جومارت كۇز
جامبىل وبلىسى،
ت. رىسقۇلوۆ اۋدانى، قۇلان اۋىلى
«بالاپان» بالاباقشاسى تاربيەشىسى:
ەگەمبەردييەۆا اينۋرا دجانابايەۆنا
وتىلەتىن جەرى: مۋزىكا زالى
كەيىپكەرلەر: كۇز حانشايىمى.
تاقىرىبى: «جومارت كۇز».
ماقساتى: بالالاردىڭ تابيعاتتىڭ كۇز مەزگىلى جايلى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ.
بالالارعا مەرەكەلىك كوڭىل – كۇي سىيلاۋ.
بالالاردى ەڭبەكقورلىققا تاربيەلەۋ.
مەرەكەگە ساي بەزەندىرىلگەن زال. ادەمى سازدى اۋەن وينالىپ تۇرادى. بۇلدىرشىندەر تاربيەشىمەن بىرگە كىرىپ، ورىندىقتارعا جايعاسادى. بالالاردىڭ قولدارىندا جاپىراقتار.
تاربيەشى: قۇرمەتتى قوناقتار، ۇستازدار! بۇگىن «بالبوبەك» ورتا توبىنىڭ بالالارى دايىنداعان «جومارت كۇز» اتتى ەرتەڭگىلىگىنە قوش كەلدىڭىزدەر.
ارمىسىزدار، حالايىق،
بارمىسىزدار حالايىق!
كۇزگى تويدى جۇپ جازباي،
كەلىڭدەر قارسى الايىق!
- قاراڭدارشى، بۇگىن ءبىزدىڭ بالاباقشامىز قانداي ادەمى بولىپ كەتكەن.
قولىمىزعا نە ۇستاپ كەلدىك؟
- جاپىراقتار.
- جاپىراقتاردىڭ تۇستەرى قانداي؟
- سارى، قىزىل، جاسىل.
(سىرتتان ءبىر دىبىس ەستىلەدى، جەلدىڭ شۋى)
- بالالار، تىڭداڭىزدارشى بۇل نە شۋ؟
(وسى كەزدە ادەمى اۋەنمەن كۇز حانشايىمى كەلەدى)
كۇز حانشايىمى: سالەمەتسىزدەر مە، بالالار!
بالالار: سالەمەتسىز بە!
كۇز حانشايىمى: ۋا، حالايىق، دارحان دالام ارمىسىڭ،
تابيعاتىم جانى جايساڭ تال ءمۇسىن
حانشايىمى كۇزدىڭ بۇگىن كەلىپ تۇر،
الماق بولىپ بار حالقىمنىڭ العىسىن.
مەن – كۇز حانشايىمىمىن. سەندەردى كورگەنىمە قۋانىشتىمىن.
تاربيەشى: قوش كەلدىڭ، كۇز حانشايىمى! تورلەت!
كۇز حانشايىمى: بالالار، مەن سەندەرگە ءبىر جۇمباق جاسىرايىن، جاۋابىن تابىڭدار.
جۇمباق:
اعايىندى ءبارى،
شىقسا – جاسىل،
تۇسسە – سارى. بۇل نە؟
بالالار: جاپىراق.
كۇز حانشايىمى: دۇرىس تاپتىڭدار، جارايسىڭدار! مەن وزىممەن التىن جاپىراقتارىمدى الا كەلدىم. ءار جاپىراعىمدا تاپسىرمالار. ەگەر دە تاپسىرمامدى ورىنداساڭدار، مەنىڭ دە سەندەرگە دەگەن سىيلىعىم بار.
تاربيەشى: ارينە، قىمباتتى كۇز حانشايىمى! ءبىزدىڭ بالالار كۇز تۋرالى ولەڭ، تاقپاق ايتىپ، بي بيلەپ جۇمباقتار شەشە الادى. ءسىز بىزبەن بىرگە كۇز مەرەكەسىن تاماشالاڭىز. بالالاردىڭ سىزگە ارناعان ءانى بار.
بي: «جاپىراقتار»
كۇز حانشايىم: جارايسىڭدار، بالالار، ەندى مەنىڭ ءبىرىنشى تاپسىرمامدى تىڭداڭدار.
1 - سۇراق: كۇز مەزگىلى نەشەگە بولىنەدى؟ (ەرتە كۇز، التىن كۇز، قارا كۇز)
2 - سۇراق: كۇز ايلارىن اتا. (قىركۇيەك، قازان، قاراشا )
تاربيەشى: ەندەشە ورتاعا كۇز ايلارىن شاقىرايىق.
ازيادا: (قىركۇيەك)
ءبىرىنشى قىركۇيەك
بىلىمگە باستادى.
مال مەن اڭ ءجۇر بيلەپ،
قۇس شارلاپ اسپاندى.
بەكجان: (قازان)
جاڭارتقان عالامدى
جاڭبىرلى عاجاپ اي
وسىناۋ زاماندى
ورناتقان قازان اي.
ا. ابىلاي: (قاراشا)
مول بايلىق تەرگەنى
شاتتىعى قانشالىق.
قاراشى، ورلەدى
قاراشا ءان سالىپ.
تاربيەشى: مىنەكي، بالالار كۇز ايلارىمەن تانىستىڭدار.
ءونىم بيىل تاماشا!
كوز تويمايدى قاراسا:
ءسابىز، پياز، قيار، كارتوپ،
بۇرشاق، اسقاباق، قىزىلشا،
قىزاناق، ورامجاپىراققا قاراشى.
كوكونىستەر ءبىر جەردە جيىلا قالىپ داۋلاستى.
بالالار (حورمەن):
جينالىپ قاپپىز ءبارىمىز،
قايسىمىز ەڭ ءدامدىمىز؟
ىشىمىزدەن ادامعا
تيەدى كوپ پايدامىز؟
التىناي: (بۇرشاق)
كىشكەنە تۇيمەدەيمىن مەن
ۇنايمىن مەن بارىنە
ءدامدى تاعامدارىمەن
سىي جاسايمىن بارىڭە
ازىرەت: (قىزىلشا)
مەن دە ءبىر ءسوز ايتايىن
ماقتانايىن سىزدەرگە.
مەنسىز بورشش بولمايدى
ۆينەگرەت تە ۇستەلدە.
ەركەماي: (ورامجاپىراق)
ماقتانعاننان نە پايدا؟
مەنسىز ءدامدى ششي قايدا؟
مەنى قوسسا سامساعا،
ءبارى جەيدى تامسانا.
ازيز: (قيار)
ءدامىم ءتىلدى ۇيىرگەن
مەن تۇزدالعان كۇيىمدە!
جاڭا پىسكەن كەزىمدە
جەيدى ءبارى سۇيسىنە!
نۇرلىايىم: (ءسابىز)
كىم بار ءسابىز شىرىنىن
جاستايىنان ىشپەگەن؟
مەنى جەگەن ادامدار
كەم بولمايدى كۇشكە دە!
بەكنۇر: (اسقاباق)
وسەم باقشا - باۋىندا
قاتتى ۇقسايمىن قاۋىنعا
جەمەك بولىپ شيكىدەي
كۇلكى بولماي قاۋىمعا.
اسىلان: (قىزاناق)
پىسكەن كەزدە قىزاناق
كوز تارتار قىزىل تۇسىمەن
بار ما ادام سۇيسىنبەي،
تومات شىرىن ىشپەگەن؟
داركەن: (پياز)
بولامىن مەن دامدەۋشى
بارلىق - بارلىق تاعامعا
كوكونىستەر ىشىنەن
مەن پايدالى ادامعا.
ديانا: (كارتوپ)
مەن ۇيالشاق كارتوپپىن
مەن ەمەسپىن ماقتانار
مەنى جاقسى كورەدى
ۇلكەندەر مەن بالالار.
بوس ايتىستى قويايىق،
داۋلاسۋدى توقتاتايىق!
كوكونىستەر بارلىعى:
جينالىپ قاپپىز ءبارىمىز،
قايسىمىز ەڭ ءدامدىمىز؟
ىشىمىزدەن ادامعا
تيەدى كوپ پايدامىز؟
تاربيەشى:
كوكونىستەر بارىدە
دەنساۋلىققا پايدالى
مۇنى جاقسى بىلىڭدەر،
ولاردى جاقسى كورىڭدەر
تاربيەشى: بالالار، كۇز مەزگىلىنىڭ جاڭبىرلى كۇندەرىندە ءبىز اياعىمىزعا نە كيەمىز؟(گالوش). قولىمىزعا نە ۇستايمىز؟(قولشاتىر). ەندەشە مەن سەندەرمەن «كىم جىلدام؟» ويىنىن ويناعىم كەلىپ تۇر ويىن شارتى بويىنشا ەكى بالا اياقتارىنا گالوش كيىپ، قولدارىنا قولشاتىر ۇستاپ جارىسادى.
ويىن: «كىم جىلدام؟»
تاربيەشى: كۇز حانشايىمى، بالالاردىڭ ويىنىنا باعا بەرىڭىز.
ت. رىسقۇلوۆ اۋدانى، قۇلان اۋىلى
«بالاپان» بالاباقشاسى تاربيەشىسى:
ەگەمبەردييەۆا اينۋرا دجانابايەۆنا
وتىلەتىن جەرى: مۋزىكا زالى
كەيىپكەرلەر: كۇز حانشايىمى.
تاقىرىبى: «جومارت كۇز».
ماقساتى: بالالاردىڭ تابيعاتتىڭ كۇز مەزگىلى جايلى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ.
بالالارعا مەرەكەلىك كوڭىل – كۇي سىيلاۋ.
بالالاردى ەڭبەكقورلىققا تاربيەلەۋ.
مەرەكەگە ساي بەزەندىرىلگەن زال. ادەمى سازدى اۋەن وينالىپ تۇرادى. بۇلدىرشىندەر تاربيەشىمەن بىرگە كىرىپ، ورىندىقتارعا جايعاسادى. بالالاردىڭ قولدارىندا جاپىراقتار.
تاربيەشى: قۇرمەتتى قوناقتار، ۇستازدار! بۇگىن «بالبوبەك» ورتا توبىنىڭ بالالارى دايىنداعان «جومارت كۇز» اتتى ەرتەڭگىلىگىنە قوش كەلدىڭىزدەر.
ارمىسىزدار، حالايىق،
بارمىسىزدار حالايىق!
كۇزگى تويدى جۇپ جازباي،
كەلىڭدەر قارسى الايىق!
- قاراڭدارشى، بۇگىن ءبىزدىڭ بالاباقشامىز قانداي ادەمى بولىپ كەتكەن.
قولىمىزعا نە ۇستاپ كەلدىك؟
- جاپىراقتار.
- جاپىراقتاردىڭ تۇستەرى قانداي؟
- سارى، قىزىل، جاسىل.
(سىرتتان ءبىر دىبىس ەستىلەدى، جەلدىڭ شۋى)
- بالالار، تىڭداڭىزدارشى بۇل نە شۋ؟
(وسى كەزدە ادەمى اۋەنمەن كۇز حانشايىمى كەلەدى)
كۇز حانشايىمى: سالەمەتسىزدەر مە، بالالار!
بالالار: سالەمەتسىز بە!
كۇز حانشايىمى: ۋا، حالايىق، دارحان دالام ارمىسىڭ،
تابيعاتىم جانى جايساڭ تال ءمۇسىن
حانشايىمى كۇزدىڭ بۇگىن كەلىپ تۇر،
الماق بولىپ بار حالقىمنىڭ العىسىن.
مەن – كۇز حانشايىمىمىن. سەندەردى كورگەنىمە قۋانىشتىمىن.
تاربيەشى: قوش كەلدىڭ، كۇز حانشايىمى! تورلەت!
كۇز حانشايىمى: بالالار، مەن سەندەرگە ءبىر جۇمباق جاسىرايىن، جاۋابىن تابىڭدار.
جۇمباق:
اعايىندى ءبارى،
شىقسا – جاسىل،
تۇسسە – سارى. بۇل نە؟
بالالار: جاپىراق.
كۇز حانشايىمى: دۇرىس تاپتىڭدار، جارايسىڭدار! مەن وزىممەن التىن جاپىراقتارىمدى الا كەلدىم. ءار جاپىراعىمدا تاپسىرمالار. ەگەر دە تاپسىرمامدى ورىنداساڭدار، مەنىڭ دە سەندەرگە دەگەن سىيلىعىم بار.
تاربيەشى: ارينە، قىمباتتى كۇز حانشايىمى! ءبىزدىڭ بالالار كۇز تۋرالى ولەڭ، تاقپاق ايتىپ، بي بيلەپ جۇمباقتار شەشە الادى. ءسىز بىزبەن بىرگە كۇز مەرەكەسىن تاماشالاڭىز. بالالاردىڭ سىزگە ارناعان ءانى بار.
بي: «جاپىراقتار»
كۇز حانشايىم: جارايسىڭدار، بالالار، ەندى مەنىڭ ءبىرىنشى تاپسىرمامدى تىڭداڭدار.
1 - سۇراق: كۇز مەزگىلى نەشەگە بولىنەدى؟ (ەرتە كۇز، التىن كۇز، قارا كۇز)
2 - سۇراق: كۇز ايلارىن اتا. (قىركۇيەك، قازان، قاراشا )
تاربيەشى: ەندەشە ورتاعا كۇز ايلارىن شاقىرايىق.
ازيادا: (قىركۇيەك)
ءبىرىنشى قىركۇيەك
بىلىمگە باستادى.
مال مەن اڭ ءجۇر بيلەپ،
قۇس شارلاپ اسپاندى.
بەكجان: (قازان)
جاڭارتقان عالامدى
جاڭبىرلى عاجاپ اي
وسىناۋ زاماندى
ورناتقان قازان اي.
ا. ابىلاي: (قاراشا)
مول بايلىق تەرگەنى
شاتتىعى قانشالىق.
قاراشى، ورلەدى
قاراشا ءان سالىپ.
تاربيەشى: مىنەكي، بالالار كۇز ايلارىمەن تانىستىڭدار.
ءونىم بيىل تاماشا!
كوز تويمايدى قاراسا:
ءسابىز، پياز، قيار، كارتوپ،
بۇرشاق، اسقاباق، قىزىلشا،
قىزاناق، ورامجاپىراققا قاراشى.
كوكونىستەر ءبىر جەردە جيىلا قالىپ داۋلاستى.
بالالار (حورمەن):
جينالىپ قاپپىز ءبارىمىز،
قايسىمىز ەڭ ءدامدىمىز؟
ىشىمىزدەن ادامعا
تيەدى كوپ پايدامىز؟
التىناي: (بۇرشاق)
كىشكەنە تۇيمەدەيمىن مەن
ۇنايمىن مەن بارىنە
ءدامدى تاعامدارىمەن
سىي جاسايمىن بارىڭە
ازىرەت: (قىزىلشا)
مەن دە ءبىر ءسوز ايتايىن
ماقتانايىن سىزدەرگە.
مەنسىز بورشش بولمايدى
ۆينەگرەت تە ۇستەلدە.
ەركەماي: (ورامجاپىراق)
ماقتانعاننان نە پايدا؟
مەنسىز ءدامدى ششي قايدا؟
مەنى قوسسا سامساعا،
ءبارى جەيدى تامسانا.
ازيز: (قيار)
ءدامىم ءتىلدى ۇيىرگەن
مەن تۇزدالعان كۇيىمدە!
جاڭا پىسكەن كەزىمدە
جەيدى ءبارى سۇيسىنە!
نۇرلىايىم: (ءسابىز)
كىم بار ءسابىز شىرىنىن
جاستايىنان ىشپەگەن؟
مەنى جەگەن ادامدار
كەم بولمايدى كۇشكە دە!
بەكنۇر: (اسقاباق)
وسەم باقشا - باۋىندا
قاتتى ۇقسايمىن قاۋىنعا
جەمەك بولىپ شيكىدەي
كۇلكى بولماي قاۋىمعا.
اسىلان: (قىزاناق)
پىسكەن كەزدە قىزاناق
كوز تارتار قىزىل تۇسىمەن
بار ما ادام سۇيسىنبەي،
تومات شىرىن ىشپەگەن؟
داركەن: (پياز)
بولامىن مەن دامدەۋشى
بارلىق - بارلىق تاعامعا
كوكونىستەر ىشىنەن
مەن پايدالى ادامعا.
ديانا: (كارتوپ)
مەن ۇيالشاق كارتوپپىن
مەن ەمەسپىن ماقتانار
مەنى جاقسى كورەدى
ۇلكەندەر مەن بالالار.
بوس ايتىستى قويايىق،
داۋلاسۋدى توقتاتايىق!
كوكونىستەر بارلىعى:
جينالىپ قاپپىز ءبارىمىز،
قايسىمىز ەڭ ءدامدىمىز؟
ىشىمىزدەن ادامعا
تيەدى كوپ پايدامىز؟
تاربيەشى:
كوكونىستەر بارىدە
دەنساۋلىققا پايدالى
مۇنى جاقسى بىلىڭدەر،
ولاردى جاقسى كورىڭدەر
تاربيەشى: بالالار، كۇز مەزگىلىنىڭ جاڭبىرلى كۇندەرىندە ءبىز اياعىمىزعا نە كيەمىز؟(گالوش). قولىمىزعا نە ۇستايمىز؟(قولشاتىر). ەندەشە مەن سەندەرمەن «كىم جىلدام؟» ويىنىن ويناعىم كەلىپ تۇر ويىن شارتى بويىنشا ەكى بالا اياقتارىنا گالوش كيىپ، قولدارىنا قولشاتىر ۇستاپ جارىسادى.
ويىن: «كىم جىلدام؟»
تاربيەشى: كۇز حانشايىمى، بالالاردىڭ ويىنىنا باعا بەرىڭىز.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
