InfoHub Logo

گەرولد بەلگەر كارلوۆيچ - اۋدارماشى، سىنشى، پروزاشى، ادەبيەتتانۋشى جانە پۋبليسيست، قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى. گەرولد بەلگەر 53 كىتاپتىڭ اۆتورى. ول 1934 جىلى 28ء-شى قازاندا رەسەيدىڭ ساراتوف وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. اكەسى كارل ۇشقىشتار مەكتەبىنىڭ دارىگەرلىك بولىمىندە، اناسى اننا ءپاراشيۋتشى بولعان. گ. بەلگەر ولاردىڭ تۇڭعىشى. ءۇش قارىنداسى بولعان. بىرەۋى ومىردەن وتكەن، ەكەۋى امان-ساۋ. ەلما  قارىنداسى تاشكەنتتە، الما قارىنداسى گەرمانيادا تۇرادى. 1941 جىلى ءستاليننىڭ جارلىعىمەن كەڭەس وداعىنداعى بارلىق نەمىستەرمەن بىرگە قازاقستانعا جەر اۋدارىلعان. قازىرگى سولتۇستىك وبلىسىنداعى شال اقىن اۋىلدا قازاق ورتا مەكتەبىندە وقيدى. قازاق اۋىلدا تۇرىپ، قازاق ءتىلىن جەتىك مەڭگەرىپ شىققان. ءبىلىمىن اباي اتىنداعى قازاق پەداگوگيكا ينستيتۋتىندا فيلولوگيا فاكۋلتەتىندە جالعاستىرادى. ەڭبەك جولىن جامبىل وبلىسى بايقادام كەڭشارىنىڭ ورتا مەكتەپ مۇعالىمدىگەنەن باستايدى. 1963-1964 جىلدارى جۇلدىز جۋرنالىنىڭ ادەبي قىزمەتكەرى بولىپ تاعايىندالادى. گەرولد بەلگەردىڭ جۇبايى –  رايسا حيسماتۋللينا، ۇلتى تاتار. گ. بەلگەردىڭ يرينا ەسىمدى ءبىر قىزى بولدى. يرينا كوۆاليەۆا – ءارتىس، كينورەجيسسەر. 1988 جىلعى ۆسيەۆولود ەسىمدى ۇلى بار. گەرولد بەلگەردىڭ لاقاپ اتى «گەر اعا». 

گەرولد بەلگەر نەمىس تىلىندە شىعاتىن «فەنيكس» الماناحى باس رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن 1992 جىلدان باستايدى. 1994-1995 جىلدارى قازاقستان جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى بولدى. الايدا بۇل قىزمەتكە بەلگەر امالسىزدان كەلىسكەن. جازۋشىنىڭ تۋىندىلارى نەمىس، ورىس، قازاق تىلدەرىندە جازىلعان. ول اباي، اۋەزوۆ، مۇسىرەپوۆ، نۇرپەيىسوۆ سەكىلدى ءىرى قازاق جازۋشىلارىنىڭ شىعارماشالارىن ورىس تىلىنە اۋدارعان. قازاق ءتىلىنىڭ بايلىعىن جان تانىمەن تۇسىنگەن.  ونىڭ قالامىنان تۋعان 70-كە تارتا پروزا جانە ادەبي سىن جانرىنداعى كىتاپتارمەن عىلىمي زەرتتەۋ ەڭبەكتەرى، قازاق، ورىس، نەمىس تىلدەرىندە 2300-دەن اسا ماقالاسى بار. «اۋىل شەتىندەگى ءۇي» (1973)، «دالاداعى شاعالالار» (1976)، «التى اسۋ» (1977)، «تاس وتكەل» (1987،ورىس، قازاق، نەمىس تىلدەرىندە)، «مۇنارتاۋ» («جالىن»، № 1، 1974)، «باۋىرلاستىقتىڭ جاندى بەينەسى» (1981)،  «ۋاقىتپەن بەتپەبەت» (1985، نەمىس تىلىندە)، «گەتە ي اباي» (1989) اتتى زەرتتەۋ ەڭبەكتەرى جارىق كورگەن. "مۇنارتاۋ" مەن قازاق داپتەرىنەن كەيىنگى قازاق تىلىندە شىققان كىتابى "وتەدى ءومىر وسىلاي". "كەزبەنىڭ ءۇيى" رومانى 2003 جىلى جازىلعان. شىعارمادا 1941 جىلعى كۇشتەپ جەر اۋدارىلعان كەڭەس نەمىستەرىنىڭ قيىن-قىستاۋ تاعدىرى تۋرالى باياندالادى. رومان 3 بولىمنەن تۇرادى: "داۆيد"، "حريستيان"، "گارري". ابايسىز قازاقتى ەلەستەتە المايسىڭ. گ. بەلگەر اباي تۋرالى 4 كىتاپ جازعان، 6 كىتاپ قۇراستىرعان. گ. بەلگەر وپپوزيسيالىق باعىتتاعى گازەتتەردى كوپ پايدالاندى. شىندىقتى ءدال جازىپ، ەش بۇكپەسىز جەتكىزىپ وتىردى. ەكىنشى سىنىبىنان باستاپ كۇندەلىك جازعان. كۇندەلىگىنە كوپ نارسەنى شىنايى جازىپ كەتكەن. كۇندەلىگىن تۇسىنبەيتىن ادامدار دا بولعان. "كۇندەلىك جازىلىپ بولعاننان كەيىن، شىعارىلۋى كەرەك"-دەگەن پىكىرلەر ايتىلعان. الايدا گەر اعا كۇندەلىكتى جازا سالىپ جاريالايدى. شىندىقتى قالاي بار سولاي جازاتىن بولعان. ءسويتىپ بۇل كۇندەلىگى "تولعاناي" دەگەن باسپادان شىعادى. بۇنىڭ ىشىندە بەلگىلى ءبىر كەزەڭدەگى وقيعالاردى ءتۇرتىپ جۇرگەن بولاتىن. گ. بەلگەر مۇسافار الىمبايوۆپەن جاقسى سىرلاس، دوس بولعان. مۇسافار اعامىزعا "مەن عوي مۇسافار" دەگەن ەسسەسىن دە كۇندەلىگىنىڭ ءبىر تۇتاس بولىگىن ارنايدى. گەر اعامىز ءبىر سوزىندە: « مەنىڭ كۇندەلىكتەرىم 40 باسپاتاباق بولىپ قالدى. ول ەندى قازاقتان باسقا ەشكىمگە كەرەك ەمەس. ەگەر سونى شىعارىپ بەرەم دەيتىن قازاقتار بولسا، مەن قۋاناتىن ەدىم" - دەگەن ەكەن. وسى سوزىنەن كەيىن گ. بەلگەرگە ءبىر جىگىت حابارلاسىپ كەزدەسۋگە شاقىرىپ، ەكەۋى جۇزدەسەدى. الگى جىگىت: «كۇندەلىكتەرىڭىزدى ماعان ساتىڭىز" - دەپتى. ەكى نەمەسە بەس مىڭ دوللور اقشا ۇسىنعان. سودان گەر اعا ونى ەكى ەسە قىمباتاتىپ ايتىپ كورەدى. جاڭاعى جىگىت گەر اعا ويلانايىن دەگەن. سونىمەن ەكەۋى ساۋدالاسىپ، گەر اعا ازىلدەپ: «وندا 10 مىڭعا جەتكەنشە كۇتە تۇرايىن"-دەپتى.  جازار-سىزارى كوپ بەلگەر قالامىن قولىنان تاستاماي، كورگەن-بىلگەنىن كۇنبە-كۇن داپتەر بەتتەرىنە ءتۇسىرىپ كەلگەن. مىسالى، تۋعان كۇنىندە قۇتتىقتاپ تەلەفون شالساڭ، ول كىسى ءبارىن جازىپ وتىرادى. كىم قوڭىراۋ سوعىپ قۇتتىقتادى. نەشىنشى بولىپ قۇتتاعانىڭدى كۇندەلىگىنە جازىپ قوياتىن بولعان. قازاق اقىن-جازۋشىلارىنىڭ شىعارمالارىن وقىپ، پىكىر قالدىرعان. گەر اعا ۋاقىتىنىڭ كوپ بولىگىن شوقان ءۋاليحانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ قاسىندا وتكىزەتىن بولعان. 
 
گەرولد بەلگەر دىنمۇحاممەد قونايەۆ اتامىزبەن كەزدەسكەن. د.قونايەۆ اتامىز جايلى لەبىزىن سۇحباتتارىنىڭ بىرىندە ايتىپ وتكەن. گەرولد بەلگەر: «دىنمۇحاممەد قونايەۆ جايلى سوڭعى كەزدەرى  كوپ ايتىلىپ، جازىلىپ جاتىر. مەنىڭ وعان الىپ قوسارىم جوق. ويتكەنى مەنىڭ ديمەكەڭمەن تىكەلەي ارالاسقان ساتتەرىم جوقتىڭ قاسى. كوبىنەسە ديمەكەڭدى جينالىستاردا، ءارتۇرلى كەزدەسۋلەردە سىرتتىنان بايقايتىنمىن، تىڭدايتىنمىن، كورەتىنمىن. جالپى ول كىسى ماعان ۇنايتىن. تۇلعاسى دا، بەت ءپىشىنى دە، بويى دا، ويى دا، سويلەگەن ءسوزى دە ماعان ەرەكشە اسەر ەتەتىن. ناعىز مەملەكەت قايراتكەرى دەگەن ۇعىم مەندە سول كىسىدەن باستاپ قالىپتاسقان. تاعى ءبىر مەنىڭ اشقان جاڭالىعىم ول كىسى تەك قانا ورىسشا سويلەيدى دەگەن ويدا ءجۇردىم، سويتسەم ونىڭ قازاقشاسى كەرەمەت ەكەن. ونىڭ قازاقشاسىنىڭ كەرەمەتتىلىگىن بايقاعانىم بىزدە بىردە مىناۋ سەكانىڭ دەمالىس ءۇيى دەگەن بولعان جوعارى جاقتا. سول كەزدە ءبىر نۇرپەيىسوۆپەن قىدىرىپ جۇرگەن كەزىمدە قارا ۆولگامەن بىرەۋ كەلىپ توقتادى. ىشىنەن ءبىر جاس جىگىت شىقتى دا، سوسىن ارتىنان اسىقپاي ۇزىن بويلى ءبىر كىسى شىقتى. ۇستىندە كاستيۋم جوق، كۋرتكا كيىپ العان. باسىندا شيلياپاسى بار. جۇرتتان وزگەشەلىك جوق ءبىر ادام. ءبىراق بويى ۇزىن. نۇرپەيىسوۆ مەنى ءتۇرتىپ قالدى دا "ويباي ۇلكەن كىسى كەلدى عوي، بارىپ امانداسايىق"-دەدى. بارىپ امانداستىق. جاقسى جىگىتتەر دەپ بىزبەن، جاقسى ءتىل تابىستى. اڭگىمەنىڭ بارلىعى تەك قانا قازاق تىلىندە بولدى. سوندا مەنىڭ تاڭعالعانىم، قازاقشادا ەركىن سويلەۋى، اراسىنا قازاقتىڭ بايىرعى سوزدەرىن ماقال-ماتەلدەرىن ارالاستىرىپ، ءوز جونىمەن ايتىپ، ەركىن كوسىلىپ سويلەگەنىن سوندا ءبىرىنشى كوردىم. ءسوز ساپتاۋى عاجاپ ەكەن. سوسىن مەن ءبىر ساعات كۇن سايىن وسىندا كەلىپ قىدىرامىن دەدى. قاسىنداعىسى ءوزىنىڭ جيەنى بولۋ كەرەك. اتى ديار قونايەۆ. ءىنىسىنىڭ بالاسى ەكەن. جانىندا سول ءجۇردى. ديمەكەڭ ار جاعىنداعى ءبىر سۇرلەۋمەن ءجۇرىپ وتىردى. نۇرپەيىسوۆ ەكەۋمىز سول ەكى جاقتان قاسىندا ەرىپ جۇردىك. قىرسىق، قىرسىق سۇراقتاردى نۇرپەيىسوۆ قويدى. د. قونايەۆ ول كەزدە وكىمەتتىڭ باسشىسى ەمەس، مەملەكەت قايراتكەرى ەمەس زەينەتاقىدا جۇرگەن ادام بولدى. سوعان بايلانىستى بولسا كەرەك، نۇرپەيىسوۆ قىتىعىنا تيەتىن سۇراقتار قويىپ وتىردى. مونشانى سالعاندا قانشا ميلليون اقشا كەتتى، قوناق ءۇيدى سالعاندا قانشا ميلليون اقشا كەتتى، نەگە 700 قازاق مەكتەبى جابىلدى، ءسىزدىڭ سىڭىرگەن ەڭبەگىڭىز قالاي دەپ تۇسىندىرەسىز، وسى توڭىرەكتە قويىلدى سۇراقتار. د.قونايەۆ البەتتە سۇراقتاردى ۇناتقان جوق. ءبىراق ءبىر دورەكى ايتقانى وسىنىڭ ءبارى قىپ-قىزىل قىرتىل دەدى. سوسىن نۇرپەيىسوۆتە ساۋالدارىن قويماي قايتا-قايتا قويا بەردى. كەيىننەن اسىقپاي، ساسپاي ءتۇسىندىردى. 700 مەكتەپتى جاپقان مەن ەمەسپىن، اۋىلدىڭ كىشكەنتاي-كىشكەنتاي مەكتەپتەرى ەدى، وندا 6-7 بالاعا دەيىن وقيتىن، ونداي مەكتەپتىڭ كەرەگى جوق، مەكتەپتەردى ۇلكەيتىپ سالۋ كەرەك بولدى، 5 اۋىلدىڭ بالدارىن ءبىر جەرگە ورنالاستىرىپ، ءبىر جەردە وقىتۋ كەرەك بولدى. جاڭاعى مەكتەپتەردىڭ قىسقارتۋ جولى وسىلاي بولدى. ال، ەندى مونشانى سالعاندا حالىققا مونشا كەرەك ەمەس پا؟ كەرەك. سول جەرگە مونشا سالۋعا 16 ميلليون كەتتى دەپ جۋرناليستتەر جازا بەرەدى. 16 ميلليون ەمەس، پالەن ميلليون كەتتى ءوز سيفرىن ايتتى. سول سياقتى قوناق ءۇي كەرەك ەمەس پا؟ الماتىنىڭ ءسانى بولاتىن، الماتىنى كوركەيتەتىن مىقتى 25 قاباتتى قوناق ءۇي كەرەك ەمەس پا؟ وعاندا بىرەۋلەر پالەن قاراجات جۇمسادى، اقشانى شاشتى دەگەن سوزدەر بولدى. جۇرت جازا بەرەدى، ايتا بەرەدى. ونىڭ بارلىعى ولاي ەمەس، وعان كەتكەن قاراجات مىنانداي دەپ ونىڭ بارلىعىن تاپپىشتەپ، اسىقپاي ءتۇسىندىردى. سوسىن ءبىراق نۇرپەيىسوۆ شارۋام بار دەپ كەتىپ قالدى. مەن كەتۋدى ءجون كورمەدىم. شالدىڭ ءوزىن جالعىز قالدىرۋ ىڭعايسىز دەپ ويلادىمدا قاسىندا ەرىپ ءجۇردىم. ءسويتىپ ەكەۋمىزدىڭ ءسوزىمىز جاراسىپ كەتتى. ايتقانى، مەن نەمىستەرگە وتە دۇرىس قارايمىن، سىيلايمىن، جاقسى جۇمىسكەر، جاقسى قىزمەتكەر، ۋادەسىندە تۇراتىن قارا جۇمىسقا بەيىم، سونداي ادامدار قازاققا سىڭىرگەن ەڭبەكتەرى ۇلانعايىر. مەن سونىڭ بارلىعىن بىلەمىن. مەنىڭ نەمىس دوستارىم بار دەپ، 5-6 باتىر اتاعىن العان، سوسياليستىك ەڭبەك ەرى اتاعىن العان نەمىستەردى ايتتى. مىنەكەي، وسىلاردىڭ بارلىعى مەنىڭ دوستارىم، مەن ولاردى سىيلايمىن، ولار مەنى سىيلايدى. سونىمەن. مەنى كوتەرمەلەگەن ءتۇرى بولۋى كەرەك. نەمىستەر تۋرالى جىلى سوزدەر ايتتى. سوسىن نەمىستىڭ تەاترىن الماتىعا الىپ كەلگەن مەن.  مەنىڭ كەزىمدە وكىمەتتىڭ قاۋلىسىمەن، وسىنداي تەاتردا اكەلدىم. ايتپەسە بۇرىن تەمىرتاۋدا جۇرگەندە ول كىمگە كەرەك؟ قالاي بولدى؟ ءبىرى بىلسە، ءبىرى بىلمەيدى. سوندىقتان وسى الماتىعا الىپ كەلدىم. قازاقستاننىڭ ورتالىق كوميتەتىنىڭ شەشىمىمەنەن فرونشەت گازەتىندە اقمولادان وسىنى الماتىعا اكەلگەن مەن. ۇسىنىس جاساعان مەنمىن، جۋرناليستتەردىڭ كوبىن بىلەمىن، وقيمىن. سەنى دە وقيمىن!-دەپ، مەنى دە ءبىر ماقتاپ قويدى. سەنى دە ءار جەردەن تەلەديداردان سويلەگەن سوزدەرىڭدى تىڭدايمىن، مۇنىڭ بارلىعى دۇرىس دەيمىن. قۇپتايمىن-دەپ مەنى ءبىر مارقايتىپ قويدى. سونىمەن ءبىر ساعات بويى قىدىرىپ، جىلى سويلەستىك. سوندا جاقسى اسەردە ۇيگە كەلدىم دە، سونى كۇندەلىگىمە جازىپ قويدىم. جاڭاعى مەنىڭ ايتقاندارىم، بىر-ەكى جۋرنالدا ما، گازەتتە ما شىققان بولۋ كەرەك. سودان بەرى جالپى ديمەكەڭ جايلى مەنىڭ كوزقاراسىم وتە جوعارى.  كەيىن ديمەكەڭ قايتىس بولعان سوڭ، ۇيىنە بارىپ كوڭىل ايتتىق. ۇيىندەگى كىتاپحاناسىن كوردىم. كىتاپتاردىڭ سورەلەرىن، كابينەتىن، ۇلكەن زالىن كوردىم. زالعا كوڭىل ايتۋعا كەلگەن ازاماتتارمەن بىرگە وتىردىم. ونىڭ ىشىندە نەشە ءتۇرلى مىقتىلار بولدى. سودان بەرى مەنىڭ ديمەكەڭ جايلى ويىم وڭ. ەرەكشە ادام. ۇلكەن ادام دەپ ونى قادىرلەيمىن، باعالايمىن، سىيلاپ جۇرەمىن. مەنىڭ دوستارىمنىڭ، جولداستارىمنىڭ اراسىندا ديمەكەڭدى ۇناتپاعانداردا بولدى. نەشە ءتۇرلى اڭگىمەلەر ايتتى. ديمەكەڭنىڭ ۇستىنەن جازىلعان ارىزداردى دا بىلەمىن. سوناۋ زامانداردا موسكۆاعا نەشە ءتۇرلى ارىزدار جازىلدى. ول ارىزداردا ايتىلماعان نارسەلەر جوق. ونىڭ جاڭاعى مىلتىق جيناۋى. ول قازاق ەمەس، تاتار. دەسەرتاسياسىن بىرەۋلەر جازىپ بەرگەن دەگەن سياقتى وسەك-اڭگىمەلەر كوپ ەستيتىنمىن. ال، ەندى ءوزى قاتارلى ادامدار جايلى قىدىرىپ جۇرگەن كەزدە بىرەۋىن جامانداعان ەمەس. ءراشيدوۆتى اقتادى، ۇرلىق-قارلىعىن بىلمەيمىن، ءبىراق بۇل ريزوقوۆ تاماشا ادام، عاجاپ ادام دەپ ونى اقتادى. برەجنيەۆ جونىندە ەشبىر وسەككە بوي بەرمەي، تەك جىلى-جىلى سوزدەرىن ايتتى. سول سياقتى باسقا ۋكراينا، بەلارۋسيا سول كەزدەگى باستىقتار تۋرالى تاماشا مىنەزدەمە بەردى.بۇنىڭ ءوزى ادامي قاسيەتتەرىنىڭ بىرەۋى دەپ ەسەپتەيمىن».
 
گەرولد بەلگەر بارلاۋ جايىندا سۇحبات بەرىپ وتكەنى بار. سونىمەن قويماي، توقتار اۋباكىروۆكە بارلاۋ ىسىندە جىلى لەبىزىن بىلدىرگەن بولاتىن. 

سۇراق: ءقازىر ەل باسقارىپ جۇرگەن جازۋشىلار بولسىن، قوعام قايراتكەرلەرى بولسىن كىممەن بارلاۋعا باراتىن ەدىڭىز؟ 

گ. بەلگەر: «بارلاۋ دەگەندى بىلمەيمىن. ءوزى ومىرىمدە بارلاۋعا بارعان ادام ەمەسپىن. جانە ەشكىمنىڭ قاسىنا ەرىپ بارمايمىن. ويتكەنى مەنىڭ ءبىر اياعىمنىڭ ءوزى كەم ەكەنىن بىلەسىڭ، قولىمدا تاياعىم بار. ءسويتىپ ءجۇرىپ قايداعى بارلاۋ؟ مىسالى ءۇشىن، ەشكىممەن ءدال وسى بارلاۋعا بارار ەدىم دەپ ايتا المايمىن. ءتىپتى ءوزى 55 جىلدان بەرى بىرگە تۇرعان ايەلىم مەندە بارلاۋعا بارۋىم ەكى تالاي. مەن دوستارىما دا ول جاعىنان قاتال قارايمىن. قانشا سىيلاسامدا، قانشا ۇناتسام دا تالابىمنان ارى كەتپەيمىن. ال، ەندى بارلاۋعا بارۋدىڭ ءبىر تارماعى ول زيالى قاۋىم جونىندە عوي. زيالى قاۋىمدى ءقازىر سىنايتىندار كوپ. سولاردىڭ ىشىندە مەندە بارمىن. جالپى جاڭا ءسوزدىڭ الدىندا سوكرات دەگەندى ايتتىم. سوكراتتىڭ ۇلكەن ءبىر "ءوزىڭدى-وزىڭ تانى"-دەگەن قاعيداسى بولعان. سول قاعيدانىڭ تۇرعىسانان قاراساق، ءوزىڭدى-وزىڭ تانى دەگەن قاعيدا بىزدە ورىندالماي تۇر. ءوزىن-وزى تانىپ جۇرگەن زيالى قاۋىم بىزدە جوقتىڭ قاسى. بۇلاردىڭ سوندا نەگىزگى ماقساتى نە؟ نەگىزگى ماقساتى اقشا، بايۋ، ساياسات، رەتىن تاۋىپ ەلدەن كەتۋ، سونداي دەڭگەيدە. ءقازىر ءبىزدىڭ ازاماتتىعىمىز، زيالىلىعىمىز وسى دەڭگەيدە. كۇن سايىن زيالى قاۋىمنىڭ ءورىسى دامىپ كەلەدى. كەشە زيمانوۆ قايتىس بولدى. مىنەكەي، زيالى ادامداردىڭ ءبىرى وسى ەدى. وسىنداي دەڭگەيدەگى ادامدار بىرىنەن سوڭ ءبىرى كەتىپ جاتىر. قالعاندارىنىڭ كوبى ءوز زامانىندا ءوسىپ جەتىلگەن، تۇگەلدەي اقىلسىماقتاردىڭ زامانى. ءبىر جاعىنان جاعىمپاز، ەكىنشى تۇرعىدان جالتاق ادامداردىڭ كوبەيۋى. مىنەكەي، بۇلار مەنى قاتتى ويلاندىرادى، تۇڭىلتەدى. كوپ ادامنان بەزىپ، ءقازىر وزىممەن ءوزىم جەكە بولىپ جۇرگەنىمدە وسىدان. ويتكەنى سەنىم جوق. ءجيى ماعان تەلەفون سوعادى، مىنا قۇجاتقا قول قويىڭىز، وكىمەتتىڭ اتىنا وسىنداي حات ۇيىمداستىردىق. سولاردىڭ بىرەۋى بولىپ سىزدە قول قويساڭىز دەيدى. مەن سول باس كەزدە قول قويىپ ءجۇردىم. كەيىن بايقاعانىم بىرەۋ قول قويسا ەرتەڭ قازاقتىڭ ۇشتەن ءبىرى تايىپ شىعادى. قاتەلەستىم، تۇسىنبەدىم، بىلمەدىم، مەنى الدادى سياقتى ءبىر سىلتاۋلاردى ايتادى دا ءبارى كەتىپ قالادى. ارىز جازادى جوعارعى جاقا قاتەلىستىم دەپ. سوندا ءبىر 62 ادام ەسىمدە حاتقا قول قويعان بولدى. سول كەزدە 3-4 كۇننىڭ ىشىندە تەڭ جارتىسى اينىپ شىعا كەلدى. سوندا قالعانى 1-2 نەمىس، 1 ەۆرەي. قالعاندارى جوق. سوندا اقىماقتىڭ ءبىرى مەن بولىپ شىعار ەدىم. سودان كەيىن مەنىڭ بىلگەنىم: "قوي، ءوز ايتارىمدى اشىق ايتايىن، ءوز كوزقاراسىمدى اشىق بىلدىرەيىن دەدىم. دەمەك سولاي وزىممەن ءوزىم بولام. ويتكەنى وزگەگە سەنىم جوق. بۇعان قول قويادى، ەرتەڭ اينىپ شىعا كەلەدى. ءبىزدىڭ وپپوزيسيانىڭ دەگەننىڭ ارتىندا باستارى قوسىلمايدى. ءارقايسىسى وزىنشە ءبىر بيلىك جۇرگىزگىسى كەلەدى. باسىندا قوسىلادى، ەرتەڭ ايىرىلىسادى. كەيىن ءبىرىن-بىرى جاماندايدى، ءتىپتى ماعاندا كەلىپ جۇرەتىندەر بولدى. جالپى سوڭعى كەزدە ءتۇڭىلۋىم كوپ مەنىڭ. مۇنىڭ ءبارىن تەرەڭدەتىپ، قاناتىن جايىپ ايتىپ وتقانداعى نەگىزگى ويىم بارلاۋشى قىلىپ الاتىن ادام قازاقستاندا، ەلدە جوق. جالعىز ادام توقتار اۋباكىروۆ بار دەپ ايتار ەدىم. وسى مىقتى قازاقتىڭ ءبىرى. ءپىشىنى دە، تالانتتى دا، ۇلتتىق قاسيەتى دە، ءبارى بار! ونىمەن دانيادا بىرگە بولعانىم بار. ءبىر اپتا بىرگە جۇرگەنىمىز بار. دەپۋتات كەزدە 1 جىل بويى بىرگە وتىرعانىمىز بار. ول مەنىڭ ناعىز، قاتتى سىيلايتىن ەرەكشە قازاقتىڭ بىرەگەيى. سونىمەن بارلاۋعا بارۋعا بولار ەدى دەپ ويلايمىن ءقازىر. الايدا ءبىر كۇمانىم بار. كۇمانىم بولعاندا وزىنەن ەمەس، مەنەن ەمەس. سول جاڭاعى توقتاردىڭ جانىنداعى  نەشە ءتۇرلى سۇمىرايلاردان كۇمانىمدانام. ونى نەشە ءتۇرلى سۇمىرايلار قورشاپ العان، ونىڭدا باسىن اينالدىرىپ، بىردە وزىنە تارتىپ، بىردە ءارى يتەرىپ ءسويتىپ باسىن قاتىرىپ ءجۇر. مىنەكەي، سوندايلار تۇبىندە وت سالىپ،  بارلاۋعا بارار الدىندا بىر-بىرىمىزگە قارسى قويىپ قويۋى مۇمكىن اۋ دەگەن كەيدە كۇدىك باسىم كەلەدى. سوندىقتان بارلاۋعا باراتىن ادامىم جوق». 
 
گەرولد بەلگەر: "ءومىرىمنىڭ 43 جىلىن قازاق تىلىنە قۇلاعىمنىڭ قۇرىشىن قاندىرۋمەن كەلگەن ەكەم...". ۇلتى باسقا بولسا دا، قازاق ادەبيەتىنە ولشەۋسىز ۇلەس قوسقان گەر اعانىڭ ەڭبەگى وراسان زور. جۇرەگى قازاق دەپ سوعىپ تۇراتىن جاننىڭ بىرەگەيى. قازاقتىڭ ادەبيەتىن، مادەنيەتىن، تاريحىن جەتىك بىلگەن گەرولد كارلوۆيچ «قازاقتىڭ قۋانىشى – مەنىڭ قۋانىشىم، قازاقتىڭ تويى – مەنىڭ تويىم...» دەپ بار سانالى عۇمىرىن ادەبيەتكە ارنادى. كەلەڭسىز دۇنيەلەردى بەتىڭ بار، ءجۇزىڭ بار دەمەي اشىق ايتقان. ارتىندا وشپەيتىن ءىز، مول شىعارماشىلىق مۇرا قالدىردى. بەلگەر ەڭبەكقورلىعى مەن باتىلدىعىنان تانباعان جازۋشى. گەرولد كارلوۆيچتىڭ قازاقستانعا دەگەن شەكسىز سۇيىسپەنشىلىكپەن ورىلگەن ءومىرى شىنايى ءپاتريوتيزمنىڭ ۇلگىسى بولىپ سانالادى. گەر اعا شىعارماشىلىعىمەن عانا ەمەس، كەرەمەت ادامگەرشىلىك قاسيەتىمەن دە ەستە قالادى. قازاق ادەبيەتىنىڭ رۋحىن كوتىرىپ تاستاۋشىنىڭ ءبىرى. ۇلتجاندىلىعىمەن ۇلگى بولارلىق نار تۇلعا! قازاقتىڭ ءسوزىن قازاقتان ارتىق ايتپاسا، كەم ايتپايتىن  ادام. 
 
ۇلتى نەمىس، جۇرەگى قازاق گەرولد بەلگەر 2015 جىلى 21ء-شى قاڭتار كۇنى جۇرەك تالماسىنا ۇشىراپ، 80-نەن اسقان شاعىندا باقيلىق بولدى.

---