InfoHub Logo

وتكەن زامانداردا ءابدىحاميت دەگەن پاتشانىڭ ۋاقىتىندا ءبىر ادام ەكىنشى ءبىر ادامنان جەر ساتىپ الىپتى. الگى جەر ساتىپ العان ادام جەرىن ايداپ جاتسا، ايداعان جەرىنەن ءبىر قۇمىرا التىن تاۋىپ الىپتى.

جەر ساتىپ العان ادام جەر ساتقان ادامعا بارىپ: «سەنىڭ ساتقان جەرىڭنەن ءبىر قۇمىرا قىزىل التىن شىقتى، ول التىن سەنىڭ ەسىڭنەن شىعىپ كەتكەن ەكەن، سونى بارىپ الىپ كەتەرسىڭ»، – دەيدى. سوندا جەر ساتقان ادام ايتادى: «مەن ساعان جەردىڭ ءبارىن ساتقانمىن. ول مەنىڭ التىنىم بولسا، ەندى سەنىكى»، – دەيدى. جەر العان كىسى ايتادى: «مەن سەنىڭ تەك جەرىڭدى العانمىن، التىنىڭدى المايمىن» دەپ، ەكەۋى ءابدىحاميت پاتشانىڭ الدىنا كەلىپتى. سوندا پاتشا ەكەۋىنەن دە سۇراپ، بۇل ەكەۋى دە التىندى الماسا، جەردەن شىققان التىندى كىم الادى دەپ ۋازىرلەرىنەن سۇرايدى.

سوندا ءبىر ءۋازىرى تۇرىپ ايتتى: «بۇل جەردەن شىققان التىن پاتشانىڭ نەسىبەسى بولسا كەرەك»– دەيدى. سوندا پاتشا ايتادى: «قۇدايدان قورىقپاعان اقىماق ەكەنسىڭ، جەر ساتقان المايدى، جەر العان المايدى، مەن الاتىنداي ونى مەنىڭ قاي اتا-بابام كومىپ قويىپ ەدى»، – دەپ، الگى ءۋازىردى قۋىپ جىبەرەدى. سوندا ءبىر ءۋازىر تۇرىپ: «جەر ساتقان مەن جەر العاننان سۇراڭىز. ۇلى، قىزى بولسا بىرىن-بىرىنە نەكەلەپ قوسىپ، التىندى سول ەكەۋىنە بەرسىن»، – دەيدى.سوندا پاتشا سۇراپتى: «قايسىڭدا ۇل بار، قايسىڭدا قىز بار؟» دەپ. جەر ساتقان «ۇلىم بار» دەسە، جەر العان «قىزىم بار» دەيدى. ەكەۋىنىڭ دە بالاسىن شاقىرتىپ الىپ، قىزدى ۇلعا نەكە قىلادى. ۇلدىڭ اتى – نارون، قىزدىڭ – اتى ءساليما ەكەن. الگى التىندى ۇل مەن قىزعا بەرەدى.

سوندا تۇرىپ ءساليما ايتادى:

— ءاي، نارون، مەنىڭ ساعان ايتاتىن ءسوزىم بار. نارون:

— ايت، – دەيدى.

— مەن ايتسام، ەكەۋىمىزدىڭ اتالارىمىز الماعان دۇنيەنى بىزدەر قالاي الامىز؟ بىزدەر پاتشاعا بارىپ ارىز قىلايىق. بىزدەن الىپ باسقا بىرەۋگە بەرسىن. ءبىز بۇل بالەدەن قۇتىلساق ءتاڭىرى ماڭدايىمىزعا جازىپ قويعان نەسىبەمىز بار بولار، سول نەسىبەمىز تاۋسىلعاندا ولەرمىز، – دەيدى.

نارون مەن ءساليما پاتشاعا ارىز قىلادى. «بۇل پالەنى بىزدەن الىپ باسقا بىرەۋگە بەرسەڭىز ەكەن، ءبىزدىڭ اتالارىمىز الماعان التىندى ءبىز قالاي الامىز؟ بىزگە قۇدايدىڭ بەرگەن نەسىبەسى بار، سونى نەسىبە ەتسەك تە بولادى»، – دەپتى. پاتشا بۇلارعا تاڭ قالىپ، نىساپتارىنا «بارەكەلدى» دەپ، نارون مەنەن ءساليمادان التىندى الىپ، ءوزىنىڭ جانىنان كوپ دۇنيەنى بەرىپ قايتارادى. پاتشا ۋازىرىنە بۇل التىندى نە قىلاسىڭدار دەيدى. ءبىر ءۋازىرى: «بۇل التىندى بۇرىنعى شىققان جەرىنە قايتا كومۋ كەرەك»، – دەيدى.

تاعى ءبىر ءابديالىم دەگەن ءۋازىرى: «قۇدايدىڭ بەرگەن دۇنيەسىن جەرگە كومىپ نە كەرەك. بۇل دۇنيەنى قايىرلى ىسكە جۇمساۋ كەرەك. كىمدە-كىم ءبىر جەمىس اعاشىن تامىرىمەن الىپ كەلسە سول اعاشتى وسى التىنعا ساتىپ، جاقسى جەرگە ەگىپ، سول اعاشتى باۋ قىلىپ، جەمىس سالعان ۋاقىتتا بەيشارالارعا ءۇزىپ جەۋگە ىقتيار بەرىپ قويسا، جاقسى-اق بولار ەدى»، – دەيدى.

بۇل ءسوز پاتشا مەن ۋازىرلەرىنە دە ماقۇل كورىندى. ءابدىحاميت پاتشا الگى ءابديالىم ۋازىرىنە ايتىپتى: «جاقسى، ءوزىڭ سول ىزگى جەرىنە جۇمسارسىڭ»، – دەپ. سوندا ءابديالىم ءۋازىر حالىققا حابار بەرىپ، تاۋدىڭ باعىنان جەمىس اعاشتارىن التىنعا ساتىپ الدى. بۇل اعاشتاردى جاقسى جەرگە ەگىپ، قالعان التىنداردى وتىز ادامعا ءبولىپ بەرىپ وسى باقشاعا قارايتىن بولاسىڭدار، دەيدى. بۇلار ءۇش جىلعا ۋادە قىلىپ ءۇش جىلعا شەيىن وتىز ادام الگى اعاشتاردى كۇتىپ باپتادى، بۇل اعاشتار ءوسىپ جەمىس سالىپتى. بۇل اعاشتاردىڭ ءبارى قالىڭ ءوسىپ، قاراڭعى بولىپ كەتكەن سوڭ، قۇدايدىڭ قۇدىرەتىمەن ون مىڭ ءتۇپ گاۋھار شام پايدا بولىپتى. بۇل گاۋھار شامنىڭ جارىعى كۇندىز-تۇنى بىردەي جارىق بولىپ، جارىقتارىنىڭ اراسىنداعى جەمىستەرى كورىنەدى. سول ۋاقىتتا ءابديالىم ءۋازىر باياعى ەگىلگەن اعاشتاردى كەلىپ كورىڭىز دەپ ءابدىحاميت پاتشاعا حابار بەرەدى. ءابدىحاميت پاتشا بىرنەشە ادامدارمەن الگى اعاش ەگىلگەن باۋعا بارماقشى بولادى، ءۋازىر ايەلىمەن نەشە ءتۇرلى تاماق ازىرلەپ قويادى. پاتشا كەلىپ باۋدىڭ ىشىندە تاماشا قىلىپ وتىرادى.

ونان سوڭ، باقشاشىلاردىڭ بىرەۋى ءبىر داستارقان جەمىستى اكەلىپ پاتشانىڭ الدىنا قويادى. پاتشا: «بۇل جەمىستەردەن بىزدەرگە جەۋگە جارامايدى، بۇل جەتىم-جەسىرلەردىڭ اقىسى بولسا كەرەك»، – دەپ جەمىستى قايتارادى. الگى باقشانىڭ جەمىستەرى ەشقاشان تاۋسىلمايدى ەكەن. ول باقشا وسى كۇنگە شەيىن بار دەيدى. بۇل كۇندە باقشا تەك ادام ءۇشىن عانا ەمەس، نەشە ءتۇرلى جانۋارلار تاماق تاۋىپ قورەك ەتەتىن، جازدا سايا، قىستا پانا قىلاتىن قاسيەتتى مەكەنگە اينالىپتى دەسەدى.

---