جىر الىبى جامبىلدىڭ — 175 جىلدىعى
اقىن جامبىل جابايەۆقا دەگەن قۇرمەت بىردەن كەلگەن جوق. ول كوشپەلى بالادان ۇلى اقىنعا دەيىن ۇزاق جول ءجۇرىپ كەشتى. ول لەنين جانە ەڭبەك قىزىل تۋ وردەندەرىمەن ماراپاتتالعان. ونىڭ قۇرمەتىنە كوشەلەر مەن ەسكەرتكىشتەر اتالعان. الايدا، جامبىل جابايەۆ دۇنيەگە كەلگەنىنەن باستاپ، ءومىرى قيىندىقتارعا تولى بولدى.
جامبىل جابايەۆ 1846 جىلى 28 اقپاندا جامبىل تاۋىنىڭ ەتەگىندە (قازىرگى الماتى وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانى) دۇنيەگە كەلگەن. تاۋەلسىز جانە بۇزىق بالا بولىپ وسكەن ول— قوبىز بەن دومبىرا تارتۋدى اناسى ۇلداننان ۇيرەندى. ول وتە ەرتە جاسىنان پوەزياعا تارتىلىس كۇشىن سەزىندى. ول دومبىرا تارتۋدى ەرتە ۇيرەندى. اقىننىڭ اناسى ۇلدان بالانى قولداپ، دومبىرا تارتۋ تالانتى اعاسىنان بەرىلدى دەپ ايتقان. اكەسى ۇلىنىڭ قىزىعۋشىلىعىن قۇپتاماعان. بالا كەزىنەن «قوبىلاندى»، «الپامىس» داستاندارىنان، قىرعىزدىڭ «ماناس» ەپوسىنان، «رۇستەم تۋرالى اڭىز»، «كوروعلى» شىعارمالارىنان ۇزىندىلەر ورىندايتىن بولعان. جامبىل جاس كەزىندە شۋلى كومپانيالاردى، ادامدار كوپ شوعىرلانعان جەرلەردى جاقسى كورەتىن، كوبىنەسە مالشىلار مەن باقتاشىلارمەن ۋاقىت وتكىزەتىن، ويتكەنى ولار كوپتەگەن كوڭىلدى اندەر مەن ەرتەگىلەردى بىلەتىن. كىشكەنتاي جامبىل جابايەۆ وتكەن ۇلى ادامدار تۋرالى اڭىزدار مەن ەسكى اڭىزداردى قۋانا-قۋانا تىڭدايتىن بولعان.
14 جاسىندا جامبىل اقىن بولۋدى شەشەدى. باتا ءۇشىن ول اكەسىنە بارادى، ءبىراق ول بالاسىنىڭ ءوتىنىشىن قابىلدامايدى. اكەسىنىڭ باتا بەرۋگە باس تارتقانىنا قاراماستان، جامبىل جابايەۆ ۇيدەن كەتىپ، ءسۇيىنباي اقىننىڭ شاكىرتى بولادى. التى جىل بويىنا ءمۇعالىمنىڭ تاجىريبەسىن قابىلداپ، 20 جاسىنا دەيىن تاۋەلسىز اقىن بولدى. وسىدان كەيىن ول اقىنداردىڭ شىعارماشىلىق ايتىستارىندا بىرنەشە رەت جەڭىسكە جەتتى. ايتىسقا قاتىسقان جامبىل جاس كەزىندە، 16-17 جاسىندا كەڭ تانىمال بولدى. جاس اقىن ءوزىنىڭ يمپروۆيزاسياسىندا قازاق قوعامى ءومىرىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن قوزعاپ، حالىقتىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن تىلگە تيەك ەتتى، زاڭسىزدىق سۋرەتتەرىن سالدى، بوستاندىق ءۇشىن كۇرەسۋگە شاقىردى. ول حالىق تۋرالى، حالىق ءۇشىن، ءان ايتقان. جامبىلمەن ۇزاق جىلدار بويى تاڭداندى، ونىڭ شىعارمالارى الەم حالىقتارىنىڭ كوپتەگەن تىلدەرىنە اۋدارىلىپ، كسرو-دا دا، شەتەلدەردە دە ۇلكەن تيراجبەن باسىلىپ شىقتى.
ج.جابايەۆ قازاق حالقىنىڭ پوەتيكالىق ونەرىنىڭ دامۋىنا ۇلكەن ۇلەس قوستى. بۇكىل ءومىرىن ادامزاتتىڭ ماڭگىلىك جالپى قۇندىلىقتارىن دارىپتەۋگە، جاقسىلىقتى، ادىلەتتىلىكتى دارىپتەۋگە جانە ءپاتريوتيزمدى تاربيەلەۋگە ارنادى.
ۇلى وتان سوعىسى كەزەڭىندەگى پوەزيادا ج.جابايەۆانىڭ نەگىزگى ورنى وتاندى قورعاۋعا جانە حالىقتار دوستىعىنا ارنالدى. ءتورت جىل بويى ول ءسوزسىز ساربازدار، گۆاردياشىلار، ماسكەۋ مەن لەنينگراد قالالارى تۋرالى تۋىندىلار جاسادى. بۇل تۋىندىلاردىڭ كوپشىلىگى پاتريوتتىق پوەزيانىڭ ناعىز جاۋھارلارى بولدى. سوعىس جىلدارى جامبىل جابايەۆ «لەنينگرادتىق وركەنىم» ءانىن جازعان بولاتىن. اقىننىڭ ۇندەۋى قورشاۋداعى قالا تۇرعىندارىنا سول قورقىنىشتى ۋاقىتتان امان قالۋعا كومەكتەستى. بۇگىن سانكت-پەتەربۋرگتە ونىڭ ەسىمىن الىپ جۇرگەن كوشەلەر بار.
1945 جىلى 22 ماۋسىمدا جامبىل جابايەۆ 99 جاسىندا قايتىس بولدى. قازاقستاننىڭ كوپتەگەن قالالارىندا جانە تمد ەلدەرىندە اقىننىڭ قۇرمەتىنە كوشەلەر، مەكتەپتەر اتالادى، بيۋستتەر مەن ەسكەرتكىشتەر ورناتىلدى.
ق ر ۇلتتىق كىتاپحاناسىنىڭ قورىنان شىققان «جىر الىبى جامبىل» اتتى كىتاپ كورمەسىندە دانا قارت جامبىل جابايەۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى، ونىڭ وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىككە تولى تۋىندىلارى تۋرالى ماتەريالدارى، مەرزىمدى باسىلىم بەتتەرىندە ول تۋرالى قازاقستاننىڭ اقىن-جازۋشىلارىنىڭ ماقالالارى مەن ەستەلىكتەرى ۇسىنىلعان.
ناۋانوۆا ا. ر. ءال-فارابي اتىنداعى ءقازۇۋ-نىڭ شىعىستانۋ فاكۋلتەتىنىڭ 1 كۋرس ستۋدەنتى
You Might Also Like
-
29 تامىزدا تاريحي داتا اتالىپ وتىلەدى. وسىدان 30 جىل بۇرىن سەمەي سىناق پوليگونى رەسمي تۇردە جابىلدى. قازاق كسر پرەزيدەنتى نازاربايەۆتىڭ العاشقى شەشۋشى قادامدارىنىڭ ءبىرى 1991 جىلعى 29 تامىزداعى "...
-
الەمدە ەكى مىڭنان استام ۇلت وكىلدەرى تۇرادى. اربىرەۋى بىر-بىرىنە مۇلدەم ۇقسامايدى. ولاردى ءبىر – بىرىنەن، قايتالانباس، ايرىقشا قىلاتىن ونىڭ ءتىلى، ءدىنى، ءدىلى، سالت – ءداستۇرى، ادەت –...
