جولىڭ بولسىن، جولاۋشى!
تاقىرىبى: جولىڭ بولسىن، جولاۋشى!
تاربيە ساعاتىنىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى ساقتىققا تاربيەلەۋ، كوشە قاتىناس ەرەجەلەرىن مەڭگەرتۋ.
كورنەكىلىك: كوشەدە جۇرۋگە بايلانىستى باسپادان شىققان تابليسالار، وقۋشىلاردىڭ ءوز قولدارىمەن سالعان سۋرەتتەرى، كوشەنى بەينەلەۋ ءۇشىن قيىلىسقان كەسكىندى كورسەتۋگە كەرەكتى ۇزىن ءتىلىم قاعازدار.
باتارەيامەن جاناتىن باعدارشام ماكەتى. (وقۋشىلار وزدەرى دايىنداعان كورنەكىلىكتەرىن ۇستاپ تۇرادى).
تاربيە ساعاتىنىڭ بارىسى:
1 – وقۋشى: - كوشەدە ءجۇرۋ ءتارتىبىن ورىنداماۋ كولىكتەردىڭ ءجۇرىپ تۇرۋىنا كەدەرگى كەلتىرەدى، جۇمىسشىلار جۇمىسقا، وقۋشىلار ساباققا، دارىگەر، باسقا دا باراتىن جەرلەرىنە دەر جەتپەۋى مۇمكىن.
2 – وقۋشى: - كوشەنىڭ شەتىنەن ءوتۋ ءۇشىن، ارنايى وتكەلدەن ءوتۋ كەرەك. ال قالالىق جەرلەردە اسپالى كوپىرلەردەن، جەر استى جولىمەن وتەدى.
3 – وقۋشى: - كوشەدە كەلە جاتىپ، قاقپادان شىعىپ كەلە جاتقان ماشينانى كورسەڭ، ساقتانىپ، كۇتە تۇر. كوشەدە توقتاپ قالعان ماشينانىڭ قاسىنان ابايلاپ ءوت، ماشينا ەسىگىن اشىپ قالۋى مۇمكىن.
4 – وقۋشى: - مەكتەپكە كەلە جاتقاندا، وزىڭە ءقاۋىپسىز بولاتىن جولدى تاڭداي ءبىل. وتكەل تار بولسا، كەزدەسكەن ۇلكەن كىسىگە جول بەر.
ءمۇعالىم: - جولجيەك دەگەن نە؟
وقۋشىلار (حورمەن): - ول ادامدار جاياۋ جۇرەتىن كوشە جيەگىندەگى تار جول.
ءمۇعالىم: - جاياۋعا قاي جەرمەن جۇرۋگە بولمايدى؟
5 – وقۋشى: جيەكجول بار عوي،
جاندار ءۇشىن جاياۋ.
دەپ ونى سەن تار عوي،
شىقپا جولعا تاياۋ.
ءمۇعالىم: - كوشەدە ءجۇرۋ ءتارتىبىن نە باسقارادى؟
6 – وقۋشى: باعدارشام اتى
كوپ كوزى بار باتىر.
توق بولعانمەن زاتى
وزىندە كوپ اقىل.
7 – وقۋشى: - باعدارشام - ءومىرىمىزدى جازىمنان ساقتاندىراتىن كومەكشىمىز، ونىڭ سىرىن ءبىلىپ، ءتىلىن الۋ بارشامىزعا كەرەك.
8 – وقۋشى: كورەگەن ءداۋ قىراعى،
كوشەمىزدە تۇرادى.
باعىنامىز ءاماندا،
اشسا كەزەك ءۇش كوزىڭ –
توقتا! ساقتان! جول اشىق!
ءمۇعالىم: (باعدارشامنىڭ قىزىل كوزىن كورسەتەدى.)
9 – وقۋشى: قىزىل كوزى جانسا،
مەيلى كولىك جوقتا.
قاتىپ قالعان جانشا،
قىبىر ەتپە توقتا!
ءمۇعالىم: (باعدارشامنىڭ سار كوزىن كورسەتەدى.)
10 – وقۋشى: سارى كوزى جانسا،
مەيلى كولىك جوقتا،
قاتىپ قالعان جانشا،
قىبىر ەتپە توقتا!
ءمۇعالىم: (باعدارشام ماكەتىنەن لامپوچكانى جاعىپ، جاسىل كوزىن كورسەتەدى.)
11 – وقۋشى: جانسا كوزى جاسىل،
جولىڭ ايداي، اشىق.
جۇرە بەرگىن باتىل،
كەرەگى جوق ساسىپ!
باعدارشام تۋرالى جۇمباقتار ايتىلدى.
12 – وقۋشى: سويلەگەندى بىلمەيدى.
ءبىراق: توقتا، ءجۇر دەيدى.
13 – وقۋشى: مەنىڭ ءۇش كوزىم بار:
ءبىر كوزىم «كىدىر» - دەيدى،
ءبىر كوزىم «ابايلا» - دەيدى.
«قاراپ ال ماڭايعا دەيدى.»
14 – وقۋشى: ايتقان ءسوزدى قۇپتاپ،
تەك ابايلاپ اتتا.
ەرەجەنى مىقتاپ،
ەسىڭدە ىلعي ساقتا.
15 – وقۋشى: كولىك جۇرەر جولدا،
ويناۋ تىپتەن شاتاق.
ايتەۋىر ءبىر وندا
كەزىگەدى اپات.
ءمۇعالىم: - بالالار، بيىلعى جىلى ءبىر بالانىڭ كەزدەيسوق قازاعا ۇشىراعانىن وزدەرىڭ بىلەسىڭدەر. نەلىكتەن ولاي بولعان سەبەبى – وقۋشى كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەسىن بىلمەگەن.
16 – وقۋشى: اسىعىپتى كوشەدە
جەل بولىپ ول ۇشىپتى.
ماشينانىڭ استىنا
ابايسىزدا ءتۇسىپتى،
وشە قالعان وتىنداي
جاتىر بالا ءسال جانىپ.
شوفەر دە تۇر دەل-سال بوپ
ءجۇزىن قارا تەر جاۋىپ.
17 – وقۋشى: اكەسى كەپ ەڭكىلدەپ،
بالا ۇستىنە قۇلادى.
ەكى يىعى سەلكىلدەپ،
وكسىپ - وكسىپ جىلادى.
جىلاماسىن انالار،
جاس ۇلاندار وسە بەر،
ساق بولىڭدار، بالالار،
ساق جۇرىڭدەر، كوشەدە!
شاعىن كورىنىس
ءۇش وقۋشى مەكتەپكە بارۋ ءۇشىن ۇيىنەن شىقتى دا، كولىك جۇرەتىن كوشەدە قۋالاسىپ وينادى. ءبىرىنشى وقۋشى وتە ءتارتىپسىز، ساباقتى ناشار وقيتىن. جۇگىرىپ كەلىپ، ەكىنشى وقۋشىنى يتەرىپ جىبەردى. ول جىعىلىپ قالدى. ءۇشىنشى وقۋشى دەرەۋ جىعىلعان بالانى تۇرعىزۋعا كومەك كورسەتتى. ءدال سول كەزدە بۇرىلىستان شىعا كەلگەن ماشينا ازەر توقتادى. جىعىلعان بالا قاتتى قورىقتى. يتەرگەن ءتارتىپسىز وقۋشى بار ىقىلاسپەن ايقايلاپ، كۇلىپ تۇردى.
مىنە، وسىنداي ەرەجەگە ساي ەمەس ويىندار كەزدەيسوق اپاتقا كەزىكتىرەدى.
ءمۇعالىم: - ۆەلوسيپەدپەن كوشەدە جۇرۋگە بولا ما؟
وقۋشىلار (حورمەن): تەك 14 جاستان كەيىن عانا كوشەدە جۇرۋىنە رۇقسات ەتىلەدى.
18 – وقۋشى: قوزعاماساڭ – قۇلايدى،
سۇيەمەسەڭ – سۇلايدى.
قۇيمىشاقتا ەرى بار،
بۇل نە دەگەن جانۋار؟
وقۋشىلار (حورمەن): - ۆە - لو - سي - پەد.
19 – وقۋشى: - اۆتوبۋسقا مىنەردە ايالدامادا كۇت. ءتارتىپ ساقتاي ءبىل. باسقاعا كەدەرگى جاساما.
20 – وقۋشى: كەزەكتە سەن الگى،
ارتقى ەسىكتەن كىرگىن.
ەندى ەسىكتەن العى،
شىعارىڭدى بىلگىن.
ءمۇعالىم: - ترامۆاي، اۆتوبۋس، ماشينا ارتىنا جابىسۋعا بولا ما؟
وقۋشىلار: - ترانسپورت ارتىنا جابىسۋعا بولمايدى. قۇلاپ اپاتقا ۇشىراۋى مۇمكىن.
21 – وقۋشى: توپتالىپ حالىق توسىپ تۇر،
توقتادى كەلىپ ترامۆاي.
ءجۇرۋىن كۇتىپ ماقسۇت تۇر،
ۆاگونعا كىرىپ وتىرماي.
قوزعالا بەرگەن ۆاگوننىڭ
ارتىنا ماقسۇت جابىستى.
«قۇلايسىڭ، بالا ءتۇس!» - دەگەن
تىڭدامادى ول ءسوزدى،
ەستىدى ءبىر داۋىستى،
جونەلىپ بەردى ترامۆاي.
اياعى كەتتى سىرعاناپ،
نە بولسىن ەندى قۇلاماي.
زارەسى ۇشىپ ماقسۇتتىڭ،
باقىرىپ تۇرىپ جىلادى.
جىلاعاننان نە پايدا؟
جەردى سۇزە قۇلادى.
22 – وقۋشى: - ءجۇرىپ كەلە جاتقان كولىكتىڭ الدىنان ءوتىپ كەتەمىن دەۋشى بولما. ول توقتاعانشا نە ءوتىپ كەتكەنشە توسا تۇر.
23 – وقۋشى: - ايالدامادا تۇرعان اۆتوموبيل، اۆتوبۋس، تروللەيبۋستىڭ، ماشينانىڭ ارت جاعىنان اينالىپ ءوت. سوندا سەن ونىڭ سوڭىندا كەلە جاتقان ماشينانى دەر كەزىندە كورە الاسىڭ.
24 – وقۋشى: - كوشەدەن وتەردە اۋەلى سول جاعىڭا، كوشەنىڭ ورتا تۇسىنا جەتكەندە، وڭ جاعىڭا كوز سال. ەگەر ماشينا كەلە جاتسا، ءوتىپ كەتكەنشە سول ورنىڭدا كۇتە تۇر.
ءمۇعالىم: تاربيە ساعاتىمىزدى قورىتا كەلگەندە، ءبىزدىڭ قالالارىمىزدا سول سياقتى سەلولاردىڭ بارىنە ورتاق قاتىنا ەرەجەسى ەنگىزىلگەن. بۇل ەرەجەنى وقۋشىلار دا، ۇلكەندەر دە، بارلىق جۇرگىنشىلەر، جۇرگىزەتىن شوفەرلەر دە بۇلجىتپاي ورىنداۋى كەرەك.
تاربيە ساعاتىنا بەلسەنە قاتىسىپ، ىزدەنگىشتىك قابىلەتىن كورسەتكەن وقۋشىلار اتاپ ءوتىلدى.
تاربيە ساعاتىنىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى ساقتىققا تاربيەلەۋ، كوشە قاتىناس ەرەجەلەرىن مەڭگەرتۋ.
كورنەكىلىك: كوشەدە جۇرۋگە بايلانىستى باسپادان شىققان تابليسالار، وقۋشىلاردىڭ ءوز قولدارىمەن سالعان سۋرەتتەرى، كوشەنى بەينەلەۋ ءۇشىن قيىلىسقان كەسكىندى كورسەتۋگە كەرەكتى ۇزىن ءتىلىم قاعازدار.
باتارەيامەن جاناتىن باعدارشام ماكەتى. (وقۋشىلار وزدەرى دايىنداعان كورنەكىلىكتەرىن ۇستاپ تۇرادى).
تاربيە ساعاتىنىڭ بارىسى:
1 – وقۋشى: - كوشەدە ءجۇرۋ ءتارتىبىن ورىنداماۋ كولىكتەردىڭ ءجۇرىپ تۇرۋىنا كەدەرگى كەلتىرەدى، جۇمىسشىلار جۇمىسقا، وقۋشىلار ساباققا، دارىگەر، باسقا دا باراتىن جەرلەرىنە دەر جەتپەۋى مۇمكىن.
2 – وقۋشى: - كوشەنىڭ شەتىنەن ءوتۋ ءۇشىن، ارنايى وتكەلدەن ءوتۋ كەرەك. ال قالالىق جەرلەردە اسپالى كوپىرلەردەن، جەر استى جولىمەن وتەدى.
3 – وقۋشى: - كوشەدە كەلە جاتىپ، قاقپادان شىعىپ كەلە جاتقان ماشينانى كورسەڭ، ساقتانىپ، كۇتە تۇر. كوشەدە توقتاپ قالعان ماشينانىڭ قاسىنان ابايلاپ ءوت، ماشينا ەسىگىن اشىپ قالۋى مۇمكىن.
4 – وقۋشى: - مەكتەپكە كەلە جاتقاندا، وزىڭە ءقاۋىپسىز بولاتىن جولدى تاڭداي ءبىل. وتكەل تار بولسا، كەزدەسكەن ۇلكەن كىسىگە جول بەر.
ءمۇعالىم: - جولجيەك دەگەن نە؟
وقۋشىلار (حورمەن): - ول ادامدار جاياۋ جۇرەتىن كوشە جيەگىندەگى تار جول.
ءمۇعالىم: - جاياۋعا قاي جەرمەن جۇرۋگە بولمايدى؟
5 – وقۋشى: جيەكجول بار عوي،
جاندار ءۇشىن جاياۋ.
دەپ ونى سەن تار عوي،
شىقپا جولعا تاياۋ.
ءمۇعالىم: - كوشەدە ءجۇرۋ ءتارتىبىن نە باسقارادى؟
6 – وقۋشى: باعدارشام اتى
كوپ كوزى بار باتىر.
توق بولعانمەن زاتى
وزىندە كوپ اقىل.
7 – وقۋشى: - باعدارشام - ءومىرىمىزدى جازىمنان ساقتاندىراتىن كومەكشىمىز، ونىڭ سىرىن ءبىلىپ، ءتىلىن الۋ بارشامىزعا كەرەك.
8 – وقۋشى: كورەگەن ءداۋ قىراعى،
كوشەمىزدە تۇرادى.
باعىنامىز ءاماندا،
اشسا كەزەك ءۇش كوزىڭ –
توقتا! ساقتان! جول اشىق!
ءمۇعالىم: (باعدارشامنىڭ قىزىل كوزىن كورسەتەدى.)
9 – وقۋشى: قىزىل كوزى جانسا،
مەيلى كولىك جوقتا.
قاتىپ قالعان جانشا،
قىبىر ەتپە توقتا!
ءمۇعالىم: (باعدارشامنىڭ سار كوزىن كورسەتەدى.)
10 – وقۋشى: سارى كوزى جانسا،
مەيلى كولىك جوقتا،
قاتىپ قالعان جانشا،
قىبىر ەتپە توقتا!
ءمۇعالىم: (باعدارشام ماكەتىنەن لامپوچكانى جاعىپ، جاسىل كوزىن كورسەتەدى.)
11 – وقۋشى: جانسا كوزى جاسىل،
جولىڭ ايداي، اشىق.
جۇرە بەرگىن باتىل،
كەرەگى جوق ساسىپ!
باعدارشام تۋرالى جۇمباقتار ايتىلدى.
12 – وقۋشى: سويلەگەندى بىلمەيدى.
ءبىراق: توقتا، ءجۇر دەيدى.
13 – وقۋشى: مەنىڭ ءۇش كوزىم بار:
ءبىر كوزىم «كىدىر» - دەيدى،
ءبىر كوزىم «ابايلا» - دەيدى.
«قاراپ ال ماڭايعا دەيدى.»
14 – وقۋشى: ايتقان ءسوزدى قۇپتاپ،
تەك ابايلاپ اتتا.
ەرەجەنى مىقتاپ،
ەسىڭدە ىلعي ساقتا.
15 – وقۋشى: كولىك جۇرەر جولدا،
ويناۋ تىپتەن شاتاق.
ايتەۋىر ءبىر وندا
كەزىگەدى اپات.
ءمۇعالىم: - بالالار، بيىلعى جىلى ءبىر بالانىڭ كەزدەيسوق قازاعا ۇشىراعانىن وزدەرىڭ بىلەسىڭدەر. نەلىكتەن ولاي بولعان سەبەبى – وقۋشى كوشەدە ءجۇرۋ ەرەجەسىن بىلمەگەن.
16 – وقۋشى: اسىعىپتى كوشەدە
جەل بولىپ ول ۇشىپتى.
ماشينانىڭ استىنا
ابايسىزدا ءتۇسىپتى،
وشە قالعان وتىنداي
جاتىر بالا ءسال جانىپ.
شوفەر دە تۇر دەل-سال بوپ
ءجۇزىن قارا تەر جاۋىپ.
17 – وقۋشى: اكەسى كەپ ەڭكىلدەپ،
بالا ۇستىنە قۇلادى.
ەكى يىعى سەلكىلدەپ،
وكسىپ - وكسىپ جىلادى.
جىلاماسىن انالار،
جاس ۇلاندار وسە بەر،
ساق بولىڭدار، بالالار،
ساق جۇرىڭدەر، كوشەدە!
شاعىن كورىنىس
ءۇش وقۋشى مەكتەپكە بارۋ ءۇشىن ۇيىنەن شىقتى دا، كولىك جۇرەتىن كوشەدە قۋالاسىپ وينادى. ءبىرىنشى وقۋشى وتە ءتارتىپسىز، ساباقتى ناشار وقيتىن. جۇگىرىپ كەلىپ، ەكىنشى وقۋشىنى يتەرىپ جىبەردى. ول جىعىلىپ قالدى. ءۇشىنشى وقۋشى دەرەۋ جىعىلعان بالانى تۇرعىزۋعا كومەك كورسەتتى. ءدال سول كەزدە بۇرىلىستان شىعا كەلگەن ماشينا ازەر توقتادى. جىعىلعان بالا قاتتى قورىقتى. يتەرگەن ءتارتىپسىز وقۋشى بار ىقىلاسپەن ايقايلاپ، كۇلىپ تۇردى.
مىنە، وسىنداي ەرەجەگە ساي ەمەس ويىندار كەزدەيسوق اپاتقا كەزىكتىرەدى.
ءمۇعالىم: - ۆەلوسيپەدپەن كوشەدە جۇرۋگە بولا ما؟
وقۋشىلار (حورمەن): تەك 14 جاستان كەيىن عانا كوشەدە جۇرۋىنە رۇقسات ەتىلەدى.
18 – وقۋشى: قوزعاماساڭ – قۇلايدى،
سۇيەمەسەڭ – سۇلايدى.
قۇيمىشاقتا ەرى بار،
بۇل نە دەگەن جانۋار؟
وقۋشىلار (حورمەن): - ۆە - لو - سي - پەد.
19 – وقۋشى: - اۆتوبۋسقا مىنەردە ايالدامادا كۇت. ءتارتىپ ساقتاي ءبىل. باسقاعا كەدەرگى جاساما.
20 – وقۋشى: كەزەكتە سەن الگى،
ارتقى ەسىكتەن كىرگىن.
ەندى ەسىكتەن العى،
شىعارىڭدى بىلگىن.
ءمۇعالىم: - ترامۆاي، اۆتوبۋس، ماشينا ارتىنا جابىسۋعا بولا ما؟
وقۋشىلار: - ترانسپورت ارتىنا جابىسۋعا بولمايدى. قۇلاپ اپاتقا ۇشىراۋى مۇمكىن.
21 – وقۋشى: توپتالىپ حالىق توسىپ تۇر،
توقتادى كەلىپ ترامۆاي.
ءجۇرۋىن كۇتىپ ماقسۇت تۇر،
ۆاگونعا كىرىپ وتىرماي.
قوزعالا بەرگەن ۆاگوننىڭ
ارتىنا ماقسۇت جابىستى.
«قۇلايسىڭ، بالا ءتۇس!» - دەگەن
تىڭدامادى ول ءسوزدى،
ەستىدى ءبىر داۋىستى،
جونەلىپ بەردى ترامۆاي.
اياعى كەتتى سىرعاناپ،
نە بولسىن ەندى قۇلاماي.
زارەسى ۇشىپ ماقسۇتتىڭ،
باقىرىپ تۇرىپ جىلادى.
جىلاعاننان نە پايدا؟
جەردى سۇزە قۇلادى.
22 – وقۋشى: - ءجۇرىپ كەلە جاتقان كولىكتىڭ الدىنان ءوتىپ كەتەمىن دەۋشى بولما. ول توقتاعانشا نە ءوتىپ كەتكەنشە توسا تۇر.
23 – وقۋشى: - ايالدامادا تۇرعان اۆتوموبيل، اۆتوبۋس، تروللەيبۋستىڭ، ماشينانىڭ ارت جاعىنان اينالىپ ءوت. سوندا سەن ونىڭ سوڭىندا كەلە جاتقان ماشينانى دەر كەزىندە كورە الاسىڭ.
24 – وقۋشى: - كوشەدەن وتەردە اۋەلى سول جاعىڭا، كوشەنىڭ ورتا تۇسىنا جەتكەندە، وڭ جاعىڭا كوز سال. ەگەر ماشينا كەلە جاتسا، ءوتىپ كەتكەنشە سول ورنىڭدا كۇتە تۇر.
ءمۇعالىم: تاربيە ساعاتىمىزدى قورىتا كەلگەندە، ءبىزدىڭ قالالارىمىزدا سول سياقتى سەلولاردىڭ بارىنە ورتاق قاتىنا ەرەجەسى ەنگىزىلگەن. بۇل ەرەجەنى وقۋشىلار دا، ۇلكەندەر دە، بارلىق جۇرگىنشىلەر، جۇرگىزەتىن شوفەرلەر دە بۇلجىتپاي ورىنداۋى كەرەك.
تاربيە ساعاتىنا بەلسەنە قاتىسىپ، ىزدەنگىشتىك قابىلەتىن كورسەتكەن وقۋشىلار اتاپ ءوتىلدى.
You Might Also Like
-
پاۆلودار وبلىسى، ەستىس اۋدانى، گولۋبوۆكا اۋىلى
