.
6. جازدىگۇنى قانداي ءتۇستى كويلەك كيسەڭ ىستىقتامايسىڭ؟
ج: اق ءتۇستى كويلەك كيسەڭ ىستىقتامايسىڭ، اق ءتۇس قارا تۇسكە قاراعاندا جىلۋدى وزىنە ناشار جۇتادى.

نيۋتون توبىنا:
1. ايدىڭ بەتىندە تۇرىپ «اققان جۇلدىزداردى» كورۋگە بولا ما؟
ج: جوق، ويتكەنى ايدا اتموسفەرا جوق
2. سارقىرامانىڭ قاي جەرىندە سۋدىڭ تەمپەراتۋراسى جوعارى؟
ج: سارقىرامانىڭ تابانىندا
3. الپينيستەر جوعارى بيىكتىكتە تاماق دايىندادى، ۋاقىتى جەتكەنمەن ءبىراق تاماعى پىسپەدى. نە ءۇشىن؟
ج: اتموسفەرالىق قىسىم تومەن بولعاندىقتان
4. مارس پلانەتاسىندا جۇمىرتقانى پىسىرۋگە بولا ما؟
ج: بولمايدى، ويتكەنى اتموسفەرا وتە سيرەك
5. سىناپتى تەرمومەترمەن ءبىر تامشى ىستىق سۋدىڭ تەمپەراتۋراسىن ولشەۋگە بولا ما؟
ج: بولمايدى، بۇل جاعدايدا تامشىنىڭ تەمپەراتۋراسى لەزدە وزگەرەدى
6. قانتتىڭ سالقىن سۋعا قاراعاندا ىستىق سۋعا تەزىرەك ەرۋى نەلىكتەن؟
ج: تەمپەراتۋرا ارتقان سايىن ديففۋزيانىڭ جىلدامدىعى ارتادى.

جۇرگىزۋشى:
فيزيكا - تابيعاتتىڭ ءتىلى ەكەن عوي،
كوز تارتار سۇلۋلىقتىڭ سىرى ەكەن عوي،
اتتاساڭ اياعىڭدى، الدىڭدى وراپ
الدىڭنان قالمايدى ەكەن تىرىدە ول.
سالعان ءان، ايتىلعان ءسوز، ىشىلگەن اس،
كوسموس كورابلى، اتىلعان تاس
اققان سۋ، سوققان داۋىل، ايتىلعان جەر
ءبارىنىڭ باعىنارى فيزيكا عوي
سوندىقتان تابيعاتتىڭ سىرىن تەرەڭ
دەۋشىگە وقىپ، زەرتتەپ، بىلەم، كورەم،
دەمەسەڭ بولسىن ەگەر ەڭبەگىڭ ەش
اۋەلى فيزيكانى وقى دەر ەم! دەي كەلە – سايىسىمىزدىڭ ءۇشىنشى باعىتى الەمنىڭ ۇلى فيزيكتەرى.

10 ۇپاي. بۇل عالىمدى «سەر» دەپ اتاعان
ونى «كلاسسيكالىق مەحانيكانىڭ اتاسى» دەپ اتاعان
ول «بۇكىل الەمدىك تارتىلىس زاڭىنىڭ» اۆتورى
ونىڭ قۇرمەتىنە كۇشتىڭ ولشەم بىرلىگى بەرىلگەن
ج: يسااك نيۋتون
20 ۇپاي. مىنا سۋرەتتەگى عالىم كىم؟
ج: گ. گاليلەي
30 ۇپاي. قاي عالىمدى پۋشكين «ورىس حالقىنىڭ ءبىرىنشى ۋنيۆەرسيتەتى» دەپ اتادى؟
ج: لومونوسوۆ
40 ۇپاي.. كوسماناۆتيكانىڭ نەگىزىن قالاعان عالىم؟
ج: سيولكوۆسكيي

جۇرگىزۋشى: سايىسىمىزدىڭ ءتورتىنشى باعىتى – ەرتەگى الەمىنە ساياحات.
ارحيمەد توبىنا
ءبىر كۇنى اتى الەمگە ايگىلى الدار كوسە شىقبەرمەس شىعايبايدىڭ ۇيىنە قوناققا كەلەدى. الداردان وڭايلىقپەن قۇتىلمايتىنىن بىلگەن باي بايبىشەسىنە ىستىق شاي اكەلۋىن بۇيىرادى. داستارحانعا لەزدە ىستىق شاي دا كەلەدى. باي مەن الدار اڭگىمەلەسىپ وتىرىپ شايعا كوشەدى. بايبىشە ەكەۋىنە دە ىستىق شاي ۇسىنادى. باي الداردىڭ اۋزىنا قاراپ ءماز - مەيرام بولىپ وتىرا بەرەدى. الدار الدىنا كەلگەن شايعا ءبىر اس قاسىق شەكەر سالىپ قويادى دا، اڭگىمەسىن جالعاستىرا تۇسەدى. ءبىراز ۋاقىت وتكەننەن كەيىن ىشەك - سىلەسى قاتقان باي ءوزىنىڭ شايىنا ءبىر اس قاسىق شەكەر سالادى.
سۇراق: سوندا قايسىسىنىڭ شايى تەز سۋيدى؟
جاۋابى: الداردىڭ ءشايى تەز سۋيدى، ويتكەنى شەكەردى ىستىق
شايعا بىردەن سالسا، ءشايدىڭ تەمپەراتۋراسى اۋانىڭ تەمپەراتۋراسىنان ءسال عانا وزگەشە بولادى دا، ءشاي باياۋ سۋيدى
نيۋتون توبىنا
باياعى ءبىر زاماندا پاتشا ءومىر ءسۇرىپتى. ونىڭ ءۇش قىزى بولىپتى. ول وتە اقىلدى پاتشا بولعان ەكەن. پاتشانىڭ «ءبىرىنشى بولىپ كۇيەۋگە شىققان قىزىم جارتى پاتشالىققا يە بولادى» دەگەن جارلىعىنىڭ شىققانىنا كوپ ۋاقىت بولىپتى. جارلىق شىققالى بەرى پاتشانىڭ ورتانشى جانە ۇلكەن قىزدارى كۇيەۋگە تەزىرەك شىعۋدى ارمانداپتى جانە ولار وسى ءۇشىن ءجيى جانجالداسىپ قالادى ەكەن. ال كەنجە قىزىنىڭ كۇيەۋگە شىعۋ ويىنا دا كىرمەگەن. سوندا پاتشا وسى ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن جارىس ۇيىمداستىرىپتى.
ول ۇستەلگە ءۇش شاينەك قويىپتى. ولاردىڭ سىرتقى ءتۇرى دە، كولەمى دە بىردەي بولدى. پاتشا ءار شاينەككە تەڭ مولشەردە سۋ قۇيادى.
- مەنىڭ سۇيىكتى قىزدارىم؟- دەپ پاتشا - ءقازىر سەندەردىڭ ءارقايسىسىڭ شاينەكتەرىڭدى الىپ مەنىمەن اس بولمەگە باراسىڭدار. ول جەردە سەندەر شاينەكتى پەشكە قويىپ، قايناعانىن كۇتەسىڭدەر. كىمنىڭ شاينەگى ەرتە قاينايدى سول ءبىرىنشى بولىپ كۇيەۋگە شىعادى
ەڭ قىزىعى، پاتشانىڭ ەسەپتەۋى تۋرا كەلىپ، كەنجە قىزىنىڭ شاينەگى ءبىرىنشى بولىپ قايناپتى. نەگە؟
جاۋابى: كەنجە قىزى كۇيەۋگە شىققىسى كەلمەگەندىكتەن وعان ءبارى ءبىر بولدى. ول شاينەكتىڭ قاقپاعىن اشپادى جانە بۋىن شىعارمادى. سول سەبەپتى ونىڭ شاينەگى ءبىرىنشى قاينادى.

جۇرگىزۋشى: سايىسىمىزدىڭ ءتورتىنشى باعىتى – قالجىڭى مەن ءازىلى ارالاس فيزيكا

1. ءۇزىلىس كەزىندەگى ەكى وقۋشىنىڭ سوقتىعىسۋىنىڭ اراسىنداعى ارالىق نەگە تەڭ؟
جاۋابى: ەركىن ءجۇرۋ جولىنىڭ ۇزىندىعىنا تەڭ
2. قانداي «كۋلوندى» مويىنعا تاعۋعا بولمايدى؟
جاۋابى: ەلەكتر زاريادىنىڭ بىرلىگى - كۋلوندى
3. كەز – كەلگەن ادامنىڭ الا المايتىن سىيلىعى؟
جاۋابى: نوبەل سىيلىعى
4. قانداي «بورمەن» تاقتاعا جازۋعا بولمايدى؟
جاۋابى: وگە بور اتوم يادروسىنىڭ قۇرىلىسى تەورياسىن جاساعان عالىم
5. قانداي ساقينانى تاعۋعا بولمايدى؟
جاۋابى: نيۋتون ساقيناسى
6. قانداي تورعا قاماۋعا بولمايدى؟
جاۋابى: ديفراكسيالىق تورعا
7. قانداي مول كيىمدى جەمەيدى؟
جاۋابى: مول - زاتتىڭ مولشەرىنىڭ بىرلىگى
8. قانداي ورىسكە مال جايۋعا بولمايدى؟
جاۋابى: ەلەكترلىك جانە ماگنيتتىك ءورىس
جۇرگىزۋشى:
قارۋلانىپ جارىسقا جاۋابىڭدى سايلاپ بار،
قيالىڭدى ويىڭا شەشىلمەستەي بايلاپ بار.
كورگەنىڭدى قايتالاپ جاز ۇمىتپاي،
كورەگەن وتكىر كوزدەرىڭمەن بايقاپ قال - دەي كەلە سايىسىمىزدىڭ ءتورتىنشى باعىتى بايقاپ قال كەزەڭىنە جول بەرەيىك. (سۋرەتتەردى لەزدە كورىپ اتىن جازادى)
سوزگە باي قازاقپىز عوي جانىمىز،
كەلىسپەي مە ماقالمەنەن ءسانىمىز.
سايكەستىرىپ باعىتتى سىزىقتارمەن،
فيزيكالىق قۇبىلىستى تابىڭىز – دەي كەلە سايىسىمىزدىڭ بەسىنشى باعىتى ماقال ماتەلدەردى سايكەستەندىرۋ كەزەڭىنە كەزەك بەرەيىك.

نيۋتون توبى:
قارىستان سۇيەم جاقىن -------- جىلۋ وتكىزگىشتىك
توننىڭ جىلۋى تەرىسىنەن ەمەس جۇنىنەن -------- فيزيكالىق شاما
قيمىلداعان قىر اسار -------- زاتتىڭ اگرەگاتتىق كۇيى
تاۋمەن تاستى سۋ بۇزار
ادامزاتتى ءسوز بۇزار ------- مەحانيكالىق قوزعالىس
اياق سۇرىنسە باسقا سالماق تۇسەر --------- جىلدامدىق
شاپشاڭ وزار
جاتقان قالار ---------- ينەرسيا

ارحيمەد توبى:
جەتى رەت ولشەپ ءبىر رەت كەس ------------ ديففۋزيا
كوسەۋ ۇزىن بولسا قول كۇيمەس --------- فيزيكالىق شامانى ولشەۋ
ءبىر قۇمالاق ءبىر قارىن مايدى شىرىتەدى ------------ جىلۋ وتكىزگىشتىك
وتقا سالسا تەمىردە بالقيدى ----------- جىلدامدىق
اتتىعا جاياۋ جولداس بولماس ------------ زاتتىڭ اگرەگاتتىق كۇيى (بالقۋ)
ءدان سەبىلمەي استىق ونبەيدى ---------- -بۋلانۋ كوندەنساسيا
داريا بۋلانباي شىق تۇسپەيدى.

جۇرگىزۋشى:
شىڭىنا ويدىڭ قونايىق
كوڭىلگە قۋانىش الايىق
بەرىلسە سىرلى جۇمباقتار
شەشۋىن بىردەن تابايىق – دەي كەلە سايىسىمىزدىڭ التىنشى باعىتى بويىنشا كەزەكتى جۇمباق شەشىپ، جۇلدىزشا الۋ كەزەڭىنە بەرەيىك.

ارحيمەد توبى:
جاي كوزگە كورىنبەيدى
قوزعالۋعا ەرىنبەيدى (مولەكۋلا)

جوعارلامايدى ەشقاشان
تۇرلەندىرسەڭ ەگەردە
باسقا كۇيگە اۋىسسا
جۇمىس ىستەيدى ءارقاشان (ەنەرگيا)

ءوزى زاتتى قۇرايدى
تەڭەلۋگە تارازىنى سۇرايدى (ماسسا)

نيۋتون توبى:
كوتەرىلسە جوعارى
ەرىتەر مۇحيت مۇزداردى
تومەن تۇسسە شامالى
سەزدىرەر سۋىق ىزعاردى (تەمپەراتۋرا)

قوزعالىسقا كەلتىرىپ
جىلدامدىعىن بەرەدى
ولشەم بىرلىگىن قاراساڭ
نيۋتونعا كەلەدى (كۇش)

وڭىنان وقى تىرشىلىك ءنارى
سولىنان وقى ونسىز ادام
وسىمدىك، اڭ، قۇس
ءاپ - ساتتە سونەر
تۇنشىعىپ ءبارى (اۋا)

جۇرگىزۋشى: سايىسىمىزدىڭ جەتىنشى باعىتى – سيقىرعا تولى فيزيكا
تاجىريبە جاساۋ.
1 - تاجىريبە: سۋ قۇيىلعان تارەلكەنىڭ تۇبىندەگى ءتيىندى قولىڭىزدى سۋلاماي الىڭىز.
جاۋابى: قاعازدى جاعۋ كەرەك، جانىپ تۇرعان قاعازدى ستاكاننىڭ ىشىنە قويىڭىز جانە جىلدام ستاكاندى ءتيىننىڭ قاسىنا ءتۇبىن جوعارى قاراتىپ تارەلكەگە قويۋ كەرەك. قاعاز وشەدى، ستاكان اق تۇتىنمەن تولادى، سوسىن تارەلكەدەگى سۋ اتموسفەرالىق قىسىمنىڭ اسەرىمەن وزىنەن - ءوزى ستاكانعا جينالادى.
2 - تاجىريبە: پارافيننەن جاسالعان شامدى الىڭىز. شامنىڭ تۇبىنە كىشكەنە جۇك قىستىرىپ قويىڭىز. سوسىن سۋى بار اينەكتەن جاسالعان ىدىسقا سالىڭىز. شام ءجۇزۋى كەرەك. جوعارعى جاعىنداعى جانىپ تۇرعان فيتەل سۋدىڭ ۇستىنەن شىعىپ تۇرادى. شام قانشا ۋاقىت جانادى؟
جاۋابى: جالىن سۋمەن تولىپ جانە شام تەز وشەتىن سياقتى كورىنەدى. ءبىراق جانىپ تۇرعان شامنىڭ ماسساسى ازايىپ سۋدىڭ بەتىنە قالقىپ شىعادى.

جۇرگىزۋشى:
بىرەۋ وزسا جارىستا،
بىرەۋ ارتتا قالادى.
رەنجىمەي تاراسا،
وزباعاندار جارادى.
جارىس زاڭى ەجەلدەن،
جەڭىمپازدى انىقتاۋ.
جەڭىمپاز بولۋ شارتى سول،
ەڭبەكتەنۋ جالىقپاۋ.

شەبەرلىك پەن ءبىلىمدى،
ساراپقا ساپ كورىڭىز.
ءادىل قازى القاسى،
ءادىل باعا بەرىڭىز.
ءادىل قازىلارعا ءسوز كەزەگى بەرىلەدى. جەڭىمپاز توپ ماراپاتتالادى.

جۇرگىزۋشى:
ءقادىرلى ۇستازدار، وقۋشىلار سايىسكەرلەر ءۇشىن اتسالىسىپ، ۋاقىتتارىڭىزدى ءبولىپ كەلگەندەرىڭىز ءۇشىن مىڭدا ءبىر راحمەت ايتامىز.
عىلىم دامي بەرسىن عالامداعى
ءبىلىمدى ۇيرەنەيىك جاڭا زامانداعى
امان ساۋ تۇرىڭىزدار وسىمەنەن
فيزيكالىق سايىسىمىز ءتامامدالدى