InfoHub Logo

قىزىلوردا مەديسينالىق جوعارى كوللەدجى
«مەيىرگەر ءىسى نەگىزدەرى» ءپانىنىڭ وقىتۋشىسى جۋماگۋلوۆا سالتانات

جوسپار:

كىرىسپە

تاقىرىپتىڭ وزەكتىلىگى

نەگىزگى ءبولىم

1. ينەكسيانىڭ ءقاۋىپسىز تەحنيكاسى
2. تەرى استى ۆەنالارىن انىقتاۋداعى شەت ەلدىك تاجىريبەلەر
3. زاماناۋي ينەكسياعا ارنالعان قۇرالدار

قورىتىندى

تاقىرىپتىڭ وزەكتىلىگى:

دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ (ددۇ) مالىمەتتەرى بويىنشا الەمدە جىل سايىن 8-12 ملرد ينەكسيا جاسالادى، ونىڭ 1 ملرد — قا جۋىعى-ۆاكسيناسيا كەزىندە بالالارعا. اسىرەسە، دارىلىك پرەپاراتتار دامۋشى ەلدەردە جانە وتپەلى ەكونوميكاسى بار ەلدەردە (بۇرىنعى كسرو، ورتالىق جانە شىعىس ەۋروپا مەملەكەتتەرى) پارەنتەرالدى تۇردە تاعايىندايدى.

"MEDLINE"، اقش ۇلتتىق مەديسينالىق كىتاپحاناسى بازاسىندا 1966-1998 جج.ادەبي دەرەكتەردى، سونداي-اق يممۋنداۋ بويىنشا كەڭەيتىلگەن باعدارلامانى (EPI) وتكىزۋ شەڭبەرىندە ددۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەر بەرەتىن 1980-1998 جج. ۇلتتىق ەسەپتەردىڭ جاريالانباعان دەرەكتەرىن جۇيەلى تۇردە ىزدەۋ جانە تالداۋ جۇرگىزدى. تالداۋ ءۇشىن 13 ەلدە دارىلىك زاتتاردى پارەنتەرالدى ەنگىزۋ تۋرالى دەرەكتەر الىندى. ولاردىڭ قاتارىنا وتپەلى ەكونوميكاسى بار 3 ەل دە كىردى: رەسەي فەدەراسياسى (رف) (1988 جىلعى دەرەكتەر)، مولدوۆا رەسپۋبليكاسى (1998) جانە "EURA" (1997) كودىمەن مەملەكەت (ەسكەرىم. رەد. — ددۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ ەPI ۇلتتىق ەسەپتەرىنىڭ دەرەكتەرىن ولاردىڭ كەلىسىمىنسىز جاريالاۋعا بولمايدى، سوندىقتان ەل اتاۋىنىڭ ورنىنا كود كورسەتىلگەن). ءبىر ادامعا جىلىنا 0،9–8،5 ينەكسيا جاسايتىنى انىقتالدى(ورتاشا-1،5). بۇرىنعى سوسياليستىك ەلدەردە دارىلىك پرەپاراتتار پارەنتەرالدى تۇردە وتە ءجيى ەنگىزىلەدى: مولدوۆادا جىلىنا 5 ينەكسيادان، "EUR A" مەملەكەتىندە — 7،5، ال رف-دا ورىندالاتىن ينەكسيالار سانى تۋرالى دەرەكتەر جوق. ينەكسيالاردى كوبىنەسە پاكىستاندا جانە ەكۆادوردا جاسايدى، وندا 1 ادامعا جىلىنا تيىسىنشە 8،5 جانە 7،3 ينەكسياعا تۋرا كەلەدى.

كوپتەگەن جاعدايلاردا دارىگەرلەر پارەنتەرالدى ادىسىنە دارىلىك تۇرلەردى مەديسينالىق تۇرعىدان نەگىزسىز ەنگىزگەن ارتىقشىلىق. ددسۇ باسشىلىعىندا (Guide to good prescribing، 1994) دارىلىك زاتتى ينەكسيالاۋ ءۇشىن ەكى نەگىزگى نەگىز بار: تەز اسەرگە قول جەتكىزۋ قاجەتتىلىگى نەمەسە ينەكسيا ەنگىزۋدىڭ جالعىز ءتاسىلى بولىپ تابىلاتىن، ونىڭ كومەگىمەن قاجەتتى اسەر الۋعا بولاتىن جاعدايلار.

ينەكسيالاردىڭ كوپ بولۋىنا بايلانىستى دارىلىك زاتتاردى پارەنتەرالدى ەنگىزۋ كەزىندە قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ساقتاماۋ پروبلەماسى ەرەكشە ماڭىزعا يە بولادى. ددۇ انىقتاماسى بويىنشا،" ءقاۋىپسىز ينەكسيا — بۇل رەسيپيەنتكە زيان كەلتىرمەيتىن، مەديسينا قىزمەتكەرىنىڭ قاجەتسىز تاۋەكەلگە ۇشىرامايتىن جانە باسقا ادامدارعا ءقاۋىپتى قالدىقتاردىڭ جينالۋىنا اكەپ سوقپايتىن ينەكسيا " (TechNet كەزدەسۋى بويىنشا ددۇ ەسەبى، ۆاشينگتون، 1994 جىلعى 31 مامىر — 4 ماۋسىم. Geneva، WHO، 1994).

ددۇ قارجىلاندىراتىن زەرتتەۋ ناتيجەلەرى بويىنشا 2014 جىلى ەڭ سوڭعى دەرەكتەر نەگىزىندە 2010 جىلى 1،7 ميلليون ادامعا دەيىن س گەپاتيتى ۆيرۋسىن جۇقتىرعان، ال 33 800 ادام ءقاۋىپسىز ەمەس ينەكسيالار ناتيجەسىندە ايتۆ جۇقتىرعان.

ينەكسيادان قورقۋ- ەمدەۋگە نەمەسە ۆاكسيناسياعا كەدەرگى كەلتىرەتىن كەڭ تارالعان ماسەلە. ادامداردىڭ سەگىز پايىزى شانشۋ الدىندا قاتتى قورقاتىندىعى، ال قالعان 16 پايىزى مۇلدەم شانشۋ جاساتپايتىندىعىن مويىنداعان.سونىڭ سالدارىندا اسقازان ويىق جاراسى 2 ەسەگە ۇلعايعان.

سوندىقتان وسى تاقىرىپ وزەكتى دەپ تاڭدالدى.

زەرتتەۋدىڭ ماقساتى: مەيىرگەرگە دالەلدەمەلەرگە نەگىزدەلگەن مەديسينا پرينسيپتەرىنە سۇيەنە وتىرىپ، ينەكسيالاردى ورىنداۋدىڭ وزىندىك تەحنيكاسىن سىني تۇرعىسىنان قايتا قاراۋعا جانە پاسيەنتكە ءتيىمدى، ءقاۋىپسىز كومەكتى قامتاماسىز ەتۋگە ىنتالاندىرۋ.

1. ينەكسيانىڭ ءقاۋىپسىز تەحنيكاسى

ينەكسيا جاساۋ - بۇل مەدبيكەنىڭ ەڭ ءجيى جانە نەگىزگى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. دارىلىك پرەپاراتتار پارەنتەرالدى تۇردە ەنگىزىلەدى، سەبەبى ولار ادەتتە اسقازان-ىشەك جولىنان قاراعاندا تەز سىڭەدى، نەمەسە ينسۋلين سياقتى اس قورىتۋ فەرمەنتتەرىنىڭ اسەرىنەن بۇزىلادى.

ينەكسيانىڭ ءتورت نەگىزگى سيپاتتاماسى بار: ەنگىزۋ ورنى، ەنگىزۋ جولى، ينەكسيا تەحنيكاسى جانە جابدىقتاۋ.

تەرى ىشىلىك ەنگىزۋ جولى

تەرى ىشىلىك ەنگىزۋ جولى پرەپاراتتاردىڭ جۇيەلى اسەرىن ەمەس، جەرگىلىكتى تەزىرەك قامتاماسىز ەتۋگە ارنالعان جانە ادەتتە، نەگىزىنەن دياگنوستيكالىق ماقساتتار ءۇشىن، مىسالى، اللەرگوتەستەر مەن تۋبەركۋليندى سىنامالار نەمەسە جەرگىلىكتى انەستەتيكتەردى ەنگىزۋ ءۇشىن قولدانىلادى.

تەرىىشىلىك ينەكسيانى ورىنداۋ ءۇشىن 25g كاليبرلى ينەنىنىڭ قيىعىن جوعارى قاراتا وتىرىپ، تەرىگە 10-15° بۇرىشپەن، تەك ەپيدەرميستىڭ استىنا ەنگىزەدى جانە تەرىنىڭ بەتىندە "ليمون قابىعى" دەپ اتالاتىن پايدا بولعانعا دەيىن 0.5 مل ەرىتىندىگە دەيىن ەنگىزەدى (كۇرىش. 1). مۇنداي ەنگىزۋ جولى اللەرگوتەستەردى ورىنداۋ ءۇشىن قولدانىلادى جانە ينەكسيا ورنى اللەرگيالىق رەاكسيانى بەلگىلى ءبىر ۋاقىت ارالىعىندا باقىلاۋ ءۇشىن مىندەتتى تۇردە بەلگىلەنۋى ءتيىس.

تەرى استىنا ەنگىزۋ جولى

پرەپاراتتى تەرىاستىلىق ەنگىزۋ جولى دارى-دارمەكتىڭ قانعا باياۋ بىركەلكى ءسىڭۋى قاجەت بولعاندا قولدانىلادى، بۇل رەتتە پرەپاراتتى 1-2 مل تەرى استىنا ەنگىزەدى. بۇل ەنگىزۋ جولى باياۋ بىركەلكى بوساتۋدى تالاپ ەتەتىن ينسۋلين سياقتى دارىلىك پرەپاراتتار ءۇشىن ءمىنسىز، ول سالىستىرمالى اۋىرتپالىقسىز جانە ءجيى ينەكسيالار ءۇشىن قولايلى (Springhouse Corporation 1993).

وسى سەبەپتى ءينسۋليندى ەنگىزۋ ورىندارىن تۇراقتى اۋىستىرۋ جۇرگىزىلۋى ءتيىس، مىسالى، بىرنەشە اي بويى يىق نەمەسە ءىش ايماعى پايدالانىلادى، سودان كەيىن ەنگىزۋ ورنى وزگەرەدى (Burden 1994). ديابەتى بار پاسيەنت ەمدەۋگە جاتقىزىلسا، ءينسۋليندى ەنگىزۋ ورىندارىندا قابىنۋ، ءىسىنۋ، قىزارۋ نەمەسە ليپواتروفيا بەلگىلەرى جوق پا ەكەنىن قاراۋ كەرەك جانە مىندەتتى تۇردە مەديسينالىق قۇجاتتامادا اتاپ ءوتۋ كەرەك.

 

سۋرەت№2. تەرى ىشىلىك جانە تەرى استىنا ينەكسياعا ارنالعان اناتوميالىق ايماقتار. قىزىل نۇكتەلەر — تەرى استى جانە تەرى ىشىلىك ينەكسيالار ورىندارى، قارا كرەستيكتەر — تەك تەرى ىشىلىك ينەكسيالاردى ورىنداۋ ورىندارى.

بۇلشىقەت ىشىنە ەنگىزۋ جولى

بۇلشىقەت ىشىنە ەنگىزگەن كەزدە دارىلىك پرەپارات جاقسى پەرفۋزيرلەنەتىن بۇلشىقەتتە كورسەتىلەدى، بۇل ونىڭ تەز جۇيەلىك اسەرىن قامتاماسىز ەتەدى جانە ۇلكەن دوزالاردىڭ ءسىڭۋى ەرەسەكتەردە دەلتا ءتارىزدى بۇلشىق ەتىنەن 1 مل-دەن 5 مل-گە دەيىن (بالالار ءۇشىن بۇل ماندەردى ەكىگە ءبولۋ كەرەك). ينەكسياعا ارنالعان ورىندى تاڭداۋ پاسيەنتتىڭ جالپى جاعدايىنا، ونىڭ جاسىنا جانە ەنگىزۋ قاجەت دارىلىك پرەپارات ەرىتىندىسىنىڭ كولەمىنە نەگىزدەلۋى ءتيىس.

بۇلشىقەتتىڭ ەڭ تىعىز بولىگى كەلەسىدەي انىقتالادى: اكروميالىق وسىندىدەن قولتىق دەڭگەيىندە يىق نۇكتەسىنە دەيىن سىزىق جۇرگىزىلەدى. ينە اكروميالدى وسىندىدەن شامامەن 2،5 سم تومەن 90º تەرەڭدىككە ەنگىزىلەدى.ساۋلە نەرۆى مەن يىق ارتەرياسىنان اۋلاق بولۋ كەرەك (Spring house Corporation 1993).

بۇلشىقەت ىشىندەگى ينەكسيا كەزىندە ينەنى 90° بۇرىشپەن ەنگىزۋ جانە ينەنىڭ بۇلشىق ەتكە جەتكەنىنە كوز جەتكىزۋ كەرەك-بۇل ينەكسيادان بولاتىن اۋرۋدى ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.  Katsma جانە Smith (1997) زەرتتەۋى بارلىق مەدبيكەلەر 90° بۇرىشىندا ينەنى ەنگىزبەيتىنىن انىقتادى، بۇل ءدال وسىنداي ءادىس ينەكسيانى اۋىر ەتەدى دەپ سانايدى، ويتكەنى ينەلەر تەز ماتا ارقىلى وتەدى. تەرىنىڭ سوزىلۋى ينەنىڭ زاقىمدانۋ ىقتيمالدىعىن ازايتادى جانە پرەپاراتتى ەنگىزۋدىڭ دالدىگىن جاقسارتادى.

سۋرەت №3. دەلتا ءتارىزدى بۇلشىقەتتىڭ ورنالاسۋىن انىقتاۋ.

ينەكسيانى ءقاۋىپسىز ورىنداۋ — مەيىربيكەنىڭ نەگىزگى فۋنكسيالارىنىڭ ءبىرى، ول اناتوميا مەن فيزيولوگيا، فارماكولوگيا، پسيحولوگيا، قارىم-قاتىناس داعدىلارىن جانە پراكتيكالىق تاجىريبەنى ءبىلۋدى تالاپ ەتەدى.

2. تەرى استى ۆەنالارىن انىقتاۋداعى شەت ەلدىك تاجىريبەلەر

كازان قالاسىندا ينەكسيالار مەن ينفۋزيالاردى ورىنداۋ كەزىندە پەريفەريالىق ۆەنالاردى انىقتاۋعا ارنالعان ەكسپەريمەنتتىك قۇرىلعى جاسالدى.بۇل قۇرىلعى قان تامىرلاردان جانە ولاردىڭ اينالاسىنداعى تىندەردەن بەينەلەنگەن وپتيكالىق سيگنالدىڭ قارقىندىلىعىنىڭ ارتۇرلىلىگىن تىركەۋ.قۇرىلعى قان تامىرلارىنىڭ ورنالاسۋ ورنىنىڭ دەتەكسياسىن ورىنداۋعا، ولاردىڭ پروەكسياسىن انىقتاۋعا، ۆەنا مەن ارتەريالاردى سەنىمدى اجىراتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

سىناق ادامداردىڭ كەلەسى توپتارىندا ەرىكتى تۇردە حاباردار ەتىلگەن كەلىسىم نەگىزىندە جۇرگىزىلدى: 1) ءىس جۇزىندە دەنى ساۋ ادامدار (20 ادام)؛ 2) قانت ديابەتىمەن اۋىراتىن، ءتۇرلى دارەجەدەگى ديابەتتىك انگيوپاتياسى بار ناۋقاستار (10 ادام) قاتىستى.بۇل قۇرىلعىنىڭ  كومەگىمەن 20 دەنى ساۋ ادامداردا جانە 10 قانت ديابەتىمەن اۋىراتىن ادامداردا شىنتاق ۆەنالارى تەز انىقتالىندى. جالپى ايتقاندا قۇرىلعان ەكسپەريمەنتتىك قۇرىلعى ساۋ ادامداردا دا، ديابەتتىك انگيوپاتيامەن اۋىراتىن ادامداردا دا كوكتامىردى تابۋ ماقساتىندا ءساتتى قولدانىلدى.

سونداي - اق اق "جقعزي" (جارتىلايوتكىزگىش قۇرالداردى عىلىمي – زەرتتەۋ ينستيتۋتى) عالىمدارى مەديسينالىق تەحنيكا سالاسىنداعى ەڭ جاڭا ازىرلەمەلەردى "بيوتەحنولوگينوسفەرا" 22 / 02 / 2019 جىلى شىققان بەدەلدى باسىلىمىنىڭ بەتتەرىندە جاريالادى. 110 ءبولىمنىڭ قىزمەتكەرلەرى تەرى استى كوكتامىرلاردى ۆيزۋاليزاسيالاۋ ءۇشىن ءپورتاتيۆتى قۇرىلعى قۇرادى جانە رەسەيدەگى كلينيكالار مەن اۋرۋحانالارىنا وسى قۇرىلعىنى اپروباسيالاۋ جانە ەنگىزۋ بويىنشا بەلسەندى جۇمىس جۇرگىزۋدە.بۇل جۋرنالدا جاريالانعان ماقالادا كوكتامىردى ۆيزۋاليزاسيالايتىن قۇرىلعىنىڭ بىرنەشە تۇرلەرى سيپاتتالىندى.

بۇگىندە تەرى استىنداعى كوكتامىردى انىقتاۋ ءۇشىن بىرنەشە جارىق-تەحنيكالىق قۇرالدار (بايلانىس جانە بايلانىسسىز) بار، ءبىراق ولار شەتەلدىك كومپانيالاردىڭ ازىرلەمەلەرى بولىپ تابىلادى. كوكتامىردى ۆيزۋاليزاسيالاۋدىڭ بايلانىسسىز قۇرال: ۆەنوۆيزور AV 400 اقش كومپانياسىنىڭ AccuVein قۇرىلعىسى بولىپ تابىلادى. عىلىمي جۋرنالدا كوكتامىردى ۆيزۋاليزاسيالاۋدىڭ بايلانىس AccuVein قۇرالى 5 - 6 مىڭ دوللار تۇراتىندىعى كورسەتىلگەن.قازاقستاننىڭ ۆاليۋتاسى  بويىنشا بۇل قۇرال 1 903 850 -2 284 620 تەڭگەنى قۇرادى. قازاقستاندا الماتى قالاسىندا بۇل قۇرالعا تاپسىرىس ارقىلى بەرۋگە بولادى. https://almaty.flagma.kz/ سايتىندا بۇل قۇرال ساتىلىمدا.باعاسى  - 2 800 000 تەڭگە. بۇل قۇرالدى قىزىلوردا قالاسىنداعى ەمحانالار مەن اۋرۋحانالاردا ەنگىزۋ جانە ونى تاجىريبەدە قولدانۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلسە مەيىرگەرلەردىڭ جۇمىسىن جەڭىلدەتەتىنى ءسوزسىز.

وسى زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ بارىسىندا مەيىرگەرلەردىڭ كوكتامىردى تەز تابۋ ءۇشىن تامىرلاردى ۆيزۋاليزاسيالاۋدىڭ بايلانىسسىز AccuVein قۇرالىن ۇسىنۋ ءتيىمدى بولىپ وتىر.

بۇل زاماناۋي تەحنولوگيا ادامنىڭ تەرى استىنداعى تامىرلاردى انىقتاۋ سياقتى كۇردەلى ماسەلەدە كومەكتەسەدى. قۇرىلعى 642 نم جانە 785 نم دياپازونداعى ەكى تومەن قۋاتتى لازەرمەن جابدىقتالعان. بۇل كلاسس 2 لازەرلەر پاسيەنتتىڭ دەنەسىنە زيان كەلتىرمەيدى جانە ءقاۋىپتى ەمەس. ءبىراق قۇرىلعىنى تەرىگە اپارعاندا، ۆەنانى ول قانشالىقتى «ءالسىز» بولسا دا، انىقتايدى.

Accu Vein قۇرالىنىڭ تيىمدىلىگى:

- كوكتامىردى ىزدەۋ ۋاقىتىن قىسقارتادى؛

- تىندىك زاقىمدانۋدى ازايتادى(ۆەنانى قايتا 2-3 مارتە تەسۋدى جيىلەتەدى)؛

- دارىگەردىڭ جۇمىسىن جانە پاسيەنتتىڭ ءومىرىن جەڭىلدەتەدى.

- اۋىر جاعدايداعى پاسيەنتتەردىڭ كوكتامىرىن تابۋعا كومەكتەسەدى:

- كۇيىك العان ناۋقاستاردى،حيميوتەراپيا كەزىندە ونكولوگيالىق ناۋقاستاردى، ەسىرتكىگە تاۋەلدى، تۋبەركۋلەزبەن اۋىراتىن ناۋقاستاردى، سەمىزدىكپەن اۋىراتىن ادامدارعا، ۇزاق ۋاقىت بويى ەنگىزىلەتىن دارىلىك پرەپاراتتاردى ەنگىزۋدە كومەكتەسەدى.

3. زاماناۋي ينەكسياعا ارنالعان قۇرالدار

ينەكسيالار الدىندا قورقىنىش دارىلىك پرەپاراتتاردى ەنگىزۋدىڭ وسى ءادىسىنىڭ ونەرتابىسىنان بولدى. بۇل ادامدارعا دا، جانۋارلارعا دا بىردەي جاعىمسىز، ءبىزدىڭ پلانەتامىزداعى بارلىق ءتىرى ادامدار اۋىرادى جانە ەمدەلۋ ءۇشىن ينەكسيالار تاعايىندالادى. وسىنىڭ سالدارىنان سوزىلمالى اۋرۋلارى بار ادامدار مەن بالالار زارداپ شەگەدى. سوزىلمالى اۋرۋمەن اۋىراتىن ناۋقاستار كەيدە كۇنىنە بىرنەشە رەت شانشۋ جاساۋعا تۋرا كەلەدى، ناتيجەسىندە بوكسەدە جىل بويى سىڭىرىلمەۋى مۇمكىن ينفيلترات پايدا بولادى، ال ناشار جاعدايدا حيرۋرگيالىق ەمدەلەتىن ابسەسس تۇرىندە اسقىنۋلار پايدا بولادى. وسىعان بايلانىستى كوپتەگەن دامىعان ەلدەردە اۋىرتپالىقسىز جۇرگىزىلەتىن ينەكسيا تۇرلەرى ويلاپ تابىلۋدا.

سولاردىڭ ءبىرى: اقش-تا  ينەكسياعا ارنالعان "اقىلدى" ينەلەر جاسالدى. جاڭا "ينەكسياعا ارنالعان اقىلدى ينەلەر" (Intelligent-Injector for Tissue-Targeting، قىسقارتىلعان i2T2) دالدىكپەن جانە ءقاۋىپسىز پروسەدۋرانى جۇرگىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

كوپتەگەن ادامدار ينەكسيالار تەك جاعىمسىز ەستەلىكتەرمەن بايلانىستى. دەگەنمەن، ولاردى Medical Feather تامشىلارى ارقىلى بولدىرماۋعا بولادى: ول تەز ۆەنانى تابۋعا جانە ينەنى اۋىرتپالىقسىز بەكىتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

Medical Feather tachscrin OLED ديسپلەيىمەن جابدىقتالعان، ول ءتىپتى ەڭ تاجىريبەسىز دارىگەرلەرگە دە گادجەتتى پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ديسپلەيدە پاسيەنتتىڭ جاعدايى جانە ونىڭ ۆەنالارىنىڭ ورنالاسۋى تۋرالى اقپارات كورسەتىلەدى.

گادجەتتىڭ جۇمىس ىستەۋ ءپرينسيپى دوپپلەرلىك اسەرگە نەگىزدەلگەن: ۋلترادىبىستىڭ كومەگىمەن دارىگەر ۆەنانى تاۋىپ، ينەنى ەنگىزۋ ءۇشىن ارنايى كونۋس ءتارىزدى قۇرىلعىمەن بەلگى قويا الادى. پاچتاردىڭ وزدەرى ستەريلدى جانە جەكە كونتەينەردە سۋىق جەردە ساقتالادى.

3. تايۆان ۇلتتىق عىلىم جانە تەحنولوگيا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى ChuJing تەرىنى اۋىرتپالىقسىز تەسۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن جۇقا مەتالل شىنى پلەنكاسىنان جاسالعان جابىنى بار ينەنى جاسادى. مامان مەتالل شىنىنىڭ جۇقا پلەنكاسى ينەلەر مەن تەرى اراسىنداعى ۇيكەلىستى 80% - عا تومەندەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى، بۇل اۋرۋدى ازايتۋعا كومەكتەسەدى دەپ ءتۇسىندىردى. مەتالل شىنى دا ينەنى توزۋدان قورعاي الادى. ەكسپەريمەنتالدى جولمەن مەتالل شىنىدان جاسالعان قاپتاماسى بار ينەلەر ءتىپتى 10 رەت قولدانعاننان كەيىن دە تۇيىقتالمايدى. جاڭا ينەلەر نارىقتا ادامدارعا كلينيكالىق سىناقتان كەيىن ەكى-ۇش جىل بويى پايدا بولۋى مۇمكىن دەپ كۇتىلۋدە.

4. اقش-تىڭ ماسساچۋسەتس تەحنولوگيالىق ينستيتۋتىنىڭ عالىمدارى اۋىرتپالىقسىز ينەكسيا جۇرگىزۋدىڭ جاڭا تەحنولوگياسىن ۇسىندى. ازىرلەۋشىلەردىڭ ايتۋىنشا، اۋىرتپالىقسىز ينەكسيا جىلدامدىعىمەن ەرەكشەلەنەدى. ارنايى قۇرىلعى تەرى قاباتىنىڭ جوعارعى قاباتى ارقىلى ءدارى وتكىزۋ ءۇشىن شاعىن، ءبىراق قۋاتتى ماگنيت جانە ەلەكتر توگىن پايدالانادى. توكتاعى وزگەرىستەر اپپاراتقا ەكى فازادا - جوعارى جىلدامدىقتى (وعان ەنۋ جۇرگىزىلەدى) جانە از قىسىم فازاسىندا (ءدارىنى بۇركۋ ءوزى جۇرگىزىلەدى) جۇمىس ىستەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

ەنۋ ميكروسكوپيالىق تەسىك ارقىلى وتەدى، ول كولەمى بويىنشا موسكيت قالدىرادى سالىستىرۋعا بولادى. بۇل دەگەنىمىز، بۇل قۇرىلعى ءتىپتى كوزگە (مىسالى، تورعا) ينەكسيا جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.  ايتپاقشى، اپپارات بۇرىككىش ەرىتىندىنى سورىپ الۋعا قابىلەتتى. قازىرگى ۋاقىتتا بىرنەشە ۇقساس قۇرالدار بار، ءبىراق ولار پرەپاراتتى ەنگىزۋ جىلدامدىعىن باقىلاۋعا قابىلەتتى ەمەس. زەرتتەۋ توبى اۆتورلارىنىڭ ايتۋىنشا، ينەكسيا جاسايتىن ادامدارعا نەمەسە ينەدەن قورقاتىندارعا، مىسالى، بالالارعا پايدالى بولادى.

5. كادىمگى ءشپريستى اۋىستىرۋدىڭ جاڭا جۇيەسى كاليفورنيا، سانتا-باربارا جانە بەركلي ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ عالىمدارى جانە كاليفورنياداعى StrataGent Life Sciences كومپانياسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ازىرلەدى. بۇل قۇرىلعى ينەلەرسىز جۇمىس ىستەيدى، تەرىگە ايتارلىقتاي زيان كەلتىرمەيدى جانە اۋىرسىنۋدى تۋدىرمايدى. دارى-دارمەكتەردى جۇقا قۋاتتى اعىندارمەن بۇركەتىن بالاما جۇيەلەر 50 جىل بۇرىن ويلاپ تاپتى. الايدا، ولار تىم ءتيىمدى ەمەس، سەبەبى اۋىرسىنۋ سەزىمى الىدە بولادى.

سەبەبى، مۇنداي ينەكسيا كەزىندە پرەپارات تەرىگە تەرەڭ ەنىپ، اۋىرسىنۋ رەسەپتورلارىن تىتىركەندىرەدى.جاڭا شپريستەر  رەسەپتورلارعا مەحانيكالىق اسەردى ازايتۋ ءۇشىن اعىستىڭ ديامەترىن 50-100 ميكرومەترگە دەيىن، سونداي-اق ەنگىزىلەتىن سۇيىقتىقتىڭ كولەمىن 2-دەن 15 نانوليترگە دەيىن ازايتۋ شەشىلدى. وسىنىڭ ارقاسىندا تەرەڭ تىندەردى تىتىركەندىرمەي، تەك بەتكى قاباتتارعا (شامامەن 200 ميكرومەتر تەرەڭدىككە) تۇسەدى.

6. گارۆارد ينستيتۋتىندا امەريكالىق عالىمدار ينەسىز ينەكسيا جاساۋعا بولاتىن ارنايى "تاپانشا" جاساپ شىعاردى. وندا ماسا تۇمسىعىنداي وتە كىشكەنتاي تەسىك بار جانە ءدارى دىبىس جىلدامدىعىمەن ول ارقىلى اتىلادى. ناتيجەسىندە ول تەرى تەسىكتەرى ارقىلى بىرنەشە ميلليمەتر تەرەڭدىككە ەنەدى. ەنۋدىڭ از تەرەڭدىگىنە بايلانىستى، بۇل ءادىس تەك تەرى استىنا ەنگىزۋ ءۇشىن جارامدى.

قورىتىندى

جاڭا زاماندا ينەكسيانى ءقاۋىپسىز جانە اۋىرتپالىقسىز جاساۋ زامان تالابى بولىپ ەسەپتەلەدى.مەيىرگەر ينەكسيا جاساۋ الدىندا وزىنە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك ارتىلىپ وتىرعانىن سەزىنۋ قاجەت. الەمدە ينەكسيانىڭ اسەرىنەن بولىپ جاتقان اسقىنۋلار مەن ولاردىڭ الدىن-الۋ ءۇشىن كوپتەگەن جاڭا قۇرالدار ويلاپ تابىلۋدا. ول قۇرالداردىڭ بارلىعى مەيىرگەرلەردىڭ جۇمىسىندا كەزدەسەتىن قيىندىقتار نەگىىزىنە سۇيەنە وتىرىپ ويلاپ تابىلعان. قىزىلوردا قالاسىنداعى ەمحانالار مەن اۋرۋحانالاردا ەنگىزۋ جانە ونى تاجىريبەدە قولدانۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلسە مەيىرگەرلەردىڭ جۇمىسىن جەڭىلدەتەتىنى ءسوزسىز.

---