جۇك ماشيناسىنىڭ شاناعىندا
1941 جىلدىڭ شىلدەسىندە مەن اسكەري جۇك ماشيناسىندا دنەستردەگى رىبنيسىدان تيراسپولگە كەلە جاتتىم. مەن كابينادا ۇندەمەس جۇرگىزۋشىمەن قاتار وتىرعان ەدىم.
كۇن قاقتاعان قۇبا شاڭ ماشينانىڭ دوڭعالاقتارى استىنان بۇرقىلداي كوتەرىلىپ قالىپ جاتتى. اينالانىڭ ءبارى ۇيلەر، كۇنباعىستار، جايدارمالار مەن قۋارعان ءشوپ وسىناۋ تۇرپىدەي شاڭ-توزاڭدى جامىلعان ەدى.
كۇن قۇقىل تارتقان ءوڭسىز اسپاندا تۇتىندەپ تۇر. اليۋمينيي فلاگىندەگى سۋ جىلىپ، رەزەڭكە ساسىپ كەتكەن ەدى. دنەستردىڭ ارعى جاعىندا كانونادا گۇرسىلدەپ جاتتى.
شاناقتا بىرنەشە جاس لەيتەنانت كەلە جاتقان. كەيدە ولار كابينانىڭ توبەسىن جۇدىرىقتارىمەن ۇرعىلاپ، "اۋا!" دەپ ايقايلايدى. جۇرگىزۋشى ماشينانى توقتاتا قويادى دا ءبىر جولدان ارىگەرەك جۇگىرىپ بارىپ، جاتا-جاتا كەتەمىز. سو مەزەتتە ايىزدارى قانعانشا شىڭعىرىپ، نەمىستىڭ قارا "مەسسەرلەرى" جول بويىنا شۇيلىگەدى كەلىپ.
كەيدە ولار ءبىزدى بايقاپ قالىپ، پۋلەمەتپەن اتقىلايدى. جولىمىز بولعاندا، ەشقايسىمىز زالال شەككەن جوقپىز. وقتار شاڭ-توزاڭدى بوراتىپ جىبەرەدى. "مەسسەرلەر" ىلەزدە عايىپ بولادى، قاقتالعان جەردەن تۇلا بويىڭ قىزىپ، باسىڭ گۋىلدەپ، شاڭىرقاپ شولدەپ تۇراسىڭ.
وسىنداي ءبىر شابۋىلدان كەيىن، جۇرگىزۋشى كۇتپەگەن جەردەن:
— جاۋعان وق استىڭدا جاتقان كەزدە، ءسىز نە تۋرالى ويلايسىز؟ بىردەڭەنى ەسىڭىزگە تۇسىرەسىز بە؟ — دەپ سۇرادى.
— ەسىمە تۇسىرەمىن، — دەدىم مەن.
— مەن دە سويتەمىن، — دەدى ءسال ءۇنسىز وتىرعاسىن جۇرگىزۋشى.
ورمان-توعايلارىمىزدى اپ-انىق ەتىپ ەسىمە الامىن، كوسترومانىڭ. ءتىرى قالسام، وتانىما قايتامىن — ورمانشى بولۋعا وتىنەمىن، ايەلىمدى — ول وتە سابىرلى، سۇلۋ — كىشكەنتاي قىزىمدى الىپ، كۇزەتشىگە ارنالعان ۇيدە تۇراتىن بولامىز. سەنەسىز بە، سونى ويلاسام بولدى، جۇرەگىم توقتاپ قالعانداي بولادى. ال جۇرگىزۋشىگە ولاي ەتۋگە بولمايدى.
— مەن دە ءوزىمنىڭ ورمان-توعايىمدى ەسىمە الامىن، — دەدىم مەن.
— سىزدەردىڭ ورماندارىڭىز جاقسى ما؟ — دەدى جۇرگىزۋشى.
— جاقسى عوي.
جۇرگىزۋشى پيلوتكاسىن ءبىر باسىپ، گاز بەردى. سونىمەن اڭگىمەنى دوعاردىق.
اسىلىندە، مەن جاقسى كورەتىن جەرلەرىمدى سوعىستا جۇرگەن كەزدەگىدەي، زارىعا ەسكە الماعان شىعارمىن. مەن تالاي رەت ءوزىمنىڭ ءتۇننىڭ كەلۋىن تاعاتسىزدانا توساتىنىمدى بايقادىم، سوندا دالانىڭ قۇرعاق ءبىر سايىندا، جۇك ماشيناسىنىڭ شاناعىندا، شينەلىڭدى بۇركەنىپ جاتىپ الىپ، ويىڭمەن سول جاققا قايتا بارىپ، قاراعايدىڭ حوش يىسىمەن تىنىستاپ، باياۋ باسىپ، جايباراقات جۇرگەنگە نە جەتسىن. مەن سوندا وزىمە: "بۇگىن مەن قارا كولگە، ال ەرتەڭ، ەگەر دە ءتىرى بولسام، ءپرىنىڭ جاعاسىنا نە ترەبۋتينوعا بارامىن" — دەۋشى ەدىم. سو ءبىر قيالىمداعى جەرلەرگە بارۋدى كۇنى بۇرىن سەزىنىپ-تۇيسىنۋدەن جۇرەگىم ەلجىرەپ كەتەتىن.
ءبىر كۇنى ءداپ وسىلاي شينەلىمدى جامىلىپ جاتىپ، قارا كولگە باراتىن جولدى ۋاق-تۇيەك، ەگجەي-تەگجەيىنە دەيىن قالدىرماي، كوز الدىما ەلەستەتكەنىم بار. سوندا ماعان كۇللى قام-قارەكەتىڭدى، قيىنشىلىق اتاۋلىنى ۇمىتىپ، كەۋدەڭدەگى جۇرەگىڭنىڭ قوبالجي سوققانىن تىڭداپ، سول ارالاردى تاعى ءبىر كورىپ، اسىقپاي ءجۇرىپ وتكەننەن ارتىق باقىت بۇ جالعاندا جوقتاي بولىپ كورىنگەن ەدى.
وسىنداي ارمان-قيالىمدا مەن ءاماندا دەريەۆنياداعى ۇيدەن تاڭ ازاندا شىعىپ، كونە ۇيلەردى جاناي، قۇمداۋىت كوشەمەن جۇرەتىن ەدىم. تەرەزەلەر الدىندا كونسەرۆىنىڭ قاڭىلتىر بلانكىلەرىندە وتتى بالزامين — قىناگۇل گۇلدەپ تۇرادى. ول جاقتا مۇنى "دىمقىل ۆانكا" دەپ اتايتىن. ويتكەنى قىناگۇلدىڭ جۋان سۇرەگى ارقىلى كۇنگە قاراساڭ، ونىڭ ءموپ-مولدىر جاسىل سولىنەن ءبارى كورىنەتىن، كەيدە ءتىپتى ودان اۋانىڭ كوبىكتەرى دە كوزگە شالىناتىن.
ۇستەرىنە وڭىپ كەتكەن سيسا كويلەك كيگەن، اۋزى-باسى تىنىم تاپپايتىن، جالاڭاياق كىشكەنە قىزدار كۇنى بويى شەلەكتەرىن سالدىرلاتىپ جاتاتىن، قۇدىق قاسىنا كەلگەندە، جەرگىلىكتى جۇرت "پروجوگ" دەپ اتايتىن تۇيىق كوشەگە قاراي بۇرىلۋىڭ كەرەك. سول كوشەنىڭ ەڭ شەتكى ۇيىندە بۇكىل وكىرىككە بەلگىلى سۇلۋ قوراز بار. ول ءجيى-جيى شىجىعان كۇن كوزى استىڭدا قىزىل قاۋىرسىنى شوقتاي جايناپ، جالعىز اياعىمەن شوقيىپ ۇزاق تۇرادى.
سو قورازدان كەيىن ۇيلەر بىتەدى دە الىس ورماندارعا قاراي، دوعا سياقتى ءيىلىپ بارىپ بۇرىلاتىن، ويىنشىق ءتارىزدى تارتاباندى تەمىرجول سوزىلىپ جاتىر. تاڭعالارلىق ءبىر نارسە، ونىڭ قۇلاما ساۋىرىندا، اينالاسىنداعىلارعا قاراعاندا، مۇلدە باسقا گۇلدەر وسەدى. سيكوريي گ ۇلىنىڭ قاپتاعان كالىڭ ورايى كۇن قىزدىرعان تارتاباندى رەلستەر ماڭىنان وزگە ەش جەردە كەزدەسپەيدى.
تارتاباندى جولدىڭ ار جاعىندا جاس قاراعايدىڭ يت تۇمسىعى وتپەيتىن قالىڭ توعايى تۇر. ول تەك الىستان عانا يت تۇمسىعى وتپەيتىندەي بولىپ كورىنەدى. ونىڭ اراسىنان كەز كەلگەن ۋاقىتتا تىرنالىپ وتۋىڭە بولادى، ءبىراق بالاڭ قاراعايلار ءسىزدى ءوز ينەلەرىمەن ءبىراز شانىشقىلايدى جانە ساۋساقتارىڭىزدا شايىرىنىڭ جابىسقاق داعىن قالدىرادى.
بالعىن قاراعايلار اراسىنداعى قۇمداۋىت جەردە بيىك قۇرعاق ءشوپ وسەدى. ءاربىر ءشوپتىڭ ورتا تۇسى بوزعىلتتاعى، شەت-شەتى قويۋ جاسىل. بۇل ءشوپ قول كەسەدى. وسى ارادا ۇستاساڭ سىبدىرداي جونەلەتىن قابىرشاقتى سالاۋباس پەن گۇل كۇلتەلەرىندە قىزعىلت داقتارى بار جۇپار ءيىستى اق قالامپىر شەشەك اتادى. قاراعاي تۇبىندە ءسۇتتى ساڭىراۋقۇلاق قاۋلاي وسەدى. ولاردىڭ سۇرەگىنە قۇم جابىسىپ قالادى.
بالاڭ قاراعاي توعايىنان وتىسىمەن، بيىك قىلقاندى ورمان باستالادى. ونىڭ شەتىن قاۋلاي، ءشوپ باسقان جول جۇرەدى.
العاش كەزدەسكەن اۋماقتى قاراعاي تۇبىنە راقاتتانا جاتا قالىپ، بالاڭ توعايدىڭ قاپىرىعىنان ءبىراز تىنىعۋعا بولادى. شالقاڭنان جاتىپ الىپ، جۇقا كويلەگىڭ ارقىلى سالقىن جەردى سەزىن، اسپانعا قاراعانعا نە جەتسىن. مۇندا ۇيىقتاپ الساڭ دا بولادى، ويتكەنى جيەكتەرى نۇرلانعان اپپاق اقشا بۇلتتار كىسىنى قالعىتا باستايدى.
ورىستىڭ "يستوما" (ماۋجىراۋ) دەگەن جاقسى ءسوزى بار. سوڭعى كەزدەرى ءبىز ول ءسوزدى مۇلدە ۇمىتىپ كەتتىك جانە ونى ايتۋدان دا ۇيالاتىن بولدىق. ءبىراق ءسوز ەرتەڭگىلىك جىلى ورمان ىشىنە جاتىپ الىپ، الا بۇلتتاردى شەكسىز تىزبەگىنە قارايتىن كەزدەرى، ءون بويىڭىزدى بيلەپ الاتىن جايماشۋاق ۇيقىلى-وياۋ كۇنىڭىزدى تەك وسى سوزبەن عانا ايقىن جەتكىزۋگە بولادى. ولار زەڭگىر اسپاننىڭ الىس ءبىر قيىرىندا پايدا بولادى دا بەيمالىم ءبىر جاققا قاراي ماڭىپ بارا جاتادى
وسىناۋ ورمان الاڭىندا جاتقاندا مەن تالاي رەت بريۋسوۆتىڭ مىنا ولەڭدەرىن ءجيى ەسكە الۋشى ەدىم:
...كەڭ دالانىڭ سالتاناتتى تىنىشتىعىندا،
ەمىن-ەركىن جالعىز بوپ جۇرسەم دەيمىن
وتكەنى مەن بولاشاق كۇندەرى جوق
كەڭ جولىممەن ماقساتسىز كەتە بەرسەم.
قىزعالداقتاي ءبىر ساتتىك گۇلدەردى ءۇزىپ،
العاشقى عاشىعىنداي، نۇر ساۋلە ءىشىپ،
قۇلاي ءتۇس تە، كوز جۇمىپ، تۇنەككە بات،
قايتا تىرىلەم دەگەن كۇيىكتى، قۋانىشتى ۇمىت!
وسى ولەڭدە، اجالدى ەسكە العانىنا قاراماستان، ءومىردىڭ دارياداي شالقىپ جاتقانى سونداي، ساعاتتار بويى ءدال وسىلاي اسپانعا قاراپ جاتىپ الىپ ويلاعاننان وزگە ەشتەڭە ىستەگىڭ كەلمەيدى.
ءشوپ باسقان سۇرلەۋ قاراعايلى كارى ورمان ارقىلى وتەدى. بۇل ورمان، تەڭىزدىڭ كەرىلىپ-سوزىلىپ، باياۋ اۋنايتىن تولقىندارى ءتارىزدى، جالعاسىپ جاتقان قۇم توبەلەر ۇستىنە قاپتاي وسكەن. بۇل توبەلەر — مۇز ءداۋىرىنىڭ قالدىقتارى. ولاردىڭ باسىندا قوڭىراۋگۇلدەر گۇل-شەشەگىن توگىپ تۇرادى، ال ولاردىڭ ىلديلارى پاپوروتنيكتەردىڭ جىنىس توعايىنان كورىنبەيدى. ونىڭ جاپىراقتارىنىڭ استىنا قىزعىلت شاڭ ءتارىزدى، توزاڭ قونعان.
توبەلەرگە وسكەن ورمان شۋاقتى. ونىڭ ىشىنەن الىستى كورۋگە بولادى. ول كۇن نۇرىنا شومىلىپ تۇرادى.
بۇل ورمان جالپاق بەلبەۋ (ەكى شاقىرىمداي، ودان كوپ ەمەس) بولىپ، سوزىلىپ جاتادى، ونىڭ ار جاعىنان قۇمداۋىت جازىق اشىلادى، وندا جەل تەربەگەن ەگىن جايقالىپ كوزگە تۇسەدى. سول جازىقتىڭ ارعى شەتىنەن كوز جەتەر جەرگە دەيىن نۋ ورمان سوزىلىپ جاتىر.
جازىق دالا ۇستىنەن وركەش-وركەش الا بۇلتتار سان-سالتاناتپەن كوشىپ جاتادى. بۇل، بالكىم، بۇكىل اسپان تولايىم كورىنەتىندەي بولعاندىقتان دا شىعار.
بۇل جازىقتى ەگىن اراسىنداعى وشاعان باسىپ كەتكەن مەجە ارقىلى ءجۇرىپ، كەسىپ وتۋگە بولادى. سول مەجەنىڭ كەيبىر جەرىندە قوڭىراۋشوپتەر جايىلىپ، قالىڭ وسكەن كەڭ القاپ كوگەرىپ كورىنەدى.
مەنىڭ ويىممەن كوز الدىما ەلەستەتكەن نارسەنىڭ ءبارى — ناعىز ورماندار ەسىگىنىڭ الدى عانا. ولارعا، سول ورماندارعا وراسان زور، سايالى شىركەۋگە كىرگەندەي بولىپ ەنەسىڭ. اۋەلى تار ورمان جولىمەن، جاسىل كىلەم ءتارىزدى شالاۋ باسقان قارا سۋدى جاناپ ءوتۋىڭ كەرەك. ەگەر قارا سۋ قاسىندا سول ايالداساڭ، وندا ءبىر باسەڭ شىلپىلداعان دىبىستى ەسىتۋگە بولادى — بۇل سۋ تۇبىندەگى شوپتەردە جايىلىپ جۇرگەن موڭكە بالىقتار.
سوسىن جاسىل بارقىت ءتارىزدى مۇك وسكەن قايىڭ ورمانىنىڭ كىشكەنە عانا الاڭى باستالادى. ول ارادان بىلتىر كۇزدە تۇسكەن جاپىراقتار ءيىسى ۇدايى شىعىپ جاتادى.
(مەن وسىنىڭ ءبارى تۋرالى جۇك ماشيناسىنىڭ شاناعىندا جاتىپ ويلايمىن. ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعى. رازدەلنايا ستانسياسى جاعىنان جارىلىس دۇمپىلدەيدى — و ماڭايدى بومبىلاپ جاتىر. جارىلىستار ءۇنى باسىلعان كەزدە — شەكشەكتەردىڭ يمەنە شىرىلداعانى ەستىلەدى — ولار جارىلىستان قورىققاننان باياۋ عانا شىرىلدايدى. اۋەدەن جارقىراۋىق سناريادتاي بولىپ، كوگىلدىر جۇلدىز اعىپ قۇلادى. مەن ونىڭ جولىن ەركىمنەن تىس باقىلاپ، ول قاشان جارىلاتىنىن تىڭداپ وتىرعانىمدى بايقادىم. ءبىراق جۇلدىز جارىلمادى، جەرگە جەتە بەرە ءسونىپ قالدى. وسى ارادان باياعى تانىس وقشاۋ قايىڭ توعايى مەن قابىرعالى قارا ورمان الىس-اۋ، شىركىن! ءداپ ءقازىر و جاقتا دا ءتۇن عوي، ءبىراق جىم-جىرت، جۇلدىزدار شوعىرى استىڭدا نۇرلانىپ، بەنزيننىڭ ىستى جانە وق ءدارىنىڭ گازىمەن — بالكىم، مۇنى "جارىلىس" گازدارىمەن دەۋ كەرەك شىعار — ەمەس، ورمان كولدەرىنىڭ تۇنىق تا تۇڭعيىق سۋلارى مەن ارشا قىلقاندارىنىڭ ءيىسى اڭقىپ تۇرعان شىعار-اۋ).
قايىڭ توعايىنان ءارى وتىسىمەن، جول قۇمدى جارلاۋىت دوڭەسكە قاراي كوتەرىلەدى. سىزدى كولتابان ارتتا قالادى، ءبىراق جەل اندا-ساندا وسىناۋ قۇرعاق تا ىستىق ورمان ىشىنە سو كولتاباننىڭ يود ءيىستى اۋاسىن جەتكىزىپ تۇرادى.
ءدوڭ ۇستىنە شىققاسىن ەكىنشى رەت دەمالامىن. مەن ىستىق قىلقاندار ۇستىنە وتىرامىن. بۇل ارادا دەنەڭ تيگەن جەردىڭ ءبارى قۇرعاق تا جىلى؛ قاراعايدىڭ قابىعىنىڭ قۇراپ قالعان قۋىس بۇرشىگى، بالعىن قاراعاي قابىعىنىڭ سارى، ءمولدىر جانە پەرگامەنت سەكىلدى شىڭىلتىر شەلدەرى، وزەگىنە دەيىن جىلىعان تۇبىرلەر، ءاربىر بۇتاقتارى دا ءبۇدىرلى، حوش ءيىستى. ءتىپتى قويبۇلدىرگەننىڭ جاپىراقتارىنا دەيىن جىپ-جىلى.
كارى ءتۇبىردى قولىڭمەن سىندىرىپ الىپ، ونىڭ شىرىگەن ىستىق ۇلپاسىن الاقانىڭا سالىپ كورۋگە دە بولادى.
اپتاپ، ماۋجىراعان تىنىشتىق. تولىسىپ پىسكەن سارى جازدىڭ جايماشۋاق كۇنى.
قىزىل قانات شەكشەكتەر تۇبىرلەر ۇستىندە ۇيىقتاپ جاتىر. قاتتى دا اقشىل كوك قاۋاشاقتى گۇلدەر ساباعىن ءوز سالماعىمەن ءيىپ، جەرگە دەيىن جەتكىزىپتى.
مەن ءوزىم جاساعان كارتاعا قاراسام — قارا كولگە دەيىن ەندى سەگىز شاقىرىم قالىپتى. وسى كارتاعا قاجەتتى بەلگىلەر قويىلعان — جول شەتىندەگى قۋراعان قاراعاي، مەجە دىڭگەگى، بەرەسكلەت توعايى، قۇمىرسقا ۇياسى، ۇدايى بوتاگوز وسەتىن سازتابان، ودان كەيىن قابىعىنا "و" ءارپى ويىلعان — وزەرو (كول) قاراعاي بار. وسى قاراعايدان تۋرا ورمانعا قاراي بۇرىلىپ، 1932 جىلى اعاشتارعا جاسالعان كەرتىك تاڭبالارىنا قاراپ، جۇرە بەرۋ كەرەك. ولار جىل سايىن شايىر باسىپ وشە بەرەدى. سوندىقتان دا ولاردى جاڭارتىپ وتىرعان ءجون.
سول كەرتىكتى تاپقاننان كەيىن، مىندەتتى تۇردە توقتاپ، وعان قاتىپ قالعان شايىردى قولىڭمەن سيپايسىڭ. ال كەيدە سەمىپ قالعان سمولانى سىندىرىپ الىپ، ونىڭ ويىق ورنىنا قارايسىڭ. وعان كۇننىڭ سارعىش ساۋلەسىنىڭ وت سياقتى جىلتىراپ تۇسكەنىن بايقايسىڭ.
كولگە جاقىنداعاندا نۋ ورمان اراسىنان، قالىڭ قانداعاشتار وسكەن تەرەڭ ويپاتتار باستالادى، ونىڭ تۇبىنە تۇسەم دەپ ويلاماي-اق قوي — تىرنالىپ قالاسىڭ. تەگى بۇلار بۇرىنعى شاعىن كولدەر بولۋعا ءتيىس.
بۇدان كەيىن قۇپ-قۇرعاق قاراكوك جەمىستى ارشا توعايى اراسىمەن تاعى دا جوعارى ورلەيسىڭ. اقىرىندا ەڭ سوڭعى بەلگى — قاراعاي بۇتاعىنا ءىلۋلى قاڭسىعان ەسكى شاركەيلەر. ودان ءارى قاراي ءشوپ باسقان توقىمداي الاڭ ارقىلى ءجۇرىپ، تىك جارلى سايعا كەز بولاسىڭ.
ورمان وسىمەن بىتەدى. تومەننەن قۇرعاق سازتابان — ۇساق توعايلى: شوق-شوق قايىڭ، كوكتەرەكتەر مەن ارشالار وسكەن، مۇك باسقان الاڭدار كورىنەدى.
وسى ارادا سوڭعى رەت تىنىعاسىڭ. كۇن تۇستەن اۋىپ كەتكەلى قاشان. ول كورىنبەيتىن ارالار ۇياسى تارىزدەنىپ، ىزىڭداپ-ىزىلداپ تۇر. ۇساق ورمان ارقىلى ءاربىر ءالسىز، بولماشى جەل لەبى تارىزدەنىپ، تەربەلىپ اڭىزاق جەتەدى.
الدىڭعى جاقتا، وسى ارادان ەكى شاقىرىمداي جەردە، مۇكتى الاڭدار اراسىندا قاراكول — قارا سۋلار مەن تارباق اعاشتاردىڭ، وراسان ۇلكەن سارى تۇڭعيىق گۇلدەر مەملەكەتى جاسىرىنىپ جاتىر.
مۇك باسقان الاڭدارمەن ابايلاپ ءجۇرۋ كەرەك: مۇكتى سازداق تەرەڭىندە ءبىر كەزدە سىنىپ، ۋاقىت سوياۋداي ەتىپ وتكىرلەگەن قايىڭداردىڭ دىڭدەرى — قازىقتار تۇرادى. بايقاماساڭ — سولارعا اياعىڭدى قاتتى جارالاپ الۋىڭ قيىن ەمەس.
ۇساق ورمان اراسى قاپىرىق شىرىك ءيىسى مۇڭكيدى، اياعىڭنىڭ استىنان شىم تەزەكتىڭ قارا سۋى سىلپىلداپ جاتادى. كىسىنىڭ ءار قادامىنان اعاشتار تەڭسەلىپ، دىرىلدەپ كەتەدى. بۇل ارادا اياعىڭنىڭ استىڭدا نە جاتقانىن ويلاماي جۇرە بەرۋىڭ كەرەك، قالىڭدىعى ءبىر مەترلىك شىمتەزەك پەن قاراشىرىك قاتپارى استىڭدا تەرەڭ سۋ — جەراستىنىڭ كالى بار. جۇرتتىڭ ايتۋىنشا، وندا كومىردەي قاپ-قارا، بالشىقتىڭ شورتاندارى تىرشىلىك ەتەتىن كورىنەدى.
كولدىڭ جاعاسى مۇكتى الاڭداردان ءسال دە بولسا بيىكتەۋ — ءبىراق سونىڭ وزىندە ءبىر ورىندا كوپ تۇرۋعا بولمايدى — ءىزىڭ مىندەتتى تۇردە سۋعا تولىپ كەتەدى.
كولگە بارىنەن دە قىزىل ىڭىردەن كەيىنىرەك شىققان دۇرىسىراق دەيدى، بۇل كەزدە جان-جاقتىڭ ءبارى — سۋدىڭ كۇڭگىرت جىلتىراعانى، جارىعى ءوشىپ بارا جاتقان اسپاننىڭ ءالسىز ساۋلەسى، اعاشتاردىڭ ۇشار باستارىنىڭ مۇلگۋى — وسىنىڭ ءبارى الدەنەدەن ساقتانعان تىنىشتىقپەن ۇلاسىپ، سونىڭ ءوزى تۋعىزعان قۇبىلىستاي بولىپ سەزىلەدى.
لاۋلاي جانعان وت باسىندا وتىننىڭ بىتىرلاي جانعانىن تىڭداي وتىرىپ، ءومىر دەگەنىڭ، ەگەر ودان ۇرىكپەي، اق نيەتپەن قارسى الساڭ، تاڭعاجايىپ جاقسى نارسە عوي دەپ ويلاعانعا ەشتەڭە دە جەتپەيدى...
ءسويتىپ مەن ورمان ارالاعان، سوسىن نيەۆا جاعالاۋىندا جۇرگەن كەزىم مەن پسكوۆتىڭ زىعىر وسكەن كوك توبەلەرى جونىندەگى ەستەلىكتەرىمدى ءبىراز كەزىپ كەتسەم كەرەك.
مەن وسىناۋ جەرلەردى ءبىرجولاتا جوعالتىپ العانداي، ولاردى ەندى قايتىپ كورمەيتىندەي بولىپ، ويلانعانىم سونشا، جۇرەگىم سىزداپ اۋىرا باستادى.
مەنىڭ وي-سانامدا ولاردىڭ مەيلىنشە اسەم بولىپ كورىنگەنى سو ءبىر سەزىمنىڭ اسەرىنەن بولعانى انىق ەدى.
مەن وزىمنەن، سولاردى بۇرىن نەگە بايقاماعانمىن، دەپ سۇرادىم دا زاماتىڭدا، ارينە، مەن بۇلاردىڭ ءبارىن كوردىم دە سەزدىم، ءبىراق وسىلاي ايىرىلىسقاندا عانا تۋعان تابيعاتىڭنىڭ سۋرەتتەرى ىشكى كوڭىل كوزىمە، جان-جۇرەكتى ەلجىرەتەر سۇلۋلىعىمەن ەلەستەگەن عوي دەپ ويلادىم. اسىلىندە، مۋزىكانىڭ جالپى سارىنىنا بولماشى، ءالسىز دىبىستىڭ ءوزى قالاي ۇندەسىپ ەنسە، تابيعات قوينىنا دا تاپ سولاي كىرۋ كەرەك شىعار.
ءبىزدىڭ جانىمىزدىڭ جاي-كۇيى، سۇيەتىنىمىز، قۋانىش پەن قايعىمىز، تابيعاتپەن تولىق سايكەس كەلىپ جاتسا، تاڭ سامالىن عاشىعىمىزدىڭ نۇردى جانارىنان، ورماننىڭ ءبىر سارىندى شۋىلىن وتكەن ءومىرىمىز جونىندەگى وي-تولعانىسىمىزدان بولە-جارا قارامايتىن دەڭگەيگە جەتكەن كۇندە عانا، ءسويتىپ تابيعاتتى سەزىپ-تۇيسىنۋىمىزگە ءوزىمىزدىڭ ادامگەرشىلىك قاسيەتىمىزدى دارىتىپ، سىڭىرە بىلگەن كۇندە عانا، تابيعات بىزگە بۇكىل كۇش-قۋاتىمەن اسەر ەتە الادى.
پەيزاج — پروزانىڭ سالداۋىرى نە ونىڭ اشەكەيى ەمەس. ەگەر ءسىز جاۋىنعا مالىنعان قالىڭ جاپىراققا بەت-جۇزىڭىزدى باساتىن بولساڭىز، وندا ءسىز ونىڭ جانعا جايلى سالقىندىعىن، حوش ءيىسىن، دەم-تىنىسىن سەزىپ-تۇيسىنەسىز، ەندەشە تابيعاتقا دا تاپ سولاي، سۋعا سۇڭگىگەندەي ەنىپ كەتۋ كەرەك.
قىسقاسى — تابيعاتتى ءسۇيۋ كەرەك، سوندا كۇللى سۇيىسپەنشىلىك سياقتى، ءوزىن بار كۇشىمەن ايقىن كورسەتۋ ءۇشىن، بۇل دا ءوزىنىڭ سارا جولىن تابادى.
اۋدارعان ءابىلمىجىن جۇمابايەۆ
You Might Also Like
-
قاراعاندى وبلىسى قاراعاندى قالاسى ە. ا. بۋكەتوۆ اتىنداعى قاراعاندى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 4 كۋرس ستۋدەنتى ارىستانبەكوۆا ءاليا مەلس قىزى ماقالا جەتەكشىسى: ىسقاقنابي ادال
-
قازاق حالقىنىڭ پەيىلى دالاسىنداي دارحان،كوڭىلى بۇلاعىنداي تازا،جۇرەگى بالاداي اڭعال عوي،شىركىن...
