گازەتتىڭ 85 - جىلدىعىنا
اجالدان باسقاعا ...
ءبىر كۇنى گازەت رەداكتورى رافاعات سىزدىقوۆ وكتيابردىڭ 40 جىلدىعى اتىنداعى سوۆحوزعا ءىسساپارعا باراتىنىمدى ايتا كەلىپ: «قالعانىن جاۋاپتى حاتشى شاكىرات داۋلەتجان ۇلى تۇسىندىرەدى»، – دەگەن. شاكەڭ ءوزىنىڭ كابينەتىندە ءىسساپارعا بارعاندا كىممەن قالاي سويلەسەتىنىمدى، كىمگە قانداي سۇراق قوياتىنىمدى، ۇزاق تاتپىشتەي ءتۇسىندىردى. سوۆحوز كەڭسەسىندەگىلەر مەنى شارۋاشىلىق ورتالىعىندا ورنالاسقان بولىمشەنىڭ باسقارۋشىسى بالىقپاي ءابىلقاسوۆقا جىبەرگەن.
ول كىسىنىڭ قۇلاعى توساڭداۋ ەكەن. كىم ەكەنىمدى، نەگە كەلگەنىمدى ارەڭ ءتۇسىندىردىم. وسى ساتتە ءبىز وتىرعان بولمەگە ءبىر توپ قىز كەلىپ كىردى. ولار وسىنداعى ەسەپشى قىزبەن اڭگىمەلەسىپ وتىردى. سولاردىڭ ءبىرىن بالىقباي اعا قاتاي ەسماقايەۆتى شاقىرۋعا جىبەردى. ءوزىن بولىمشە زووتەحنيگى دەپ تانىستىرعان قاتاي اعا: «مەن ءسىزدىڭ ساۋالدارىڭىزعا جاۋاپ بەرۋگە ءازىرمىن»، –دەدى جىميا كۇلىپ. ول كىسى ءازىر بولعانمەن ساۋال قويۋعا مەن ءازىر بولماي شىقتىم.
نەنى سۇراپ، نەنى قويارىمدى بىلمەي ساسقالاقتاپ، اۋزىما ءسوز تۇسسەيشى. «اعا» دەي بەردىم اعا ساسىپ، قولىڭ كوتەرە المايتىن شوقپاردى بەلىڭە بايلاما دەگەن ءسوز وسىندايدان شىقتى ما ەكەن؟! ماسقارا-اي! سانداعان جىلدار بويى جۋرناليست بولسام-اۋ دەگەن ارمانىمنىڭ قاس-قاعىم ساتتە قىلتاسىنان قيىلعانى ما؟ بارىنەن دە بۇرىن ماعان ساۋالدى بىلاي قوي، بىلاي قوي دەپ ىنتى-شىنتىسىمەن ۇيرەتكەن شاكەڭنىڭ ەسىل ەڭبەگى... الدەنە سىقىرلاپ اشىلعان سەكىلدى كورىندى. جۇرتتىڭ نازارى سول جاققا اۋدى. قاراسام، ءبىر شاڭ باسقان شامادان تىس ۇلكەن كەرزى ەتىك انتەك-تانتەك ىرعالاقتاپ اقىرى تابالدىرىقتان اتتادى-اۋ.
ەڭگەزەردەي ەركەك بوس تۇرعان ۇستەلدىڭ جانىنداعى ورىندىققا سىلق ەتىپ وتىرا كەتتى. كوزىن ءبىر اشىپ ، ءبىر جۇمىپ اينالا توڭىرەگىنە الارا قاراپ، ارا-تۇرا تىلىمەن ەرنىن جالاپ وزىمەن-وزى الەك. قىزدار العاشقىدا شيقىلداپ، بارا-بارا قارقىلداپ كۇلە جونەلدى. سول ءسات الدەنە ءدۇرس ەتتى. الدەكىمنىڭ اشىنا اقىرعان ايبارلى داۋسى كۇندەي كۇركىرەدى.
باعا كەلسەم گۇرس ەتكەن الگىنىڭ ۇستەلدى سالىپ قالعان گۇرزى جۇدىرىعى كۇندەي كۇركىرەگەن ونىڭ: «مىنا شۋىلداعان قارلاردى قىزمەتكە العان قايسىڭ، قايسىڭ؟» – دەپ زىلدەنە اقىرعان ايبارلى ءۇنى ەكەن. بالىقپاي، قاتاي اعا مەنى «قاۋىپتى ايماقتان» قالقالاپ الىپ شىقتى.
– ەندى سەندەر بوگەلمەي ءجۇرىپ كەتىڭدەر، –دەدى بالىقپاي اعا ءبىزدى ەسىك الدىندا تۇرعان بولىمشە ماشيناسىنا مىنگىزىپ جاتىپ. سودان ءبىز قاتاي اعا ەكەۋمىز مالدى اۋىلداردى ارالاپ كەتە باردىق. ماشيناعا ءمىنىپ جاتقاندا ايناعا كوزىم تۇسكەن ەدى. ءوڭىم ءورت سوندىرگەندەي. قاپ-قارا بولىپ تۇتىگىپ، تۇگىم سىرتقا تەۋىپ، ونسىز دا سيىقسىز ۇسقىنىم بەيتانىس جانداردىڭ زارەسىن ۇشىرارداي ەدى. قايتسەم ەكەن... كەنەت تىلىمە «اجالدان باسقاعا امال تابىلعان» دەگەن قاناتتى قاعيدا ورالا كەتكەنى. سونى ىشتەي قايتالاپ، ءوزىمدى-وزىم قايراۋمەن كەلەمىن.
- وي، اللا-اي، مەن ءتىرىمىن عوي امال تابامىن. ءالى-اق اۋداندىق گازەتتى بىلاي قويىپ، وبلىستىق، رەسپۋبليكالىق گازەت-جۋرنالداردا كەسەك-كەسەك دۇنيەلەرىم باسىلادى. تانىمال جۋرناليست بولام دەگەن ءۇمىت ارمانىمدى اياق استى ەتتىرمەيمىن دەگەن سەنىمگە ۇلاستى. مالدى اۋىلعا كەلگەندە ماشينادان سەرگەك ءتىپتى سەكىرىپ تۇسكەن ەدىم.
اۋىل ادامدارىمەن تىلدەسە باستاعان ساتتە باعاناعى قوبالجۋ ساسىپ-پىسۋدان ءىز دە قالماعان ەدى. قايتار جولدا قاتاي اعا: «ەندى بۇل كىسىلەر ءسىزدىڭ ماقالالارىڭىزدى توسادى. ءسىز جالپى اۋىل شارۋاشىلىعىن جاقسى بىلەدى ەكەنسىز».
–جوق، اعا، مەنىڭ بىلەتىنىمنەن بىلمەيتىنىم كوپ. بۇل يمانداي شىندىق ەدى. كوكتەمگى، كۇزگى دالا جۇمىستارىنا پايدالاناتىن تەحنيكالاردىڭ اتاۋلارىن ەڭ اياعى جىرتۋ، سەبۋ نورمالارىن بىلە بەرمەيتىن ەدىم. اۋىلعا سەنبى، جەكسەنبى دە دەمالىسقا بارعاندا سول كەزدەگى «يۋجنىي» سوۆحوزىنىڭ باس اگرونومى قوراباي شاكىر ۇلى شاكىروۆتەن ەگىس دالاسىن بىرگە ارالاپ، ءتىپتى كەيدە ۇيىنە قونا جاتىپ، ەرىنبەي، جالىقپاي ۇيرەگەنىم ەسىمدە قالىپتى.
رەداكسياعا جۇمىسقا ورنالاسار جىلى الدەكىمدەرگە بولاشاعى بۇلىڭعىر، ەسەپ سالاسىنا ءۇش قايناسا سورپاسى قوسىلمايتىن جان رەتىندە ەسەپشىلىك قىزمەتتەن قۋىلىپ، بالا-شاعاسى (مەن بويداق ەدىم) ەسەپشىلىك ارنايى ماماندىعى بار اعاعا بوساتىپ بەرگەم. دەگەنمەن سۋعا كەتكەن تال قارمايدىنىڭ كەرىمەن بۇل قالاي دەگەلى سوۆحوز ديرەكتورىنا كىرگەن ەدىم. سول كەزدە سوۆحوزدىڭ باس ينجەنەرى بولىپ جۇمىس ىستەيتىن ءامىرتاي بايماعانبەتوۆ تاعى باسقا ماماندار وتىر ەكەن. مەنى كورگەن ءامىرتاي:
– مىنا سۇلەيمەندى جوندەۋ جۇمىستارى جونىندەگى بريگاديردىڭ كومەكشىسى ەتىپ الايىق. ديرەكتور ماعان قارادى. سول ءسات ۇستىمىزگە بولىمشە اگرونومى كەلىپ كىرگەن ەدى. ول ءمان-جايدى اڭعارعان ساتتە: «بولمايدى»،- دەپ اڭگىمەگە ارالاستى. –بولمايتىن سەبەبى بۇل باسقانى بىلاي قويعاندا تراكتوريست ەمەس. وسى ءسات: «راس،- دەدىم مەن، -تراكتوريس بولىپ جۇمىس ىستەگەن ەمەسپىن. الايدا مەن ۋمسح-15 بىتىرگەنمىن. قولىمدا قاعازىم بار».
– ال وندا مەن ءقازىر بۇيرىقتىڭ جوباسىن ازىرلەيىن،- دەدى ءامىرتاي. ءسويتىپ، قاس پەن كوزدىڭ اراسىندا ءامىرتايدىڭ ارقاسىندا بريگادير جازۋباي ابييەۆكە بريگاديردىڭ كومەكشىسى بولىپ شىعا كەلدىم. ال بۇل مەنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىندا پايدالانىلاتىن تەحنيكالاردان حاباردار بولۋىما اجەپتاۋىر ىقپال ەتكەن ەدى. مىنا ءبىر قىزىقتى جايلاردى دا اينالىپ وتە المادىم. لەنين وردەندى اعا شوپان عينايات سەيفۋللينگە بىردە:
– سىزگە قوياتىن ساۋالىم بار ەدى،- دەسەم.
– ءوي، سەن مەنىڭ تاريحىمدى بىلمەۋشى مە ەدىڭ؟
– ءومىربايان،- دەڭىز دەگەنىمدە عينايات اعا شەگى قاتا كۇلىپ، مەنىڭ سان الۋان ساۋالدارىما جاۋاپ بەرگەنى ەدى. ال جوسالى سوۆحوزىنىڭ اعا جىلقىشىسى ايتماعانبەت جۇمابەكوۆ:
– وپىراي، سەن جىلقىنىڭ باعىپ-قاعۋدىڭ جايىن كىمنەن ۇيرەنگەنسىڭ؟ جوق، الدە...
–اعا، سىزدەن. ءسىزدىڭ اڭگىمەلەرىڭىزدەن،- دەگەندە اڭ-تاڭ قالعان ەدى.
سول اعالار بۇگىن ومىردە جوق. ال ولارمەن بولعان اڭگىمەلەر جادىمدا جاتتاۋلى. عينايات اعا: «مەنىڭ تاريحىم»،- دەگەندە وسىنى مەڭزەدى مە ەكەن، كىم ءبىلسىن؟..
ايتپاقشى، الگى كۇلەگەش قىزداردى ۇمىتىپ بارادى ەكەنمىن-اۋ.
قىز بالالاردىڭ ىرجاقتاپ قارقىلداي كۇلگەندەرىن (مىنەز عوي)، ماس ادامداردى جاراتپاۋشى ەدىم. سول جولى مەنىڭ تىلشىلىك تىرلىگىمنىڭ اياق استى ءۇزىلىپ قالماۋىنا سەبەپكەر بولعان سول جىرق-جىرق كۇلگەن قارىنداستارىمدى، ىشكىش اعانى بۇل كۇندە ەرەكشە ىستىق ىرزاشىلىقپەن ەسكە الامىن.
قاعا بەرىسى كوپ، كوز جەتپەس قالتارىسى جەتەرلىك، دۇرىسى مەن بۇرىسى قاتار ءومىر عوي بۇل. وعان نە دەرسىڭ ەندى؟!
You Might Also Like
-
اپىر-اي دەسەڭشى، التى اي قىس، التى اي جاز، ءلۇپ ەتكەن جەلسىز، قاقىراتا سوعار قارا داۋىلسىز، ازىناعان اق تۇتەك بورانسىز كۇن كەشىپ جاتقاندارى مىناۋ. كازارمادان شىعا قالسا ماڭدايىنا تىرەلىپ، كوز الدىنا...
