جىلقى شارۋاشىلىعى جانە ونىڭ نەگىزگى سالالارى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جىلقى شارۋاشىلىعى جانە ونىڭ نەگىزگى سالالارى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: جىلقى شارۋاشىلىعى جانە ونىڭ نەگىزگى سالالارى مەن قاسيەتتەرىن اتاۋلارىمەن تانىسۋ.
دامىتۋشىلىق: جىلقى بويىنداعى ءقادىر - قاسيەتىن تۇسىندىرە وتىرىپ، وقۋشىلاردى ىزدەنپازدىلىق جانە تاپقىرلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ العان ءبىلىمىن ءىس جۇزىندە قولدانۋعا، جان - جاقتى ىزدەنۋگە، تالاپتانۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، جەكەلەي توپپەن جۇمىس
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايدتار، تىرەك - سىزبالار، سۋرەتتەر
ساباق تەحنولوگياسى: ۆ. ف. شاتالوۆتىڭ تىرەك - سىزبا ءادىسى بويىنشا وقىتۋ.
ساباقتىڭ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
ءىى. ماقسات قويۋ كەزەڭى.
ءىىى. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ
وي قوزعاۋ.
جىلقى - سۇتقورەكتىلەر كلاسى تاقتۇياقتىلار وتريادىنىڭ وكىلى. /تىرەك – سىزبالار ارقىلى ءتۇسىندىرۋ.
قىمىز - بيە سۇتىنەن جاسالاتىن اسا قۇندى، ەمدىك تاعام
ۋىز قىمىز - بيەنى العاش بايلاعانداعى جاڭا اشىتىلاتىن قىمىز
بال قىمىز - ءسۇر قازا قوسىپ ابدەن ءولتىرىلىپ پىسىلگەن، بابى كەلگەن قىمىز
تاي قىمىز - ءبىر كۇن ساقتالعان قىمىز
دونەن قىمىز - ءۇش ءتۇن ساقتالعان ساپالى قىمىز
سارى قىمىز - ءشوپ بۋىنى قاتىپ، كۇزدە ساۋىلعان بيەنىڭ ءدامدى، قۋاتتى، شيپالى قىمىزى
بەستى قىمىز - ءتورت كۇن ساقتالعان ساپالى قىمىز
قىسىردىڭ قىمىزى - قىستا قۇلىنسىز ساۋىلاتىن بيەنىڭ ءدامدى، قۋاتتى، شيپالى قىمىزى.
تۇنەمەل قىمىز - كوپ تۇرعان نەمەسە ۇستىنە ساۋمال قوسىلعان ساپاسى تومەن قىمىز
ساۋمال – بيە ءسۇتى
جاسى جىنىسى ەركەك ۇرعاشى
جاڭا تۋعان ءتول قۇلىن
ەركەلەتىپ اتاۋى قۇلىنشاق
مەرزىمىنەن ەرتە تۋعانى مارقا قۇلىن
مەرزىمىنەن كەش تۋعانى كەنجە قۇلىن
6 ايدان 1جاسقا دەيىنگى جاباعى
1جاستان 2جاسقا دەيىنگى بايتال
2 جاستان 3 جاسقا دەيىنگى تاي قۇناجىن
3 جاستاني 4جاسقا دەيىنگى قۇنان دونەجىن، بايتال
4 جاستان 5 جاسقا دەيىنگى دونەن بيە
6 جاستان 8 جاسقا دەيىنگى ات ايعىر، بەستى دونەن
9 جاستان 11 جاسقا دەيىنگى قارتاڭ
11 جاستان 14 جاسقا دەيىنگى كارتامىس
15 جاستان 18 جاسقا دەيىنگى كارى
18 جاستان 20 جاسقا دەيىنگى لاقسا، جاساعان
20 جاستان 22 جاسقا دەيىنگى جاسامىس
«الامان بايگە» ويىنى
/الامان بايگەگە ويىنىنىڭ شارتى سۋرەت ارقىلى تۇسىندىرىلەدى./
سىنىپقا سۇراقتار بەرىلەدى.
1. ات قۇلاعىندا وينايتىن قارا كۇشتىڭ يەلەرىن قالاي اتايدى؟
/شاباندوز، اتكەر، سايىپقىران، اتشابار بالا/
2. اتتىڭ سىنىن قىرى مەن سىرىن بىلەتىن ادامدى قالاي اتايدى؟
/ات سىنشىسى، اتبەگى، باپكەر/
3. ەردىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟
/اعاش ەر، كۇمىس ەر، قۇلاندى ەر، ويما ەر، التىنمەن اپتالعان ەر، كۇمىسپەن كۇپتەلگەن ەر/
4. جىلقىنىڭ جاسىنا بايلانىستى اتاۋلار قالاي اتالادى؟
/قۇلىن، جاباعى، تاي، قۇنان، دونەن، بەستى ات، بەستى بيە/
5. قويان قۇلاقتى
جىلقى تۇياقتى
سۇرعىلت ءتۇستى
كونبىس، كۇشتى /ەسەك/
6. اتتان بيىك، قويدان الاسا /ەر/
7. التى اياقتى ءتورت كوزدى،
ەكى اۋىزدى ءبىر ءسوزدى
ىنتىماقپەن ەلكەزدى. /اتقا مىنگەن ادام/
شىعارماشىلىق جۇمىس
1 - توپ
/ولەڭ جولدارى ارقىلى تولىقتىرۋ/
ارۋدان اسقان جان بار ما،
جىلقىدان.............../اسقان مال بار ما؟/
................................. ءسۇتى سارى بال
................................. اسقان ءدام بار ما؟
جەلىدە قۇلىن جۋساسا،
ءسانى كەلەر ۇيقىنىڭ،
جىلقى قولدان............../تويعان سوڭ/
قىزىعى كەتەر كۇلكىنىڭ
2 - توپ
سۋرەتتەر ارقىلى جىلقىنى ولەڭ جولدارى ارقىلى سۋرەتتەۋ.
جىگىتتىڭ كوركى جىلقىدا
جىلقى ەتىنەن جاسالاتىن تاعام اتتارىن جازىڭىزدار
ءسىز بىلەسىز بە؟
*جىلقىنىڭ ەتى مەن قىمىزىنىڭ ەمدىك قاسيەتتەرى بارىنە بەلگىلى. ال ونىڭ وزگە دە ونىمدەرىمەن ەرتەدە قازاق حالقى ءتۇرلى اۋرۋلاردى ەمدەپ كەلگەن.
*قاتتى سۋىق ءتيىپ، بەلىنەن شويىرىلعان ادامدى جىلقىنىڭ تەرىسىنە وراعان. نەمەسە ونىڭ تەزەگىمەن، كوڭىمەن دە ەمدەلگەن. جازدىكۇنى ناۋقاستىڭ باسىنان وزگە دەنەسىن تۇگەل جىلقىنىڭ كوڭىنە كومىپ تاستايدى. قىزعان كوڭنىڭ ىشىندە ناۋقاس 1، 5 - 2، 5 ساعاتقا دەيىن جاتۋى كەرەك. سوندا ول دەنەدەگى بارلىق سۋىقتى تارتىپ الاتىن كورىنەدى.
*جىلقى قىلىنىڭ بەرىكتىلىگىمەن قوسا، ەمدىك قاسيەتى دە بار ەكەن. قىلدى جاعىپ، كۇلىن اۋزى ۋىلعان بالانىڭ اۋىزىنا، ادامنىڭ كۇيگەن جەرىنە سەپسە، كۇيىكتىڭ ورىنى تەز جازىلادى.
*دەنەگە قوتىر شىقسا، جاڭا ساۋعان بيەنىڭ سۇتىنە شومىلۋ كەرەك. قوتىردى كەتىرگەنىمەن قوسا، تەرىنى جاقسى قورەكتەندىرەدى. ال شاش تۇسە باستاسا، قىمىزبەن جۋسا پايدالى.
*اتتىڭ جۇرەك مايىن قىزدىرىپ، اسقازان قىجىلىنا ىشكەن. ونىمەن قوسا، وكپەسى اۋىرعان ادام ول مايدى شيكىلەي جەگەن.
*جارىقتى /گرىجا/ قاتتى قىزدىرىلعان جىلقى مايىن جاعىپ ەمدەگەن. سونداي - اق ۇسىگەن ادامنىڭ دەنە مۇشەلەرىنە جىلقى مايىن /قىزدىرىلماعان/ جاقسا، تەز جازىلادى ەكەن.
قورىتىندىلاۋ:
ساباقتى ولەڭ جولدارى ارقىلى اياقتاۋ.
اتقا ءمىن قازاق!
ات ۇستىندە تۋىپ قازاق سابيگە،
ات ۇستىندە ايتىلادى ءالديى،
جەرگە ءتاي - تاي باسپاس ءۇشىن سول بوبەك.
اتقا شاۋىپ الۋدى ويلايدى بايگەنى!
اپىل - تاپىل باسپاس بۇرىن الدىمەن
اتقا ءمىنىپ ۇيرەنەدى ءجاي كۇنى.
اتسىز قازاقتىڭ اۋاسى دا، دالاسى،
اتسىز ءبىر كۇن تۇرا المايدى بالاسى.
ات بيىككە شىعاراتىن اسپانداي،
ونسىز - ونىڭ اشىلمايدى اياسى.
قايعىسىن دا قۋانىشىن بولىسكەن
ات - كوزىنىڭ بەينە اعى مەن قاراسى
كىسىنەسە – تىلدەسكەندەي يەسىمەن
اتتىڭ ارتىق سىقىلدى باعاسى.
ۇيگە تاپسىرما: جىلقى شارۋاشىلىعى. جىلقى تۋرالى اڭىز - اڭگىمە دايىنداۋ
باعالاۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: جىلقى شارۋاشىلىعى جانە ونىڭ نەگىزگى سالالارى مەن قاسيەتتەرىن اتاۋلارىمەن تانىسۋ.
دامىتۋشىلىق: جىلقى بويىنداعى ءقادىر - قاسيەتىن تۇسىندىرە وتىرىپ، وقۋشىلاردى ىزدەنپازدىلىق جانە تاپقىرلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ العان ءبىلىمىن ءىس جۇزىندە قولدانۋعا، جان - جاقتى ىزدەنۋگە، تالاپتانۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، جەكەلەي توپپەن جۇمىس
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايدتار، تىرەك - سىزبالار، سۋرەتتەر
ساباق تەحنولوگياسى: ۆ. ف. شاتالوۆتىڭ تىرەك - سىزبا ءادىسى بويىنشا وقىتۋ.
ساباقتىڭ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
ءىى. ماقسات قويۋ كەزەڭى.
ءىىى. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ
وي قوزعاۋ.
جىلقى - سۇتقورەكتىلەر كلاسى تاقتۇياقتىلار وتريادىنىڭ وكىلى. /تىرەك – سىزبالار ارقىلى ءتۇسىندىرۋ.
قىمىز - بيە سۇتىنەن جاسالاتىن اسا قۇندى، ەمدىك تاعام
ۋىز قىمىز - بيەنى العاش بايلاعانداعى جاڭا اشىتىلاتىن قىمىز
بال قىمىز - ءسۇر قازا قوسىپ ابدەن ءولتىرىلىپ پىسىلگەن، بابى كەلگەن قىمىز
تاي قىمىز - ءبىر كۇن ساقتالعان قىمىز
دونەن قىمىز - ءۇش ءتۇن ساقتالعان ساپالى قىمىز
سارى قىمىز - ءشوپ بۋىنى قاتىپ، كۇزدە ساۋىلعان بيەنىڭ ءدامدى، قۋاتتى، شيپالى قىمىزى
بەستى قىمىز - ءتورت كۇن ساقتالعان ساپالى قىمىز
قىسىردىڭ قىمىزى - قىستا قۇلىنسىز ساۋىلاتىن بيەنىڭ ءدامدى، قۋاتتى، شيپالى قىمىزى.
تۇنەمەل قىمىز - كوپ تۇرعان نەمەسە ۇستىنە ساۋمال قوسىلعان ساپاسى تومەن قىمىز
ساۋمال – بيە ءسۇتى
جاسى جىنىسى ەركەك ۇرعاشى
جاڭا تۋعان ءتول قۇلىن
ەركەلەتىپ اتاۋى قۇلىنشاق
مەرزىمىنەن ەرتە تۋعانى مارقا قۇلىن
مەرزىمىنەن كەش تۋعانى كەنجە قۇلىن
6 ايدان 1جاسقا دەيىنگى جاباعى
1جاستان 2جاسقا دەيىنگى بايتال
2 جاستان 3 جاسقا دەيىنگى تاي قۇناجىن
3 جاستاني 4جاسقا دەيىنگى قۇنان دونەجىن، بايتال
4 جاستان 5 جاسقا دەيىنگى دونەن بيە
6 جاستان 8 جاسقا دەيىنگى ات ايعىر، بەستى دونەن
9 جاستان 11 جاسقا دەيىنگى قارتاڭ
11 جاستان 14 جاسقا دەيىنگى كارتامىس
15 جاستان 18 جاسقا دەيىنگى كارى
18 جاستان 20 جاسقا دەيىنگى لاقسا، جاساعان
20 جاستان 22 جاسقا دەيىنگى جاسامىس
«الامان بايگە» ويىنى
/الامان بايگەگە ويىنىنىڭ شارتى سۋرەت ارقىلى تۇسىندىرىلەدى./
سىنىپقا سۇراقتار بەرىلەدى.
1. ات قۇلاعىندا وينايتىن قارا كۇشتىڭ يەلەرىن قالاي اتايدى؟
/شاباندوز، اتكەر، سايىپقىران، اتشابار بالا/
2. اتتىڭ سىنىن قىرى مەن سىرىن بىلەتىن ادامدى قالاي اتايدى؟
/ات سىنشىسى، اتبەگى، باپكەر/
3. ەردىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟
/اعاش ەر، كۇمىس ەر، قۇلاندى ەر، ويما ەر، التىنمەن اپتالعان ەر، كۇمىسپەن كۇپتەلگەن ەر/
4. جىلقىنىڭ جاسىنا بايلانىستى اتاۋلار قالاي اتالادى؟
/قۇلىن، جاباعى، تاي، قۇنان، دونەن، بەستى ات، بەستى بيە/
5. قويان قۇلاقتى
جىلقى تۇياقتى
سۇرعىلت ءتۇستى
كونبىس، كۇشتى /ەسەك/
6. اتتان بيىك، قويدان الاسا /ەر/
7. التى اياقتى ءتورت كوزدى،
ەكى اۋىزدى ءبىر ءسوزدى
ىنتىماقپەن ەلكەزدى. /اتقا مىنگەن ادام/
شىعارماشىلىق جۇمىس
1 - توپ
/ولەڭ جولدارى ارقىلى تولىقتىرۋ/
ارۋدان اسقان جان بار ما،
جىلقىدان.............../اسقان مال بار ما؟/
................................. ءسۇتى سارى بال
................................. اسقان ءدام بار ما؟
جەلىدە قۇلىن جۋساسا،
ءسانى كەلەر ۇيقىنىڭ،
جىلقى قولدان............../تويعان سوڭ/
قىزىعى كەتەر كۇلكىنىڭ
2 - توپ
سۋرەتتەر ارقىلى جىلقىنى ولەڭ جولدارى ارقىلى سۋرەتتەۋ.
جىگىتتىڭ كوركى جىلقىدا
جىلقى ەتىنەن جاسالاتىن تاعام اتتارىن جازىڭىزدار
ءسىز بىلەسىز بە؟
*جىلقىنىڭ ەتى مەن قىمىزىنىڭ ەمدىك قاسيەتتەرى بارىنە بەلگىلى. ال ونىڭ وزگە دە ونىمدەرىمەن ەرتەدە قازاق حالقى ءتۇرلى اۋرۋلاردى ەمدەپ كەلگەن.
*قاتتى سۋىق ءتيىپ، بەلىنەن شويىرىلعان ادامدى جىلقىنىڭ تەرىسىنە وراعان. نەمەسە ونىڭ تەزەگىمەن، كوڭىمەن دە ەمدەلگەن. جازدىكۇنى ناۋقاستىڭ باسىنان وزگە دەنەسىن تۇگەل جىلقىنىڭ كوڭىنە كومىپ تاستايدى. قىزعان كوڭنىڭ ىشىندە ناۋقاس 1، 5 - 2، 5 ساعاتقا دەيىن جاتۋى كەرەك. سوندا ول دەنەدەگى بارلىق سۋىقتى تارتىپ الاتىن كورىنەدى.
*جىلقى قىلىنىڭ بەرىكتىلىگىمەن قوسا، ەمدىك قاسيەتى دە بار ەكەن. قىلدى جاعىپ، كۇلىن اۋزى ۋىلعان بالانىڭ اۋىزىنا، ادامنىڭ كۇيگەن جەرىنە سەپسە، كۇيىكتىڭ ورىنى تەز جازىلادى.
*دەنەگە قوتىر شىقسا، جاڭا ساۋعان بيەنىڭ سۇتىنە شومىلۋ كەرەك. قوتىردى كەتىرگەنىمەن قوسا، تەرىنى جاقسى قورەكتەندىرەدى. ال شاش تۇسە باستاسا، قىمىزبەن جۋسا پايدالى.
*اتتىڭ جۇرەك مايىن قىزدىرىپ، اسقازان قىجىلىنا ىشكەن. ونىمەن قوسا، وكپەسى اۋىرعان ادام ول مايدى شيكىلەي جەگەن.
*جارىقتى /گرىجا/ قاتتى قىزدىرىلعان جىلقى مايىن جاعىپ ەمدەگەن. سونداي - اق ۇسىگەن ادامنىڭ دەنە مۇشەلەرىنە جىلقى مايىن /قىزدىرىلماعان/ جاقسا، تەز جازىلادى ەكەن.
قورىتىندىلاۋ:
ساباقتى ولەڭ جولدارى ارقىلى اياقتاۋ.
اتقا ءمىن قازاق!
ات ۇستىندە تۋىپ قازاق سابيگە،
ات ۇستىندە ايتىلادى ءالديى،
جەرگە ءتاي - تاي باسپاس ءۇشىن سول بوبەك.
اتقا شاۋىپ الۋدى ويلايدى بايگەنى!
اپىل - تاپىل باسپاس بۇرىن الدىمەن
اتقا ءمىنىپ ۇيرەنەدى ءجاي كۇنى.
اتسىز قازاقتىڭ اۋاسى دا، دالاسى،
اتسىز ءبىر كۇن تۇرا المايدى بالاسى.
ات بيىككە شىعاراتىن اسپانداي،
ونسىز - ونىڭ اشىلمايدى اياسى.
قايعىسىن دا قۋانىشىن بولىسكەن
ات - كوزىنىڭ بەينە اعى مەن قاراسى
كىسىنەسە – تىلدەسكەندەي يەسىمەن
اتتىڭ ارتىق سىقىلدى باعاسى.
ۇيگە تاپسىرما: جىلقى شارۋاشىلىعى. جىلقى تۋرالى اڭىز - اڭگىمە دايىنداۋ
باعالاۋ
You Might Also Like
