InfoHub Logo

جاڭگىر حان ءبىر زامان سۇندەت توي جاسايتىن بولىپ، ىبىراي بۇرىن ءوزىنىڭ قويان قولتىق ادامدارىنا پوۆەستكە تاراتادى «پالۋانىن، اتىن جاراتسىن» دەپ. «الدىمىزداعى ءيۋلدىڭ باسىندا كەلىڭىز»، — دەيدى. توي باسقارۋشى ءۇش ادام سايلايدى. ءبىرىنشىسى — بەكبەنبەت بي، ەكىنشىسى — بالقى بي، ءۇشىنشىسى — شومبال بي. ەكىگە ءبولىپ، ءۇي تىگەدى. كوپشەلەنگەن ارناۋلى شاقىرعان ادامدارىنا، ازشالاعان شاقىرۋسىز كەلۋشىلەرگە اراسى الشاق تىگىلەدى. بايلار اتىن كۇنى بۇرىن جاراتا باستايدى.

ءبىر شەركەش بەيىمبەت اتا ناسىلىنەن ءتاجى دەگەن كەدەي ادام تورەلەر اۋىلىندا كۇپشەك تىگەتىن ونەرمەنەن كاسىپ ەتىپ، قاتىن-بالاسىن ناپقالاندىرىپ جۇرەدى. بۇنىڭ دا استىندا اياق ارتار جۇيرىك اتى بار ەكەن. سونى ءتاجى بايگەگە قوسپاق بولادى. ءسويتىپ، اتىن جاراتا بەرەدى، توي بولادى، قىزىق تاماشا بىر-ەكى كۇنگە سوزىلادى. ءۇش كۇن ۇيدەن ءجۇرىسىپ، تويدى باسقارۋشىلار بايگى اتتاردى قاتار تۇرعىزىپ بايقايدى. باياعى بولەك تىگىلگەن ۇيگە بارماپتى. ولار دا ات بولار دەپ تە ويلاماپتى.

ءتاجى ءبىر جانىنان كوپ اتقا بارىسىپ قوسىلا كەتەدى، جازۋعا كىرگىزۋ دەگەندى بىلمەيدى. بىر-ەكى ادام باس بولىپ سايقىنعا جاقىنداپ بارىپ، اتتارىن قاتار قويىپ قوسىپ جىبەرەدى.

جاڭگىر دە ءوزىنىڭ كوكمويناعىن قوسادى. قاراقشىعا باياعى ءتاجىنىڭ قارا قاسقا اتى كەلەدى، ارتىنان جالعاسا قاشىعىراق حاننىڭ كوكمويناعى كەلەدى. ءتاجى اتىن قىدىرتىپ اينالىپ قالادى. ءتاجىنىڭ انىق تانيتىنى بەكمەنبەت بي.

— اقكوكە اتىمنىڭ بايگەسى قايدا، كىم بەرەدى؟ — دەيدى. بەكمەمبەت:

— ءوي-وي، شىراعىم-اي، ساعان بايگى تيمەي قالدى، تىزىمدە جوقسىن، سەنى كوتەرمەشى بولار دەپ، كوميسسيالار بايگىنى حانعا بەرىپ جىبەردى. «بايگىنى حان الىپ اتا ۇلىنا ۇلەستىرىپ جىبەرەدى، — دەيدى. ءتاجى:

— ەندى ءقايتتىم؟ — دەپ جىلاپ جىبەرەدى.

بەكمەمبەت:

— اناۋ شەتتە تۇرعان يساتاي، ماحامبەت سولارعا بار دا، جىلاپ قويا بەر، السا، سولار الادى، ەندى مەنىڭ قولىمنان كەلمەيدى، — دەپ، جۇمساپ جىبەرەدى.

ءتاجى يساتاي مەن ماحامبەتكە بارىپ جىلاپ قويا بەرەدى.

— يا، كىمسىڭ؟ — دەپ سۇرايدى يساتاي.

— شەركەش، اتىم — ءتاجى، اتىمنىڭ بايگەسىن الا الماي سىزگە كەلدىم. جاڭاعى وزىپ كەلگەن مەنىڭ اتىم ەدى، تويباسشىلار مەنى كوتەرمەشىگە ساناپ، ات بايگەسىن حانعا بەرىپ، حان بايگەنى ۇلەستىرىپ جىبەرىپتى، سوعان سىزگە كەلدىم، ءبىر مارحابات جاساي ما، — دەپ. «ءيا سەنى ماعان جۇمساعان قاقباسىڭ-اۋ، قايدا؟» — دەپ بالە قىلادى.

يساتاي: «اناۋ قوس كۇرەڭ ات جەگىپ ۇيىنە قاراي كەتىپ باراتقان جاڭگىر، شاۋىپ بار دا، الدىنا تۇرا قال، مەن دە ءسوزىم اياقتاپ بارارمىن»، — دەيدى. يساتاي ماحامبەتكە: «سەن ايداۋشىنى تاپ جانە توي باسقارۋشىلاردى جيىستىر»، — دەپ جۇمساپ جىبەرىپ، ءوزى جورتىپ حانعا كەلىپ اقىرىپ قويا بەرەدى.

— جاڭگىر، كوزىڭ كوردى عوي، اتىڭ ءبىر شاقىرىم قالىق كەلدى، ءوز تويىڭنىڭ بايگەسىن ءوزىڭ الىپ، سونىمەنەن اتاعىڭدى شىعارعىڭ كەلە مە؟ نەگە بەرمەيسىڭ مىنا پاقىردىڭ اتىنىڭ بايگەسىن؟ — دەپ اشۋ ايتادى. جاڭگىر:

— اپىر-اي، يساتاي، سەن نە بولسا سوعان كىرىسە بەرەسىڭ-اۋ! مەن قايدان بىلەيىن، كوميسسيالار ۇيعارعاسىن الدىم، الىپ ۇلەستىرىپ جىبەردىم. ماقساتىڭ بايگە الۋ بولسا، انا جەلىدە الپىس نار تايلاق بار، سونىڭ ىشىنەن ون تايلاقتى ايداپ الشى، — دەيدى. يساتاي:

— اتاسىنا نالەت، ول تايلاعىڭنىڭ! اتالعان بايگەنى الامىن. اتىڭنىڭ باسىن بۇر، ءجۇر ورتاعا! — دەيدى. شارا جوق، ورتاعا بارىپ تەكسەرىپ، تاراپ كەتكەن بايگە قايتا جيىلادى. ءتاجى ءبارىن قولىنا الادى. باياعى بايگەنى ءبولىسىپ العان بيلەر، بايلار قايتادان ساۋعالاپ يساتايعا كەلەدى.
يساتاي اقىرادى:

— وسى پاقىردىڭ ومىرىندە ءبىر العان بايگەسىنە قاراپ تۇر ما سەندەردىڭ شارۋالارىڭ! — دەپ، يساتاي تاجىگە اقىرادى:

— اكەت قاتىن-بالاڭا! — دەيدى. ءتاجى جونەلەدى. سارقىت سۇراۋشىلار اۋزىن اشىپ قالادى.

بۇل وقيعا دا جاڭگىردىڭ قاتەرىندە قالا بەرەدى. ءسويتىپ، جىرتىققا جاماۋ بولادى.

وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:

جىلقىنىڭ تورىسى كوپ پە، توبەلى كوپ پە؟ (ءى نۇسقا)

سىرىمنىڭ نۇرالى حاندى شابۋى (ءىى نۇسقا)

بايماعامبەت سۇلتان مەن سىرىم باتىر

---