InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى:
«جاي بولشەكتەرگە امالدار قولدانۋ» تاقىرىبىنا توپتىق زەرتتەۋ ساباعى
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. وقۋشىلارعا جاي بولشەك تۋرالى ۇعىمدى مەڭگەرتۋ.
جاي بولشەكتەرگە امالدار قولدانا ءبىلۋدى مەڭگەرتۋ جانە ەسەپتەۋدە قولدانا بىلۋگە قالىپتاستىرۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ىسكەرلىكتەرىن، ءوز بەتىمەن ەڭبەكتەنۋ سەزىمدەرىن، بىلىمدەرىن دامىتۋ.
3. وقۋشىلاردى شىدامدىلىققا، ۇيىمشىلدىققا، سىيلاستىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: قايتالاۋ، ءبىلىم تالداۋ ساباعى
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار، كەستەلەر

ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ.
2. ساباق جوسپارىمەن تانىستىرۋ.
3. وي – تولعاۋ ساعاتى (سۇراق - جاۋاپ)
4. «ءبىلىمىڭدى تەكسەر» (وقۋلىقپەن جۇمىس)
6. «كىم جۇيرىك» (تەست)
7. «دارىندىلار - دارابوزدار» وقۋشىلار شىعارماشىلىعى
8. قورىتىندىلاۋ.

I. «وي – تولعاۋ» ساعاتى ساباقتى سۇراق - جاۋاپ تۇرىندە باستاۋ.
قانداي بولشەك دۇرىس بولشەك دەپ اتالادى؟
قانداي بولشەك بۇرىس بولشەك دەپ اتالادى؟
قانداي سان ارالاس سان دەپ اتالادى؟
جاي بولشەكتەردى قوسۋ جانە ازايتۋ.
جاي بولشەكتەردى كوبەيتۋ جانە ءبولۋ.

II. «ءبىلىمىڭدى تەكسەر» (وقۋلىقپەن جۇمىس)
1) № 909
1. 3/5 × 4/9+ 1 1/3 = 1 3/5
2. 1 1/4 × 2/5 - 1/3 = 1/6
3. 3/8 ∶ 1/2+ 3 1/4 =4 3/4
4. 5/6: 1/3+ 1 3/8 =3 7/8
№911
2) I - ح

II – 4ح
شەشۋى: ح + 4ح =9 1/6؛
5ح = 9 1/6؛
ح = 9 1/6: 5؛
ح =1 5/6
3) دامىتۋ ەسەپتەرى:

ا) 3 1/3 + 5 1/6 = × 2/5 =: 17/5 = + 8/15 =
-- 2/45 = =

III. «كىم جۇيرىك»
«تۇيمەداق» گۇلىن جيناۋ
№917. 1) 3 3/4 *( 1 2/3+ 1/3) = 7 1/2.
2) 1 2/5 *( 2 5/7+ 3/14) = 4 1/10.
3) 1/9 *( 1 5/6+1 1/6) = 1/3
4) 3/5 *( 1 3/8 - 1/8) = 3/4
№ 919. ر = 4ا؛ 4 × 3 1/2 =14.
6. 4 1/6: 15/12 = 10/3
7. 25/37 ∶50
ءا) (تەست)
I نۇسقا
1. امالدى ورىندا: 61/8 + 33/5
ا. 94/13؛
ءا. 929/40؛
ب. 94/5؛
ۆ. 91/2.
2. تەڭدەۋدى شەش: ۋ + 33/4 = 57/8.
ا. 21/2؛
ءا. 21/4؛
ب. 21/8؛
ۆ. 95/8.
3. ءۇشبۇرىشتىڭ قابىرعالارى 4/15 سم 9/10 سم جانە 13/20 سم. پەريمەترىن تاپ.
ا. 26/60 سم؛
ءا. 83/60 سم؛
ب. 137/60 سم؛
ۆ) 149/60 سم.
4. ءبولۋدى ورىندا: 10/51 ∶15/68.
ا) 8/9؛
ءا) 3؛
ب) 3/14؛
ۆ) 42/3.
5. امالداردى ورىندا: 93/4∙2 4/9 ∶6 1/2.
ا) 32/3.
ءا) 25163/176؛
ب) 3/11؛
ۆ) 15/22؛

II نۇسقا

1. بولشەكتەردى الدىن الا قىسقارتىپ، امالداردى ورىندا: 18/30 - 4/8 - 3/(48.)
ا) 54/1440؛
ءا) 3/80؛
ب) 13/80؛
ۆ) 113/80.
2. ورنەكتىڭ ءمانىن تاپ:
2 5/9 - ا – 1 11/12، مۇنداعى ا = 1/18.
ا) 1/36؛
ءا) 1 7/12؛
ب) 7/12؛
ۆ) 32/39.
3. ءبولۋدى ورىندا: 35/38 ∶15/76.
ا) 1/3؛
ءا) 3؛
ب) 3/14؛
ۆ) 42/3.
4. 3/5 بولىگى 60 – قا تەڭ ساندى تاپ.
ا) 100؛
ءا) 36؛
ب) 10؛
ۆ) 25.
5. امالداردى ورىندا: 9 3/4∙2 4/9 ∶6 1/2.
ا) 32/3؛
ءا) 2513/17؛
ب) 3/11؛
ۆ) 132/3.

IV. «دارىندىلار - دارابوزدار» وقۋشىلار شىعارماشىلىعى

1) 2 1/2 - 1 3/4 =3/4
3 + 1 3/4 = 4 3/4

2) كازىرگى جاي بولشەكتەردى بەلگىلەۋ VIII عاسىردا ءۇندىستاندا قابىلدانعان.
بولشەكتىڭ الامى مەن ءبولىمىن ءبولىپ تۇراتىن بولشەك سىزىعىن گرەك ماتەماتيكتەرى الەكساندريالىق گەرون جانە ديوفانت پايدالاندى. كەيىنىرەك اراب عالىمى ءال - حاسسارا، يتاليا ماتەماتيگى ليزانسكيي ەڭبەكتەرىندە كەزدەستى.

3. گرەك عالىمى ارحيمەدتىڭ ەڭبەگىندە الىمى مەن ءبولىمى كەز - كەلگەن ناتۋرال ساندار بولاتىن بولشەكتىڭ جالپى ءتۇرى كەزدەسەدى. ەجەلگى گرەكتەر ءىس جۇزىندە جاي بولشەكتەرگە بارلىق امالدى قولدانا بىلگەن. سىزىقشامەن جازۋ تەك 1202 جىلى يتاليا عالىمى ءفيبوناچچيدىڭ «اباك كىتابى» اتتى شىعارماسىندا ەنگىزىلگەن.

4. ۇزاق ۋاقىت بويى بولشەكتەردى ساندار دەپ اتاماعان. بۇلاردى «سىنىق ساندار» دەپ اتاعان. تەك XVIII عاسىردا عانا بولشەكتەردى سان رەتىندە قابىلداي باستادى. بۇعان اعىلشىن عالىمى نيۋتوننىڭ 1707 جىلى جارىق كورگەن «جالپىعا بىردەي ماتەماتيكا» اتتى كىتابى ىقپال جاسادى.
V. قورىتىندى. باعالاۋ. ءۇي تاپسىرماسى № 913، 915، 916.