InfoHub Logo

قۇداي راحمەت قىلسىن! جاڭاباتىر بي كارتايعان كۇنىندە، ەل قىستاۋ-قىستاۋىندا وتىرعان مەزگىلىندە تۇيەلەرىن قايىرىپ، جيناستىرىپ جۇرسە، ءبىر بەساتتى كىسى ءبىرىن-بىرى قۋىسىپ، سابالاسىپ، ولاي-بۇلاي ۇيتقىپ شاۋىپ جۇرگەنىن: «ەل اراسىندا جاۋ جۇرە مە، ويناپ جۇرگەن بوزبالالار عوي»، — دەپ، جايىمەن تۇيەسىن جيناستىرىپ جۇرە بەرەدى.

ماناعى بەسەۋدىڭ ءبىرى قۇلاپ قالدى دا، تورتەۋى قاشىپ كەتە باردى. اقىرىن ايانداپ «بىلەيىنشى» دەپ جاڭاباتىر كەلسە، ءولىمشى قىلىپ تاستاپ كەتىپتى. كىرپىگىن قيمىلداتۋعا زورعا ءالى كەلىپ، وكپەسىن سوعىپ جاتىر. سول ارادا كورىنىپ تۇرعان قىستاۋلاردان كوپ كىسىلەر دە كەلىپ قالدى. الگى ءولىمشى بولىپ جاتقان سەكسەن ۇرپاعىنىڭ بىرەۋى ەكەن. ءوز اۋىلدارىنىڭ كىسىلەرى:

— كىم سەنى ۇرعان، سوققان؟ — دەگەندە،

— جاڭاباتىر، — دەدى دە، ءولىپ كەتتى دەيدى.

سونان سوڭ ونىڭ جانكۇيەرلەرى:

— وسىنى ءوزىڭ ۇرماساڭ دا، ۇرعان كىم، ولتىرگەن كىم ەكەنىن بىلەسىڭ؟ — دەسە، جاڭاباتىر:

— مەن بىلمەيمىن، — دەپ، كورگەن-باققانىن ايتسا دا، سەكسەن دەگەن ەل گۋلەسىپ، شۋلاسىپ، نانبايدى دا بولمايدى.

تىلەۋىمبەت، ناۋرىز ءبىرىڭعاي، اقىل، سەكسەن ءبىرىڭعاي بولىسىپ، كۇلىك ءوزدى-وزى ەكىۇداي بولىپ، ايتىسىپ، تارتىسىپ، ۇلعايىپ بارا جاتقان سوڭ، ايدابول شوڭ، تورايعىردىڭ اكەسى — ەدىگە بي ايدابولدىڭ ەڭ جاقسىلارىن جىبەردى دەيدى.

— سىزدەردىڭ زامانداساڭىز عوي! ءبىزدى بالاسىنار، اعايىن اراسىن بۇتىندەپ، جاراستىرىپ كەلىڭىزدەر، — دەپ. بۇلار بارسا، جاڭاباتىر توسەگىندە تەرىس كاراپ جاتىر ەكەن. بارعان بۇلاردىڭ سالەمىن دە المادى، اماندىق تا ايتىسپادى، كەرەك قىلماي، ءۇن جوق، ءتۇن جوق جاتا بەردى دەيدى.

ءبىر مەزگىلدە باسىن كوتەرىپ، ءتىل قاتپاستان، ۇندەمەستەن بارىپ، وتىرعان بۇلارعا ەجىرەيىپ قاراپ، ءبىر قولىن بۇلاي كەردى، ءبىر قولىن ولاي كەردى. اۋزىن ىربيتىپ، ەرنىن بۇلاي ءبىر شالجايتتى، ولاي ءبىر شالجايتتى دا، قايتادان تەرىس قاراپ جاتا كەتتى دەيدى.

سونان سوڭ بۇل بارعاندار وكپەلەپ قايتتى. جانە كورگەن-بىلگەنىن ەدىگەگە كەلىپ ايتتى. «اعاڭ الجىعان ەكەن، قارتايعان ەكەن، اۋزىن شالىپ، اقىلىنان تانىپ قالىپتى. ءبىزدىڭ بارعان-تۇرعانىمىزدى كەرەك تە قىلعان جوق». جانە ءسويتتى، قولى مەن ەرنىن قالايشا قىلعانىن سويلەدى دەيدى.

سوندا قۇداي راحمەت قىلسىن ەدىگە اعام، ەدىگە بي:

— الجىعان جوق ەكەن، اۋزىن شالىپ، اقىلىنان تانعان جوق ەكەن. «بۇل وتىرعاندار: ءبىرىڭ وق بەرەتۇعىن نەمەسىڭ، ءبىرىڭ جاق بەرەتۇعىن نەمەسىڭ، ءبىرىڭ بۇلاي كەرىپ-سوزىپ، ءبىرىڭ ولاي شالجيتىپ، اعايىن اراسىن اشقاننان باسقاڭ جوق. كەسىم جوق، كەسىم جوق، سەندەرمەن ءىسىم جوق»، — دەپ، مەنى جوقتاپ جاتىر ەكەن، —  دەپ جالما-جان ەدىگە بي ءوزى اتقا ءمىنىپ بارىپ: «بۇل ءوزى قىستاۋ ورتاسىندا بولعاندىقتان، قاپى كالعان جۇمىس بولدى. ەگەر قىستاۋسىز جەردە بولسا، جاۋ ما، نەمەنە دەپ سەزىكتەنىپ، نە اراشالاپ، ايىرىپ قالار ەدى. نە شىر ەتىپ، تانىپ قالار ەدى. كورەتۇرىپ ۇرعاننىڭ كىم ەكەنىن بىلە الماي قالعاندىققا قىستاۋ جازالى بولۋعا كەرەك»، — دەپ جاڭاباتىردان سەكسەن دەگەن ەلگە ءبىر قىستاۋ الىپ بەرىپتى. ءسويتىپ سەنبەگەنىن سەندىرىپ، نانباعانىن ناندىرىپ، اعايىن اراسىن تاتۋ قىلىپ جاراستىرىپ قايتقان ەكەن.

جاڭاباتىر بي ءجۇز ءتورت جاسقا كەلىپ ولگەن ەكەن. ولەرىندە ايتىپتى:

— قۇدايدىڭ ماعان بەرگەن ءومىر جاسى ءجۇز ون تورتتە ولمەكشى ەدىم، ون جاسىم كەم بولدى. ونى قۇدايدان كورمەيمىن، وزىمنەن كورەمىن. ءۇش جان بەرگەن توپتىڭ ىشىندە بولىپ ەدىم. ءوزىم انت ىشپەسەم دە، انت ىشكەنمەن ءبىر توپتا بولعاندىعىمنان كورىنە ون جاسىما زالال ءتيدى، — دەگەن.

اكەسى شوبالاي اعىسقۋداي، تۇندىك وزەنىنىڭ بويىندا، «شوبالاي سۇيەگى» دەيدى. قاراكەسەك حالقىنىڭ ولگەنىنە مازارباسى بولىپ قالدى. ءوزى قىزىلتاۋ باۋىرىندا سامايسوپى قىستاۋىنىڭ قاق ىرگەسىندە مازارباسى بولىپ قالدى.

جاڭاباتىر بالالارى: اققوجا، قوساق، تاڭسىق قوجا، جاناق — بايبىشەدەن تورتەۋ. ۇلكەنى — تاڭسىق قوجا، كەنجەسى — جاناق. تاعى باسكا قاتىندارىنان تولىپ جاتىر. از بولسا، ون التى بار شىعار.

ءبىر جاناقتان باسقاسىن كاعاز بەتىن بىلعاپ جازا بەرگەننەن نە تۇسەدى؟ ات شىعارىپ، ءارۋاق شاشقاندى سويلەۋ كەرەك.

---