جەل ەنەرگەتيكاسىنىڭ ەكولوگيالىق اسەرىمەن ونى پايدالانۋ جايىنداعى ۇسىنىستار
وقو شاردارا اۋدانى شاردارا قالاسى
№16 كوللەدج
ە-45 توپ ستۋدەنتى وميرزاكوۆ نۋرباحىت مارات ۇلى
جەتەكشىسى: ە-45 توپتىڭ وندىرىستىك وقىتۋ شەبەرى اليپوۆ قالماحان
جەل ەنەرگەتيكاسى دامۋى، ەنەرگيا جەتىسپەيتىن ەنەرگيا قۋانىش اكەلگەنمەن، ونىڭ زياندى دا ارەكەتى بار. جەلقوندىرعىلاردىڭ اينالىپ تۇراتىن قالاقشالارى، مەحانيزمى، اينالا ورتاعا دىبىس شۋىن شىعارادى، 40 دەسيبەلدان اساتىن دىبىس تولقىندارى، ادام ورگانيزمىنە زياندى ارەكەتىن تيگىزەدى. مىسالى شۋ دەڭگەيىنىڭ جوعارى بولۋى دىبىس قۇلاقتىڭ دىبىس قابىلداۋىن ناشارلاتىپ، ورگانيزمنىڭ جۇيكە-پسيحولوگيالىق ارەكەتىنە زيانىن تيگىزەدى. جەلقوندىرعىلارى بىر-بىرىنەن مۇنارا بيىكتىگىمەن سالىستىرعاندا 5-10 ەسە قاشىقتىقتا ورنالاسۋى ءتيىس، وسى تەرريتوريادا ورنالاسقان جەلقوندىرعىلار ايماعىندا ەشقانداي عيمرات، ورمان بولماۋىن ەسكەرۋ قاجەت.
قۇستار جوعارى كەرنەۋ جيلىكتەرى مەن انتەننامەن، عيمرات تەرەزەلەرىمەن، كەيدە اۆتوموبيل تەرەزەسىمەن سوقتىعىسىپ مەرتىگىپ جاتادى. كەيبىر جەلقوندىرعىسى مۇناراسىنىڭ جوعارى جاعىندا قوناقتايدى، بۇل بۇلاردىڭ ومىرىنە ءقاۋىپ اكەلەدى. جەلقوندىرعىلارىن سالعان كەزدە قۇستاردىڭ ۇشۋ ميگراسيا مارشرۋتىن ەسكەرۋ قاجەت.
جەلقوندىرعىسىنىڭ مەتالل بولىكتەرى اينالعاندا قۋاتتى دىبىس تەربەلىستەرىن تۋعىزادى، سول ماڭايداعى راديوتولقىندارمەن جۇمىس ىستەيتىن تەليەۆيزيالىق راديو جانە رادارلىق قۇرىلعىلارعا كەرى اسەرىن تيگىزەدى. ارينە تەليەۆيزيالىق نەمەسە راديو رەترانسياتورىن ورناتۋ قيىن ەمەس، ءبىراق تا بۇل ارزانعا تۇسپەيدى.
جەلقوندىرعىسىن ورناتۋ كەرەك دەگەن شەشىم قابىلداعاندا، بىرىنشىدەن بىزگە تۇتىناتىن ەنەرگيامىزدىڭ مولشەرىن ەسەپتەپ الۋ كەرەك جانە ءوز جەرىمىزگە ورتاشا سوعاتىن جەلدىڭ جىلدامدىعىن ءبىلۋىمىز كەرەك. ەكىنشىدەن، جەل- قوندىرعىسىن ورناتاتىن جەردى تاڭداۋىمىز كەرەك.
اشىق لاندشافتاعى توبە جانە تاۋ جوتاسىنا جەرقوندىرعىسىن ورناتۋ تاماشا ورىن بولىپ ەسەپتەلەدى. توبەدە جەل جىلدامدىعى جازىق تەگىس جەرگە قاراعاندا ىلعيدا جوعارى. ەگەر 2 نەمەسە بىرنەشە قوندىرعىلار ورناتاتىن بولساق، وندا ولاردىڭ اراسى مۇنارانىڭ بيىكتىگىمەن كەم دەگەندە 5 ەسە ارتىق بولۋ كەرەك، ولاي بولماعاندا جۇمىس ىستەگەندە بىر-بىرىنە كەدەرگى جاسايدى.
جىلدامدىق ارتقان سايىن، اۋا اعىسىنىڭ سيپاتى وزگەرە تۇسەدى. اۋا قاباتتارى بىرىمەن-بىرى رەتسىز ارالاسىپ كەتەدى، ءۇيىرىم پايدا بولادى. مۇنداي اعىستى تۋربۋلەنتتى دەپ اتايدى. تۋربۋلەنتتى اعىس جەل ەنەرگياسىن ءتيىمدى پايدالانۋ مۇمكىندىگىن ازايتادى، سونىمەن قاتار ماشينانىڭ توزۋىن تەزدەتەدى. سوندىقتان تۋربينا مۇناراسىنىڭ بيىكتىگىن بارىنشا بيىك ەتىپ قالايدى، بىرىنشىدەن جەر بەتىندەگى پايدا بولاتىن تۋربۋلەنتتى اعىستى بولدىرماۋ ءۇشىن، ەكىنشىدەن جەل جىلدامدىعىن ارتتىرۋ ءۇشىن. جەل قۋاتى ونىڭ جىلدامدىعىنىڭ كۋبىنا تۋرا پروپروسيونال. مىسالى، جەردەن 30 م بيىكتىكتە ورناتىلعان جەلتۋربيناسى مەن جەردەن 10 م بيىكتىكتە ورناتىلعان تۋربينانىڭ جىلدامتىقتارىنىڭ ايىرماشىلىقتارى 100% بولادى. 10م بيىكتىكتە ورناتىلعان ەكى جەل گەنەراتورى مەن 30م بيىكتىكتە ورناتىلعان ءبىر گەنەراتوردىڭ وندىرىلگەن توك قۋاتى بىردەي. باسىندا ايتىپ كەتكەندەي، جەلقوندىرعىنىڭ ورنىن تاعايىنداعان سوڭ، سول ايماقتاعى ورتاشا جىلدامدىق ءمانىن ءبىلۋىمىز كەرەك. ول ءۇشىن ايلار بويى زەرتتەۋلەر جۇرگىزىپ نەمەسە مەتوستانسيانىڭ كومەگىنە جۇگىنۋىنە بولادى.
جەل جىلدامدىعىن ولشەۋ ءۇشىن ءۇش شىنىدان جاسالعان، ۆەرتيكال وسكە بەكىتىلگەن انەمومەتر اسپابى پايدالانىلادى. 1 مينۋتتاعى اينالىم سانىن ەلەكتروندىق قۇرىلعى تىركەيدى. انەمومەتر جەل باعىتىن انىقتايتىن اسپاپ، فليۋگەرمەن جابدىقتالعان. جەل باعىتىن انىقتاۋدىڭ تاعى ءبىر ءتاسىلى، سول ايماقتىڭ وسىمدىك اعاشتارىن باقىلاۋ. جالعىز جانە ءوسىپ تۇرعان اعاشتى الىپ قاراساق، جەل سوققان جاعىنىڭ جاپىراعى سيرەك، قۋراعان، بۇتاقتارى ۇزىن جانە گوريزونتال بولىپ كەلەدى. ءوز ايماعىمىزدىڭ كليماتتىق جاعدايى، بىزگە كەرەكتى ەنەرگيا مولشەرى، ورتاشا جەل جىلدامدىعى، ورنىن تاعايىنداعان سوڭ، جەلگەنەراتورىن شىعاراتىن مامانداردان مالىمەت العان سوڭ، جەلقوندىرعىسىنىڭ كەرەكتى مودەلىن تاڭداۋعا بولادى.
قولدانىلعان ادەبيەتتەر ءتىزىمى
1. كازاحستانسكايا ەلەكتروەنەرگەتيچەسكايا اسسوسياسيا. كوميتەت پو ۆوزوبنوۆلياەمىم يستوچنيكام ەنەرگيي windenergy.kz
2. پروگرامما پو رازۆيتيۋ ەلەكتروەنەرگەتيكي رەسپۋبليكي كازاحستان نا 2010 – 2014 گودى.
3. ناسيونالنايا پروگرامما رازۆيتيا ۆەتروەنەرگەتيكي ۆ رەسپۋبليكە كازاحستان دو 2015گ. س پەرسپەكتيۆوي دو 2024گ.
4. شەفتەر يا.ي، يسپولزوۆانيە ەنەرگيي ۆەترا. 2-ە يزد. پەرەراب. ي دوپ. م.: ەنەرگويزدات، 2013. 200 س.
5. بەتس ا. ەنەرگيا ۆەترا ي ەو يسپولزوۆانيە پوسرەدستۆوم ۆەتريانىح دۆيگاتەلەي: پەر. س نەم. / پود رەد. د.م. بەلەنكوگو. حاركوۆ، 2013. 53.
6. تروفيموۆ ا.، مارينۋشكين ب.، ك گەنەرالنوي سحەمە رازۆيتيا ۆەتروەنەرگەتيكي كازاحستانا. م.: جۋرنال «ەنەرگەتيكا»، الماتى. 2012.
7. پلان دەيستۆيي پو رازۆيتيۋ التەرناتيۆنىح ي ۆوزوبنوۆلياەمىح يستوچنيكوۆ ەنەرگيي ۆ رەسپۋبليكە كازاحستان ۆ 2013-2020گ.گ.، سامرۋك-زەلەنىي.
8. عالامتور جەلىسى https://kk.wikipedia
You Might Also Like
-
وقو شاردارا اۋدانى شاردارا قالاسى №16 كوللەدج ە-45 توپ ستۋدەنتى جولدىباي وتەمۇرات مۇرات ۇلى جەتەكشىسى: ە-45 توپتىڭ وندىرىستىك وقىتۋ شەبەرى اليپوۆ قالماحان
-
وقو شاردارا اۋدانى شاردارا قالاسى №16 كوللەدج ە-45 توپ ستۋدەنتى تۇرعان ەربول رايىمبەك ۇلى جەتەكشىسى: ە-45 توپتىڭ وندىرىستىك وقىتۋ شەبەرى اليپوۆ قالماحان ...
