InfoHub Logo

جالپاق قۇرتتار ءتيپى. كىرپىكشەلى قۇرتتار كلاسى. اق سۇلاما
ماقساتى: 1. كوپجاسۋشالىلاردىڭ وكىلدەرى - جالپاق قۇرتتاردىڭ قۇرىلىم ەرەكشەلىكتەرىن، ماڭىزىن تانىتۋ. كىرپىكشەلى قۇرتتار كلاسىنا جاتاتىن وكىلى - اق سۇلامانىڭ تىرشىلىگى، قۇرىلىسىمەن، تىرشىلىك ارەكەتتەرىمەن تانىستىرۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ پانگە قىزىعۋشىلىعىن، بەلسەندىلىگىن، ءوز ويىن ەركىن جەتكىزۋ، وزدىگىنەن ىزدەنۋ، تانىمدىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ.
3. قوسىمشا ماتەريالداردى پايدالانىپ ىزدەنۋگە، جاۋاپكەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىسى: بيولوگيالىق ديكتانت، وقۋلىقپەن جۇمىس
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، كەستە، سلايد
ءپانارالىق بايلانىس: بەينەلەۋ ونەرى

ساباق بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ: سالەمدەسۋ، تۇگەلدەۋ، ساباققا دايارلاۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
«وي قوزعاۋ» ءبولىمى
1. سىناق سۇراقتارى
1. ىشەكقۋىستىلارعا قانداي جاندىكتەر جاتادى؟
2. ىشەكقۋىستىلاردىڭ دەنەسى نەشە قاباتتان تۇرادى؟
3. ىشەكقۋىستى جاندىكتەر ءتيپى نەشە كلاسقا جىكتەلەدى؟ ولاردى اتاڭىزدار.
4. ىشەكقۋىستىلاردىڭ دەرناسىلى قالاي اتالادى؟
5. رەگەنەراسيا دەگەنىمىز نە؟
6. ىشەكقۋىستىلاردا قورعانىش جانە قورەگىن اۋلاۋ قىزمەتىن اتقاراتىن جاسۋشالارى تۋرالى بايانداڭىز.
7. مەدۋزا قالاي كوبەيەدى؟
2. بيولوگيالىق ديكتانت.
1. لاتىن تىلىنەن اۋدارعاندا "پلانۋلا" - (جالپاق) دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى.
2. ىشەكقۋىستىلاردا (اتپا) جاسۋشالارى قورعانىش جانە قورەگىن اۋلاۋ قىزمەتىن اتقارادى.
3. (لاس) سۋدى ىشكەندە ادامدار اۋرۋدى كوبىرەك جۇقتىرادى.
4. كوپاياقتىلاردى (پوليپتەر) دەپ تە اتايدى.
5. گيدرا قورەگىن اۋلاۋ ءۇشىن (اتپا جاسۋشالارىن) پايدالانادى.
6. ىشەكقۋىستىلار اۋزىنىڭ اينالاسىندا (قارمالاۋىشتارى) بولادى.
7. مەدۋزا ءپىشىنى (قولشاتىر) نەمەسە قوڭىراۋعا ۇقساس ەركىن جۇزە الادى.
8. اتالىق جانە انالىق جىنىس جاسۋشالارىنىڭ قوسىلۋى (ۇرىقتانۋ) دەپ اتالادى.
9. جويىلعان دەنە بولىگىنىڭ قايتا قالپىنا كەلۋى (رەگەنەراسيا) دەپ اتالادى.
10. سيفويدتار (گرەكشە "سيفوس" - تاباقشا) دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى.
بيولوگيالىق ديكتانتتاعى جاسىرىن سوزدەردىڭ الدىڭعى ارىپتەرىن قوسسا، بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى شىعادى.

ءىىى. جاڭا ساباق تاقىرىبى – جالپاق قۇرتتار
ءبىز بۇگىنگە دەيىن قۇرتتار تۋرالى «نە بىلەمىن» كەستەسىن تولتىرامىز.
قۇرتتار پايدالى ما، زياندى ما؟
قۇرتتاردىڭ تابيعاتتاعى ماڭىزى نەدە؟
پارازيت قۇرتتاردىڭ اعزا ەسەبىنەن تىرشىلىك ەتۋى تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
نەلىكتەن قۇرتتار اۋرۋ تۋدىرادى؟ كىم كىنالى؟
بىلەمىن
بىلگىم كەلەدى
ۇيرەندىم

ءىى. «ماعىنانى تانۋ» ءبولىمى
ءى. وقۋلىقپەن جۇمىس. وقۋشىلاردى ءۇش توپقا ءبولىپ تاپسىرمالار بەرۋ
1 - توپ. جالپاق قۇرتتاردى ىشەكقۋىستىلارمەن سالىستىرۋ، جالپاق قۇرتتاردىڭ جىكتەلۋى.

1.
2. ۆەنن دياگرامماسى
ىشەك قۋىستىلار
ۇقساستىعى
جالپاق قۇرت

2 - توپ. جالپاق قۇرتتاردىڭ تىرشىلىگىندەگى ەرەكشەلىكتەرىن سۋرەتتەۋ ارقىلى تالداۋ
1. اق سۇلامانىڭ سىرتقى كورىنىسى
2. دەنەسىنىڭ كولدەنەڭ كەسىندىسى
3. اس قورىتۋ جۇيەسى
4. تىنىس الۋى
5. ءزار شىعارۋى
6. جۇيكە جۇيەسى
7. جىنىس جۇيەسى
3 – توپ. جالپاق قۇرتتار كلاسىنىڭ ەرەكشەلىگىن سيپاتتايتىن 10 تەست قۇراستىرۋ.

ءىى. ءبىلىمدى قورىتۋ جانە جۇيەلەۋ.
قۇرتتىڭ دەنەسى سوزىلىڭقى، جالپاق، سول سەبەپتى جالپاق قۇرتتار دەپ اتالادى. گەلمينتولوگيا - پارازيت قۇرتتار تۋرالى عىلىم.
تىرشىلىك ورتاسى: سۋ جانە ءتىرى اعزالار، سەبەبى دايىن قورەككە، كوبەيۋگە بەيىمدەلگەن.
دەنە قۇرىلىسى: 1. ەكتودەرما (سىرتقى)
2. ەنتودەرما (ىشكى)
3. مەزودەرما (ورتاڭعى)
قورەكتەنۋى. اۋىز - جۇتقىنشاق - ىشەك، سەبەبى، جۇتقىنشاق ارقىلى قورەگىن سورىپ ىشەك قۋىسىندا قورىتادى.
تىنىس الۋى. بۇكىل دەنەسىمەن تىنىس الادى. سەبەبى تىنىس الۋ مۇشەلەرى بولمايدى.
ءزار شىعارۋ جۇيەسى. قاراپايىم تۇتىكشە، دەنەسىنە جينالعان سۇيىق زاتتاردى ءبولىپ شىعارادى.
جۇيكە جۇيەسى - جۇيكە ءتۇيىنى، سەبەبى دەنەسىن بويلاي ەكى باعاناعا ورنالاسقان جۇيكە جاسۋشالارى ارقىلى سىرتقى اسەرلەرگە جاۋاپ قايتارادى.
كوبەيۋى. جالپاق قۇرتتار - گەرمافروديتتەر، سەبەبى اتالىق جانە انالىق جىنىس جاسۋشالارى ءبىر اعزادا ورنالاسقان.

جىكتەلۋى. جالپاق قۇرتتار ءتيپىنىڭ كلاستارى، وكىلدەرى
↓
اق سۇلاما
سيىر سەپەنى
باۋىرسورعىش

ەرەكشەلىگى. 1. اق سۇلاما - جىرتقىش، سەبەبى ۇساق جاندىكتەرمەن قورەكتەنەدى.
2. تاسپا، سورعىش قۇرتتار - پارازيتتەر، سەبەبى دايىن ورگانيكالىق زاتتارمەن قورەكتەنەدى.

ءىىى. بىلىمدەرىن بەكىتۋ
تەست. 1. جالپاق قۇرتتار تيپىنە جاتاتىن جاندىكتەرگە قانداي بەلگىلەر ءتان؟
ا. ەكى جاقتى سيممەتريالى
ۆ. راديالدى سيممەتريالى
س. ەكى قاباتتى جانۋار
د. سەلومدى جانۋار
2. جالپاق قۇرتتار ءتيپىنىڭ ىشەكقۋىستىلاردان ەرەكشەلىگى نەدە؟
ا. كوپ جاسۋشالى جانۋارلار؛
ۆ. جاسۋشالارى جىكتەلگەن؛
س. ءۇش قاباتتى؛
د. ەكى قاباتتى.
3. جالپاق قۇرتتاردى قانداي كلاستارعا بولەدى؟
ا. كىرپىكشەلى، بۋىلتىق؛
ۆ. سورعىشتار، جۇمىر، بۋىلتىق؛
س. تاسپا قۇرتتار، از قىلتاندى، سۇلىكتەر؛
د. كىرپىكشەلى، سورعىشتار، تاسپا؛
4. جالپاق قۇرتتاردا قورعانىش جانە تىرەك قىزمەتىن اتقاراتىن ءتۇزىلىس؟
ا. قابىقشا
ۆ. ءسىرقابىق
س. پلانۋلا
د. ءپىللا
5. جالپاق قۇرتتار تيپىندەگى اعزالاردا قانتاراتۋ، تىنىس الۋ جۇيەسى بولاما؟
ا. بولادى؛
ۆ. بولمايدى؛
س. دۇرىس جاۋاپ جوق؛
د. بارىدە.
6. جالپاق قۇرتتار تيپىندەگى اعزالار قالاي تىنىس الادى؟
ا. وكپەسىمەن؛
ۆ. تىنىس الۋ جۇيەسىمەن؛
س. جەلبەزەكپەن؛
د. بۇكىل دەنەسىمەن.
7. كىرپىكشەلى قۇرتتار كلاسىنىڭ وكىلى؟
ا. باۋىرسورعىش؛
ۆ. اق سۇلاما؛
س. سيىر سەپەنى؛
د. سۇلىك.
8. العاش جالپاق قۇرتتاردا پايدا بولعان جۇيە؟
ا) اس قورىتۋ
ۆ) قان تاراتۋ
س) تىنىس الۋ
د) ءزار شىعارۋ
9. ەكتودەرما مەن ەنتودەرمانىڭ ارالىعىنداعى ارالىق جاسۋشالىق قابات؟
ا. مەزودەرما؛
ۆ. ءسىرقابىق
س. ءپىللا،
د. ەكتودەرما.
10. پارازيت قۇرتتاردى زەرتتەيتىن سالا؟
ا) پالەونتولوگيا
ۆ) پروتوزوولوگيا
س) گەلمينتولوگيا
د) ميكولوگيا
11. دەنە قۋىسىنىڭ ورنىندا بولاتىن بورپىلداق جاسۋشالارعا تولى ءتۇزىلىس
ا. مەزودەرما
ۆ. گەرموفروديت
س. پارەنحيما
د. ءسىرقابىق

ءىV. باعالاۋ
V. ۇيگە تاپسىرما. ق. قايىم («مەكتەپ» 2002) وقۋلىعىنان§11 وقۋ. ق. قايىم،
ر. ساتىمبەكوۆ. وقۋلىعىنان §41 وقۋ

قاراعاندى وبلىسى، جاڭاارقا اۋدانى،
اتاسۋ كەنتى، ب. امالبەكوۆ ات. جوببم
بيولوگيا ءپانى ءمۇعالىمى
كۋبەيەۆا گۋلشاحار جارىلگاپ قىزى