جاستاردى قولداۋ – بولاشاقتىڭ ىرگەتاسىن قالاۋ
«جاستار – ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز.
ولاردى جاڭا زاماندا ءومىر سۇرۋگە ۇيرەتۋ – ءبىزدىڭ مىندەتىمىز.»
ن.ءا.نازاربايەۆ
ەلىمىزدىڭ العا قادام باسۋىنىڭ نەگىزگى تۇلعالارى، قاراڭعى تۇنەكتە كۇن تاۋىپ بەرەر جۇلدىزدارى، كەلەر بولاشاققا ەل مادەنيەتىن جەتكىزۋشىلەر – ولار ارينە جاستار. ەلىمىزدىڭ باستى بايلىعى دا، بولاشاعى دا جاستاردىڭ قولىندا. «جىگىتتى ەر قىلاتىن دا ايەل، جەر قىلاتىن دا ايەل» دەگەن سەكىلدى، تۋعان جەردىڭ گۇل بوپ ءوسىپ دامۋىدا، كۇل بوپ سولىپ قالۋىدا جاستاردىڭ ساناسىنان قورىتىلا شىققان وي مەن ىستە. ال سول جاستاردىڭ گۇل بولۋىنا ۇلكەن سەپتىگىن تيگىزەتىن حالىقتىڭ اۋىزبىرشىلىگى. ءبىر قارا شاڭىراق استىندا جۇمىلا تۇيىندەلگەن شەشىمنىڭ اسار اسۋى، جەتەر بەلەسى دە جەتكىلىكتى. ەل بولاشاقتارىنا قول ۇشىن تيگىزبەگەن حالىقتىڭ جاعدايى مۇحيتقا باتقان كەمەدەي. وسى ورىندا جاستار، قازىرگىنىڭ ەرتەڭگە باستاعان كوپىرى بولسا، قولداۋدىڭ نە قاجەتى بار؟ وقۋ – ءبىلىمىن جەتىلدىرىپ، ەشكىمنىڭ كومەگىنسىز – اق جەتە الماي ما؟ سان ءتۇرلى سۇراققا، مەندە سان ءتۇرلى ەتىپ جاۋاپ بەرۋگە تىرىسايىن. ءسىز الدىمەن قولداۋ ءسوزىنىڭ قانداي ماعىنادا قولدانىپ تۇرعانىن انىقتاپ العانىڭىز دۇرىس. ەندى ءبىرى قولداۋدى ءمورالدى تۇردە قاجەت ەتسە، ەندى ءبىرى فيزيكالىق سيپاتتان قاجەت ەتەدى. وقۋ – ءبىلىمدى جەتىلدىرۋگە ۇلەس قوساپايتىن بولسا، كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ ءبىلىمدى ۇرپاق قايدان شىعادى؟ سول سەبەپتەن، ءاربىر ەل، مەملەكەت، حالىق ءوز الدىنا جارقىن ماقسات قويۋ كەرەك سەكىلدى. ول ماقسات – جاستاردىڭ ءبىلىم قيىرىنا جەتۋ جولىن سالۋعا قول ۇشىن سوزۋ، اتا – بابا سالىپ بەرگەن ءتۇزۋ جولمەن جۇرۋىنە، اقىل وي – ساناسىندا باستى تىزگىندى نىق ۇستاۋعا باعىتتاۋ. سانالى دا، ويشىل جاسى بولماسا، قانداي ەلدىڭ ىرگەسى نىق بولادى؟ جاستارعا سەنىم ارتۋدىڭ تۇپكى تامىرى ول وسى اتا – بابا زامانىنان باستالعان بولاتىن. وعان دالەل ماعجان جۇمابايەۆتىڭ «مەن جاستارعا سەنەمىن» تۋىندىسى.
ارىستانداي ايباتتى،
جولبارىستاي قايراتتى، –
قىرانداي كۇشتى قاناتتى
مەن جاستارعا سەنەمىن!
سەنىم ۇعىمى ءوز ورنىن جوعالتپاي كەلۋىنىڭ ارقاسىندا قازاقتاردىڭ ىرگەتاسى قۇلامايتىن قامالداي بەرىك ۇستانىپ كەلەدى.
بولاشاق – ادامنىڭ ناقتى ماقساتى ورىندالاتىن ۋاقىت. دەگەنمەن دە وعان اپاراتىن كوپىردىڭ ءوزى ويلى – قىرلى بولىپ كەلەدى. ال سوعان جەتەر جولدا توزىمدىلىك ءسىزدىڭ سەرىگىڭىز بولادى. قازىرگى تاڭدا بولاشاقتىڭ ىرگەتاسى قالانۋدا. ول تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز ن.ءا.نازاربايەۆتىڭ سوزىمەن باستالعان بولاتىن: «قازاقستاننىڭ بولاشاعى سىزدەرگە – سىزدەردىڭ بىلىمدەرىڭىزگە، كۇش – جىگەرلەرىڭىز بەن پاتريوتتىق سەزىمدەرىڭىزگە بايلانىستى. ءقازىر قولعا الىنعان جۇمىستاردىڭ ءبارى سىزدەردىڭ باقىتتى ومىرلەرىڭىز، سونداي – اق ءوز الەۋەتتەرىڭىز بەن مۇمكىندىكتەرىڭىزدى تولىق جۇزەگە اسىرا الۋ ءۇشىن اتقارىلىپ جاتىر». بۇل ءبىر – ەكى اۋىز ءسوز ءاربىر جاستى جىگەرلەندىرەرى ءسوزسىز. تاۋ شىڭىنا جەتەر جولداعى العاشقى قادام وسىلاي باستالسا، سوڭى قۋانىشپەن اياقتالاتىنىنا سەنەمىز. سەبەبى، جاستارعا بارلىق جاعداي جاسالعان. وقۋ مازمۇنىمەن كەلە جاتقان مەكتەپتەر، ءبىلىمدى جەتىلدىرە تۇسەتىن قوسىمشا كۋرستار، ماماندىق يەسى بولۋىنا ۇلكەن سەپتىگىن تيگىزەتىن جوو. جالپاق تىلمەن ايتقاندا، «جەگەنىم الدىمدا، جەمەگەنىم ارتىمدا» دەگەن وسكەلەڭ ۇرپاق. ياعني جاستارعا قولداۋ تولىعىمەن قامتىلعان. سول قولداۋدى دۇرىس قابىلداپ، مەرزىمگە ساي قابىلداسا، «قازاق ەلى» اتتى مۇنارانىڭ قابىرعاسى قالانادى. جاڭا ايتىپ كەتكەندەي، حالىق، ەل جاستارعا سەنەدى.وسى تۇرعىدا ءاربىر ادامزات بالاسىنىڭ ساناسىندا سۇراق تۋىندايدى. سول سەنىمدى قازىرگى جاستار ساقتاي الا ما؟ ارينە، كوپكە توپىراق شاشپايمىز، دەگەنمەندە تازا وي مەن ىزگىلىكتى ءىس تولىق جەتىسپەيتىن سەكىلدى. سوعان قاراماستان، بارلىق جاعدايدى جاساۋدا. سول جولدان مايماقشا تايماۋ – ءبىزدىڭ مىندەتىمىز. مەملەكەتتىڭ نەگىزگى كوزى – مادەنيەت. مادەنيەتتى، رۋحاني رۋحتى وسى باستان سىڭىرمەسەك، بولاشاعىمىز بۇلىڭعىر بولۋى عاجاپ ەمەس. ويتكەنى، ۇلتتىڭ قاسىقتاپ جيعان مۇراسى بىزگە امانات ەتىلەدى. سول ارقىلى ءبىز وزىمىزدەن كەيىنگىلەرگە ونى تاپسىرىپ، ۇلتتىڭ اتاۋىن شارىقتاتىپ، مۇنارامىزدىڭ مەرەيىن اسىرامىز. جاستاردى قولداۋ كەرەك دەپ، بيلىكتەگىلەرگە جانە حالىققا سەنىپ الۋدىڭ ەشقانداي قاجەتى جوق. سەبەبى، «قارت – ويمەن، جاس – ىسىمەن» دەمەكشى، ءسوزدىڭ توركىنىن ءتۇسىنىپ الىپ، ول ىسپەن دالەلدەنبەسە، ونىڭ كوك تيىنعا دا قۇنى جوق. سول سەبەپتەن، سانادان شىققان ويدى قورىتىندىلاپ، ءوز ىسىڭمەن بارىنشا دالەلدەگىن دۇرىس.
وسى ويلاردى سارالاي كەلە مىناداي ويلاردى تۇيىندەۋگە بولادى:
ەندىگى ۋاقىتتا تاۋەلسىزدىكتىڭ تامىرىن تەرەڭدەتىپ، قازاق ەلىن ىرگەلى مەملەكەتكە اينالدىرۋ – جاستاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىندە.
ءومىر دەگەن سوقپاق جولعوي، ۇزىن بولىپ جايىلعان،
ونداعى ماقساتىڭ بار سىناقتان قالماي دايىندالعان.
جىعىلساڭ، تۇرا جۇگىر، قۇقىعىڭ بار جۇرىگە
سەبەبى، عۇمىر دەگەن جولداس بولماس ءوتىپ كەتەر جانىڭنان.
- دەگەن ءوز شىعارماشىلىعىمداعى ولەڭ شۋماقتارىن كىرىستىرۋ سەبەبىم، جاستار ءومىر قيىندىعىنا قاراماستان سەرگەك، باسەكەگە قابىلەتتى بولۋعا ءتيىس.
جاستاردى قولداۋ ەشقاشان ارتىق بولمايدى. سەبەبى، ولار بولاشاققا ەندى قادام باسۋدا. ءتۇزۋ جولدى كورسەتسەڭىز، سول جولدان تايماي كەلەشەككە ۇمتىلا بەرەدى. «ءومىر وتەر،
بولاشاق جەتەر.
كارى كەتەر،
جاس كەلەر» -
دەپتە بەكەر ايتپايدى. كارىنىڭ جولىن جالعاستىراتىن دا، ونى وزگەرتەتىندە – جاستار، جاستار، جاستار. قايىننىڭ قىرىق بۇتاعى بولادى. ءبىراق ونىڭ بىرنەشەۋى عانا ءتۇزى، ادەمى بولىپ وسەدى. ال قالعاندارى قيسىق بولىپ كەلەدى. بۇل جەردە مەن ايتقىم كەلەيىن دەپ تۇرعان وي: مىڭنان بىرەۋ بولسادا قازاق ەلىنىڭ تۇعىرىن ۇستايدى. جانىنداعىلار سول تۇعىردى نىق ۇستاۋعا كومەكتەسىپ تۇراتىن تىرەۋىشتەر.
قورىتا كەلە، جاستار – ەل بولاشاعى، بايلىعى، كىرشىكسىز جاندى بەينەسى. ءاربىر وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ ەش الاڭسىز ءبىلىم نارىمەن سۋسىنداۋىنا، كوگىلدىر اسپان استىندا بەيبىتشىلىك زاماندا ءومىر سۇرۋىنە بارلىق جاعداي جاسالعان. نۇرلى دا جارىق بولاشاقتىڭ شەگىنە جەتەر جولدا قايىسپاعان شابىسى قاتتى تۇلپارداي جاستاردىڭ – قازاقستاندا ءاربىر اتقان تاڭى مەن باتقان تۇنىنە كۋاگەر بولا الاتىن، ەگەمەندى ەل تاريحىنىڭ كوك تۋىن جەلبىرەتەتىنە بارلىق ەل، جۇرت سەنەدى، قولداۋ كورسەتەدى. ال سول سەنىمدى ەرتەدە اتا – بابا اقتاسا، قازىردە جاستار سول جولدى جالعاستىرۋ ارقىلى كەيىننەن تىزگىن باسىن بىزگە تاپسىرادى. ەندى بۇل تۇنىق ويدى ن.ءا.نزاربايەۆتىڭ ايتقان سوزىمەن اياقتاسامىن دەيمىن: «ۇلت بولاشاعى – ءبىلىمدى ۇرپاق قولىندا!»
You Might Also Like
-
و، تۋعان جەر، كەڭ پەيىل، قۇشاعىڭ كەڭ، ساعان كوڭىل بۇلقىنار كۇش - اعىنمەن. ساعىنىشىمدى قانات قىپ ساعان قاراي بالاپانداي تالپىنىپ ۇشامىن مەن.
-
ءبىز قىرانداي سامعاعان، الدىمىزعا ماقسات قويا بىلگەن، ەرتەڭىنە سەنىممەن قارايتىن ۇلى حالىقپىز. ءبىز الەم كارتاسىنان ويىپ تۇرىپ، ورىن الىپ، ماڭگىلىك ەلدىڭ ىرگەتاسىن قالادىق. جاڭا عاسىردىڭ ۇلى مەملەكەتى...
