InfoHub Logo

ەرتەدە ءبىر باي بولىپتى، بايدىڭ ءۇش بالاسى بولىپتى. ءبىر زاماندا بۇل بايدىڭ شارۋاسى كەمىپ ازايا باستايدى. كۇننەن-كۇنگە كۇن كورىسى قيىنداپ بارا جاتقان سوڭ، بايدىڭ ءۇش بالاسى اقىلداسىپ كاسىپ ەتۋگە شىعادى.

         ۇلكەن بالاسى: «مەن استراحانعا بارىپ بالىق اۋلاۋدى كاسىپ ەتەمىن»، – دەيدى.

         ورتانشى بالاسى ايتادى: «تۇز كەنىندە كاسىپ كوپ، مەن سوندا بارامىن»، – دەيدى.

         سوندا تۇرىپ ەڭ كىشى بالاسى: «قايدا بارسام باقىتتى بولامىن، مەن باقىت ىزدەيمىن»، – دەيدى. ايتقاندارىنداي: ۇلكەن بالاسى استراحانعا، ورتانشى تۇز كەنىنە كەتەدى. كىشى بالاسى باقىت ىزدەپ شىقسا؛ ءبىر پىلگە كەزىگەدى. ءپىل بالانىڭ باقىت ىزدەپ كەتىپ بارا جاتقانىن بىلەدى دە «مەنىڭ باسىم اۋىرا بەرەدى، سونىڭ سەبەبى نە ەكن، بىلە كەلشى» دەيدى. ماقۇل دەپ بالا ءجۇرىپ كەلە جاتسا ءبىر تەرەكتىڭ تۇبىندە جىلاپ وتىرعان شال تاپ بولادى. جىگىت:

         — و، نە  قىلعان  جانسىڭ، نەگە جىلايسىڭ؟ – دەيدى. سوندا شال:

         — مەن نە زاماننان بەرى بۇل تەرەكپەن كۇن كورىپ كەلە جاتىپ ەدىم. قازىردە تەرەگىم قۋارىپ، جاپىراعى ءتۇسىپ، جەمىس بەرۋدەن قالدى. مەن سوعان جىلاپ وتىرمىن ال ءوزىڭ قايدا باراسىڭ؟ – دەيدى جىگىتكە. جىگىت:

         — باقىت ىزدەپ بارامىن – دەيدى. سوندا شال جىگىتكە:

         — ەگەردە سەن باقىتتى تاپساڭ نە سەبەپتەن مەنىڭ بۇل تەرەگىم جەمىس  بەرمەي قالدى ەكەن، سونى سۇراشى، – دەيدى. «جارايدى سۇرايىن»، – دەپ جىگىت شالدان شىعىپ، ءبىر پاتشانىڭ ۇيىنە كەلەدى. امانداسىپ بولعان سوڭ پاتشا ول جىگىتتەن: «نە قىلىپ جۇرگەن ادامسىڭ، قايدا باراسىڭ؟» – دەپ  سۇرايدى. جىگىت: «مەن ءبىر باقىت ىزدەپ جۇرگەن جانمىن»، – دەيدى. سوندا جىگىتكە پاتشا: «ەگەردە، سەن باقىتتى تاپساڭ، نە سەبەپتى مەن وسىنشا باي بولسام دا، قانشاما اسكەرىم بولسا دا سوعىسقان پاتشالارىمنان جەڭىلىپ قالا بەرەمىن، سونى سۇراشى»، – دەيدى. جىگىت پاتشانىڭ ۇيىنەن شىعىپ، كوپ ءجۇرىپ شارشاپ-شالدىعىپ ءبىر تاۋدىڭ تۇبىنە كەلىپ دەم الايىن دەپ جاتىپ ۇيىقتاپ قالادى. ءبىر ۋاقىتتا جىگىت باسىن كوتەرىپ قاراسا: ءبىر اق كيىمدى، اق شالمالى كىسى وياتىپ تۇر ەكەن. جىگىت كىسىدەن: «نە قىلعان جانسىڭ، ساعان نە كەرەك؟» دەيدى. سوندا اق سالدەلى كىسى جىگىتكە:

         — مەن سەن ىزدەپ جۇرگەن باقىتپىن. ۇيىڭە قايت، بارعان سوڭ تىلەگىڭدى بەرەمىن، – دەيدى. جىگىت:

         — قايتايىن، ءبىراق بىرەۋلەردىڭ ماعان تاپسىرعان اماناتتارى بار ەدى ونى قايتەمىن؟ – دەيدى. «ول قانداي امانات ەدى؟» – دەيدى كىسى.

 — مەن ءسىزدى ىزدەپ كەلە جاتقاندا، ءبىر ءپىل كەزىكتى. ونىڭ باسى اۋىرادى ەكەن، سەبەبىن سۇراي كەلشى دەپ ەدى. جانە شال كەزىكتى. ول شال ءبىر تەرەكتىڭ جەمىسىمەن كۇن كورەدى ەكەن، قازىردە سول شالدىڭ اعاشى جەمىس بەرۋدەن قالىپتى. سول نە سەبەپتەن ەكەن، سونى سۇراپ ءبىل دەپ ەدى. ولاردان باسقا ءبىر پاتشا: مەن ءارى كۇشتى، ءارى بايمىن، كوپ اسكەرىم دە بار. ءبىراق سوعىسقان پاتشالاردان جەڭىلە بەرەمىن، سونىڭ سەبەبىن سۇرا دەپ ەدى»، – دەيدى جىگىت. سوندا تۇرىپ اق كيىمدى، اق سالدەلى كىسى جىگىتكە:

         — شالدىڭ اعاشىنىڭ ەمى: ول اعاشتىڭ تۇبىندە ءبىر وگىز تۇلىپ التىن بار، سول التىندى الىپ ورنىنا توپىراق تولتىرسىن، سوندا اعاشى جەمىس بەرەدى. ەندى پاتشانىڭ ەمى: ول پاتشا ءوزى اسىل پاتشا ەكەن، ءبىراق سونداي باي، ءارى كۇشتى بولسا دا ول ەركەك پاتشالارمەن سوعىسكاندا ايەل بولعاندىقتان جەڭىلىپ قالادى ەكەن. ول بايعا تيسە، جەر ۇستىندە ونان كۇشتى پاتشا بولمايدى ەكەن. ال پىلگە ارنەنى كوپ ويلاي بەرمەسىن دەدى. بۇل اماناتتارىنىڭ ءبارىن ءبىلىپ جىگىت ۇيىنە قايتادى. جولدا ول جىگىت پاتشاعا كەلەدى. پاتشا جىگىتتى ءتىپتى ۇمىتىپ كەتكەن ەكەن:

         — سەن كىمسىڭ؟ – دەيدى ۇيىنە كىرىپ كەلگەندە. سوندا جىگىت ايتادى:

         — مەن باقىت ىزدەپ بارا جاتقانىمدا ءسىزدىڭ ۇيدە بولىپ ەدىم؛ سوندا ءسىزدىڭ ماعان تاپسىرعان ءبىر اماناتىڭىز بار ەدى. سونى ايتۋعا كەلىپ ەدىم، – دەيدى. تەك سوندا عانا پاتشانىڭ ويىنا ءتۇسىپ جىگىتتەن سۇرايدى.

         — ءجا، ماعان نە حابار ايتاسىز؟ – دەيدى. جىگىت پاتشاعا ايتادى:

         — سىزگە باقىت بايعا ءتيسىن، تاعىن كۇيەۋىنە بەرسىن، – دەدى. ەگەردە ءسىز سول ايتقانداردى ىستەسەڭىز بۇل دۇنيەدە سىزدەن كۇشتى پاتشا بولمايدى دەدى، – دەيدى. سوندا پاتشا جىگىتكە مەن ساعان تيەيىن، تاعىمدى دا بەرەيىن، سەن ماعان ەر بول، – دەيدى.

         — جوق، مەن اۋىلىما قايتام، ماعان باقىت ۇيگە قايتۋعا قوستى، – دەيدى جىگىت. ءسويتىپ، جىگىت پاتشالىقتى الماي كەلە جاتسا، جولدا باياعى شالعا تاپ بولادى. شال جىگىتتى كورگەننەن-اق تانىپ:

         — ءجا، باقىتتى تاپتىڭ با؟ مەنىڭ اعاشىما نە سەبەپتى جەمىس شىقپايدى ەكەن؟ – دەيدى. سوندا جىگىت ايتادى:

         — باقىتتى تاپتىم، ول ساعان ايتتى: اعاشتىڭ تۇبىندە ءبىر وگىز تۇلىپ التىن بار ەكەن. سونى الىپ، ورنىنا توپىراق سالسا اعاشىڭ جەمىس بەرەدى دەدى، – دەيدى. بۇنى ەستىگەندە شال قۋانىپ جىگىتكە: «شىراق كەل، ەندەشە ماعان سول التىندى الۋعا كومەكتەس»، – دەيدى. جىگىت شالعا بولىسىپ، ەكەۋى وگىز تۇلىپ التىندى قازىپ الىپ، ورنىنا توپىراق سالعاندا اعاش گۇلدەپ، دەرەۋ جەمىس سالا باستايدى. جىگىت كەتكەلى جاتقاندا شال وعان ايتادى:

         — قايدا باراسىڭ، وسىندا قال. بۇل وگىز تۇلىپ التىن ەكەۋىمىزگە دە جەتەدى، ەكەۋىمىز وسى اعاشتىڭ تۇبىندە تۇرالىق، – دەيدى. جىگىت شالعا:

         — باقىت ۇيىمە بارۋعا قوستى، – دەيدى. ءسويتىپ، جىگىت پاتشالىقتى الماي، وگىز تۇلىپتاعى التىندى الماي، ۇيىنە قايتىپ كەلە جاتسا، وعان باياعى ءپىل تاپ بولادى. ءپىل جىگىتتى تانىپ:

          — ءجا، باقىتتى كوردىڭ بە؟ ول مەنىڭ باسىمنىڭ اۋرۋىنا نە ەم جاساۋعا قوستى؟– دەيدى. جىگىت پىلگە ايتادى:

          — سەنىڭ باسىڭنىڭ اۋرۋى ونى-مۇنى كوپ ويلانا بەرمەي جاقسى ەڭبەك ەتسە جازىلادى دەدى، – دەيدى. سوندا ءپىل ءبىراز ويلاپ تۇرىپ جىگىتتەن:

         — ءجا، سەنىڭ وزىڭە نە دەدى؟ – دەيدى. جىگىت پىلگە:

         — ماعان باقىت ۇيىڭە قايت، بارعاسىن نە تىلەسەڭ دە بەرەرمىن دەدى، – دەيدى؛ سول سەبەپتى جولدا پاتشا بولماي، وگىز تۇلىپ التىندى الماي كەلە جاتىرمىن، – دەيدى. سوندا تۇرىپ ءپىل جىگىتكە:

         — ءا، ءتۇسىندىم، سەنى باقىت سىناۋ ءۇشىن جىبەرگەن ەكەن. سەن سىننان سۇرىنبەي وتكەن ەكەنسىڭ. ءسىرا، ەندى باقىتىڭدى تابارسىڭ، – دەيدى.

         ايتسا ايتقانداي الگى جىگىت ادالدىعىنىڭ ارقاسىندا مۇراتىنا جەتىپتى.

---