InfoHub Logo

وقو شاردارا اۋدانى شاردارا قالاسى
№16 كوللەدج
ە-45 توپ ستۋدەنتى تۇرعان ەربول رايىمبەك ۇلى
جەتەكشىسى: ە-45 توپتىڭ وندىرىستىك وقىتۋ شەبەرى اليپوۆ قالماحان           

 

جەل ەنەرگەتيكاسى  — جەل ەنەرگياسىن مەحانيكالىق، جىلۋ نەمەسە ەلەكتر ەنەرگياسىنا تۇرلەندىرۋدىڭ تەوريالىق نەگىزدەرىن، ادىستەرى مەن تەحنيكالىق قۇرالدارىن جاساۋمەن اينالىساتىن جاڭارتىلاتىن ەنەرگەتيكانىڭ سالاسى. ول جەل ەنەرگياسىن حالىق شارۋاشىلىعىنا ۇتىمدى پايدالانۋ مۇمكىندىكتەرىن قاراستىرادى. ەلىمىزدە ارزان ەلەكتر ەنەرگيا كوزدەرىن ىزدەۋ ماقساتىندا، “قازاقستاندا 2030 جىلعا دەيىن ەلەكتر ەنەرگياسىن ءوندىرۋدى دامىتۋ تۋرالى” مەملەكەتتىك باعدارلاماعا سايكەس، جەل كۇشىمەن وندىرەتىن ەلەكتر ەنەرگياسى قۋاتىن حالىق شارۋاشىلىعىنا قولدانۋدىڭ ءتيىمدى جولدارى قاراستىرىلۋدا. قازاقستاندا جەل كۇشىمەن الىناتىن ەلەكتر ەنەرگياسى قۋاتىن كەڭىنەن جانە مول وندىرۋگە بولادى.
جەل ەنەرگياسى الەمدە
2015 جىلدىڭ باسىنداعى دەرەكتەر بويىنشا بارلىق جەل گەنەراتورلارىنىڭ قۋاتى – 369 گيگاۆاتت.
 
2010 جىلى الەمنىڭ بارلىق جەل گەنەراتورلارىمەن وندىرىلگەن ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ مولشەرى – 430 تەرراۆاتت-ساعات (جەر شارى وندىرگەن ەلەكتر قۋاتىنىڭ 2،5%-ى).
كەي ەلدەر جەل ەنەرگەتيكاسىنا ەرەكشە بەلسەندىلىكپەن دامىتۋدا، اتاپ ايتقاندا دانيا جەل گەنەراتورلارىنىڭ كومەگىمەن بارلىق ەلەكتر قۋاتىنىڭ 40%-ىن وندىرەدى؛ پورتۋگاليا – 23%؛ يسپانيا – 16%؛ يرلانديا – 14%؛ گەرمانيا – 8%. ال قازاقستاندا – 0،5%.
2014 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا شوتلانديادا جەل ەنەرگەتيكاسى ءۇي شارۋاشىلىقتارى تۇتىناتىن ەلەكتر قۋاتىنىڭ 164%-ىن قامتاماسىز ەتتى.
2009 جىلدىڭ مامىرىندا الەمنىڭ 80 ەلى جەل ەنەرگەتيكاسىن كوممەرسيالىق ماقساتتا قولدانا باستادى.
2010 جىلعى دەرەكتەر بويىنشا ەۋروپادا جەل ەلەكتر ستانسيالارىنىڭ 44%-ى شوعىرلانعان، ازيادا – 31%، سولتۇستىك امەريكادا – 22%.

جەل ەنەرگياسىنىڭ ارتىقشىلىقتارى مەن كەمشىلىكتەرى
ءبىر دە ءبىر عىلىم سالاسى، ءوندىرىس، ماماندىق تەك جاعىمدى نەمەسە تەك قانا جاعىمسىز فاكتورلاردان تۇرمايدى. ادەتتە ءار زاتتىڭ جاقسى-جامان تۇستارى بولادى. ەندەشە، جەل ەنەرگياسىنىڭ پليۋس-مينۋستارىن قاراستىرا كەتەيىك.

ارتىقشىلىقتارى:
•    شيكىزاتتى ساتىپ الۋ-تاسىمالداۋدىڭ، قالدىقتاردى شىعارۋدىڭ قاجەتى جوق؛
•    ەلەكتر قۋاتىن بەرۋشى كومپانيالاردان دەربەستىك قامتاماسىز ەتىلگەن؛
•    لاستاۋشى قالدىقتار جوق؛
•    تابيعي رەسۋرستار ۇنەمدەلەدى؛
•    وتىن، ەلەكتر قۋاتىنىڭ شىعىندارى قىسقارادى؛
•    اتموسفەرالىق جىلۋلىق بالانسقا اسەر ەتپەيدى؛
•    تابيعاتتىڭ وتتەك قورىن ساقتايدى؛
•    جەلدىڭ كينەتيكالىق ەنەرگياسىن ەلەكتر قۋاتىنا تەگىن اينالدىرادى.

كەمشىلىكتەرى:
•    جەل قوندىرعىلارىنىڭ جۇمىسى ەفير كەدەرگىلەرىن تۋدىرادى؛
•    پايدا بولاتىن شۋ ادامنىڭ جانە جانۋارلار الەمىنىڭ دەنساۋلىعىنا كەرى اسەرىن تيگىزەدى؛
•    جۇمىستىڭ تۇراقسىزدىعى، ەنەرگيانىڭ بەرىلۋى ءبىر قالىپتى ەمەس؛
•    ۇلكەن اۋماقتى قاجەت ەتەدى؛
•    قىمبات.

جەل ەنەرگياسى قازاقستاندا
قازاقستاننىڭ جەل ەنەرگەتيكاسىن دامىتۋ الەۋەتى وتە جوعارى. ق ر قورشاعان ورتانى قورعاۋ مينيسترلىگى مەن بۇۇ-نىڭ دامۋ جونىندەگى باعدارلامسىنىڭ ۇسىنعان مالىمەتتەرىنە جۇگىنسەك، ەلىمىزدىڭ پوتەنسيالى مىڭداعان مۆت نەمەسە جىلىنا 1 تريلليون كۆت-ساع كولەمىندە – بۇل دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ۇزدىك كورسەتكىشتەردىڭ ءبىرى.

قولدانىلعان ادەبيەتتەر ءتىزىمى
1. كازاحستانسكايا ەلەكتروەنەرگەتيچەسكايا اسسوسياسيا. كوميتەت پو ۆوزوبنوۆلياەمىم يستوچنيكام ەنەرگيي windenergy.kz
2. پروگرامما پو رازۆيتيۋ ەلەكتروەنەرگەتيكي رەسپۋبليكي كازاحستان نا 2010 – 2014 گودى.
3. ناسيونالنايا پروگرامما رازۆيتيا ۆەتروەنەرگەتيكي ۆ رەسپۋبليكە كازاحستان دو 2015گ. س پەرسپەكتيۆوي دو 2024گ.
4. شەفتەر يا.ي، يسپولزوۆانيە ەنەرگيي ۆەترا. 2-ە يزد. پەرەراب. ي دوپ. م.: ەنەرگويزدات، 2013. 200 س.
5. بەتس ا. ەنەرگيا ۆەترا ي ەو يسپولزوۆانيە پوسرەدستۆوم ۆەتريانىح دۆيگاتەلەي: پەر. س نەم. / پود رەد. د.م. بەلەنكوگو. حاركوۆ، 2013. 53.
6. تروفيموۆ ا.، مارينۋشكين ب.، ك گەنەرالنوي سحەمە رازۆيتيا ۆەتروەنەرگەتيكي كازاحستانا. م.: جۋرنال «ەنەرگەتيكا»، الماتى. 2012.
7. پلان دەيستۆيي پو رازۆيتيۋ التەرناتيۆنىح ي ۆوزوبنوۆلياەمىح يستوچنيكوۆ ەنەرگيي ۆ رەسپۋبليكە كازاحستان ۆ 2013-2020گ.گ.، سامرۋك-زەلەنىي.
8. عالامتور جەلىسى https://kk.wikipedia

---