جاڭارتىلعان ءبىلىم – بولاشاقتىڭ كەپىلى
قازىرگى زامان تالاپتارىنا سايكەس قازىرگى مەكتەپ «ءبىلىمدى تۇلعا ياعني ءبىلىم – بىلىكپەن داعدىلارى قالىپتاسقان جەكە تۇلعانى دايىنداۋمەن شەكتەلە قويماي، ءومىردىڭ وزگەرىستەرىنە دايىن بولاتىن»، بەلسەندى جانە شىعارماشىل ويلايتىن، ينتەللەكتۋالدى، جانە جان-جاقتى دامىعان جەكە تۇلعانى دايىنداۋى ءتيىس. بۇل دەگەن مەكتەپتەگى ءبىلىم بەرۋدەگى جاڭا مودەلىنىڭ قۇرىلىمى ادەتتەگى ءداستۇرلى «مەكتەپتە نەنى وقۋ كەرەك؟» ەمەس، «مەكتەپ نە ءۇشىن وقۋ كەرەك؟»-دەگەن ءمان-ماتىن اياسىندا ورىستەلۋى ءتيىس. ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندەگى يننوۆاسيالاردىڭ سانى مول ەكەنى بەلگىلى. ءبىراق شىن مانىندەگى يننوۆاسيا دەگەنىمىز - ءمۇعالىمنىڭ «ءبارىن ءبىلۋشى» اقپارات مالىمەت بەرۋ قىزمەتى ەمەس، ونىڭ ورنى وقۋشىنىڭ ءارقايسىسى جەكە باسى دامۋ ەرەكشەلىكتەرىن تانىپ، ولاردىڭ بارلىعىنىڭ دا تانىمدىق شىعارماشىلىعىن شابىتىن وياتىپ، سول باعىتتا جۇمىستاردى دۇرىس ۇيىمداستىرا جۇرگىزە الاتىن قىزمەتى الدىڭعى ورىنعا قويىلعان وقىتۋ ۇدەرىسىن ايتامىز. ءبىلىم بەرۋدىڭ مازمۇنىن جاڭارتۋ دەگەن، ەڭ باستىسى، وقىتۋ مەن تاربيەلەۋدىڭ ادىس-تاسىلدەرىنىڭ، ورتا ءبىلىم بەرۋدىڭ بارلىق مودەلىن، مازمۇنى مەن قۇرىلىمىن قايتا قاراستىرۋى، وقۋشىلاردىڭ جەتىستىكتەرىنىڭ باعالاۋىنا جاڭا باعالاۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ. ءبىلىم بەرۋدىڭ مازمۇنىن جاڭارتۋ ناتيجەسىندە وقۋشى ءار ساباقتا ءوزى ءبىلىم «تابۋشى» بولىپ، بەلسەندى قىزمەتىمەن سيپاتتالاتىن بولادى. بۇل جاعدايدا ءوقۋشى-وز ءبىلىم الۋىنىڭ وبەكتىسى، ءمۇعالىم-وقۋشىنىڭ تانىمدىق قىزمەتىنىڭ ۇيىمداستىرۋشىسى.
وسى كۋرستى وقىعان كەزىندە جاڭا ستاندارت تالاپتارىنا سايكەس وقۋشىنىڭ ءبىلمدى قولدانا بىلۋىنە، شىعارماشىل جانە سىن تۇرسىنان ويلاۋىنا ۇنەمى وقىپ ۇيرەنۋىنە، كەز كەلگەن قاۋىمداستىقتا ءتىل تابىسا ءبىلۋى، زەرتتەۋ جانە اكت داعدىلارى، وزگەلەر مەن بىرلەسە وتىرىپ، تاتۋ جانە جەكە جۇمىس ىستەي ءبىلۋ، تۋىنداعان ماسەلەلەر مەن مىندەتتەردى جاۋاپتى شەشە ءبىلۋى قاراستىرادى.
قازاق ءتىلى ءپانىن وقىتۋدى تىڭدالىم، وقىلىم، جازىلىم، ايتىلىم اركەتتەرى ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. وقۋ ۇدەرىسىندە جۇيەلى جۇرگىزىلەتىن سوزدىك جۇمىسى، اڭگىمە وقۋ، ماتىنمەن جۇمىس جاساۋ، پوستەرلەرمەن جۇمىس ىستەۋ، ولەڭدەر جاتتاۋ، جاعداياتتىق تاپسىرمالار ورىنداۋ، ساحنالىق قويىلىم دايىنداۋ، بەلسەندى ادەستەردى قولدانۋ بارىسىندا، وقۋشىلاردىڭ سوزدىك قورى جەتىلدىرىلەدى. قازاق ءتىلىن ءپانىن وقىتۋدا وقۋشىلار جاس ەرەكشەلىكتەرى مەن پسيحولوگيالىق جاي–كۇيى ەسكەرىلەدى.
«قازاق ءتىلىن وقىتۋدا قانداي جاڭالىقتار پايدا بولدى؟»-دەسەك، ءتۇرلى وقىتۋ ستراتەگيالاردى كىرىكتىرە وتىرىپ، وقۋشىنىڭ جەكە پىكىرىن تىڭداۋ، ولاردىڭ بۇرىن مەڭگەرگەن بىلىمدەرى مەن قالىپتاسقان تۇسىنىكتەرىن ءارى قاراي دامىتۋ ءومىردىڭ ءتۇرلى سالالارىنا بايلانىستى تىلدىك جانە سويلەۋ جاعداياتتارى مۇقيات ىرىكتەلگەن تاپسىرمالار مەن وقۋ ىس-ارەكەت تۇرلەرىنىڭ كومەگىمەن وقۋشىنى قازاق ءتىلىن ءوز بەتىمەن ۇيرەنۋگە ىنتالاندىرۋ. وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم الۋىنا «وقىتۋ ءۇشىن باعالاۋ» ارقىلى قولداۋ كورسەتۋ، سىن تۇرعىنان ويلاۋ داعدىلارىن دامىتۋ، جەكە جانە جۇپتىق، توپتىق، ۇجىمدىق جۇمىستاردى ءوزارا ۇيلەسىمدىكپەن قولدانۋ جانە اقپاراتتىق–كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالاردى ورنىمەن قولدانۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋگە دەگەن قىزىعۋشىلىعن ۇنەمى ارتتىرىپ وتىرۋدى قامتۋ.
«قازاق ءتىلى» ءپانىن وقىپ ۇيرەنۋدىڭ ناتيجەلەرىن باعالاۋ كريتەريالدى باعالاۋ جۇيەسىن قولدانۋمەن جۇزەگە اسىرىلىدى. كرەتيەريالدى باعالاۋ وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق وقۋ-تانىمدىق قابىلەتتەرى قالىپتاستىرۋعا كومەكتەسەتىن جانە ماقساتتارڭا سايكەس ناقتى انىقتالعان، ۇجىمداسىپ جاسالعان ۇدەرىسكە قاتىسۋشالاردىڭ (وقۋشىلار، مەكتەپ اكىمشىلىگى، پەداگوگيكالىق قىزمەتكەرلەر، اتا-انالار جانە باسقا زاڭدى وكىلدەر) بارلىعىنا الدىن الا بەلگىلى كريتەرييلەرمەن بىرگە وقۋشىلاردىڭ وقۋداعى جەتىستىكتەرىن سالىستىرۋعا نەگىزدەلگەن باعالاۋ ۇدەرىسى. كريتەريالدى باعالاۋ جۇيەسى بۇرىنعى ءداستۇرلى باعالاۋعا قاراعاندا قالىستاستىرۋشى جانە جيىنتىق باعالاۋ بولىپ ەرەكشەلەنەدى. قالىپتاستىرۋشى باعالاۋدا ءبىلىم الۋشىلارعا جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرۋ كەزەڭىندە تاپسىرمانى قانشالىقتى دۇرىس ورىنداعانىن جانە وقىتۋ ماقساتتارىنا قول جەتكىزگەنىن تۇسىنۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن باعالاۋ. جيىنتىق باعالاۋ وقۋ توقسانىڭنىڭ سوڭىندا وقۋ باعدارلاماسىنىڭ بولىمدەرىن اياقتاعاننان كەيىن ءبىلىم الۋشىلاردىڭ مەڭگەرگەن ءبىلىمى مەن قالىپتاسقان داعدىلارى دەڭگەيىن انىقتايتىن باعالاۋ.
كريتەريالدى باعالاۋ مۇعلىمدەر مەن وقۋشىلار جانە اتا-انالارعا دا ءتيىمدى باعالاۋ ءتۇرى، ويتكەنى ءمۇعالىم ءۇشىن – ساپالى ناتيجەگە اكەلەتىن كريتەريلەر قۇراستىرۋعا، ءوز ىس-ارەكەتىن سارالاپ جانە بولاشاققا جوسپارلاي الاتىن مالىمەتتەر الۋعا، وقۋشالار ءۇشىن تابىسقا جەتەلەيتىن، باعالاۋ كريتەريلەرىن تۇسىنۋگە، ءوزىن جانە وزگەلەردى باعالاۋ ارقىلى كەرى بايلانىسقا ءتۇسىپ، تۇسىنبەگەنىن تۇزەتۋگە مۇمكىندىك الادى، سىني ويلاۋىنا، ەركىن ويىن ايتۋعا، ءوزىنىڭ ءبىلىمىن كورسەتۋگە، اتا-انالار ءۇشىن - ونىڭ وقۋىنداعى تابىستىلىقتى باقىلاۋعا، وقۋىنا قولداۋ كورسەتۋ ءۇشىن باعىت الۋعا مۇمكىندىك تۋعىزادى.
اتالمىش باعدارلامانىڭ ءمانى، بالانىڭ فۋنكسيونالدىق ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋ. وقۋشى ءوزىنىڭ مەكتەپ قابىرعاسىندا العان ءبىلىمىن ومىرىندە قاجەتكە اسىرا ءبىلۋى كەرەك. وقۋشى بويىنداعى قابىلەتتى جەتىلدىرىپ، وقۋشالاردى بولاشاققا جەتەلەپ، جاقسى ءىستى باستاعالى وتىرمىز. جاڭارتىلعان ءبىلىم - بولاشاقتىڭ كەپىلى.
قاراعاندى وبلىسى، اقتوعاي اۋدانى، اقتاس اۋىلى
"ج.اقباي وتىنداعى جببوم" كمم-نىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
بەسبايەۆ دۋلات كەڭەسباي ۇلى
You Might Also Like
-
(قوجاباقى مەكتەبىنە 70 جىل) بويىندا ۇلىلىقتىڭ جاتقان ءىزى، كەلەشەك عاسىرعا دا ماقتان – ءىسى. شۋاقتى، شەجىرەلى تاريحى بار مەكتەبىم – اۋىلىمنىڭ ماقتانىشى. («قوجاباقى مەكتەبىن...
