InfoHub Logo

بۇل كەزەڭدە ايەلدى ءۇمىت پەن قورقىنىش قاتار بيلەپ، ءوزىن بەيتانىس ساپارعا شىققانداي سەزىنەدى. جاراتقاننىن كۇدىرەتىمەن كۇرساعىندا لۇپىلدەگەن ءتىرى جاننىڭ جەتىلۋى ءار انانى مەيىرىم، شاپاعات سەكىلدى سەزىمدەرگە بولەيدى.

جۇكتىلىك 16 جاستان كىشى، 35 جاستان اسقان ايەلدەردە ەرەكشە باقىلاۋدى قاجەت ەتەدى. كوكتەم كەزىندە جۇكتى ايەلدەر دەنساۋلىعىنا، تاماعىنىڭ نارلىلىگى مەن ۇيقىسىنىڭ قانىق بولۋىنا كوپ كوڭىل ءبولۋى كەرەك. كۇز جۇكتىلىكتىڭ ەڭ قولايلى كەزەڭى دەسەك تە بولادى، ادام اعزاسىندا جازدا دارۋمەن قورى جينالىپ، جۇكتىلىككە بايلانىستى وزگەرىستەرگە ۇيرەنىسۋ كوبىنەسە سۋىق ايلاردا جەڭىلىرەك. جالپى جۇكتىلىك سوڭعى ەتەككىر كەلگەن كۇننەن باستاپ ورتاشا ەسەپپەن 280 كۇن، ياعني 40 اپتاعا سوزىلادى.

جۇكتىلىك مەرزىمىنىڭ باستاپقى 13 اپتاسى العاشقى كەزەڭ، 14-26 اپتالار ورتا كەزەڭ، 27-اپتادان بوسانعانعا دەيىنگى سوڭعى كەزەڭ بولىپ ءۇش كەزەڭگە بولىنەدى. العاشقى كەزەڭدە دەنساۋلىققا نەمەسە ءتۇرلى جاعدايلارعا بايلانىستى تۇسىك ءقاۋپى مول. 13 اپتادا 30 گرامداي عانا تارتاتىن شارانانىڭ باسى، قولى، اياعى، ساۋساقتارى مەن ىشكى مۇشەلەرى، ءتىپتى ءتىس تومپەشىكتەرى دە بولادى. العاشقى اپتالاردا-اق ونىڭ جۇرەگى سوعا باستايدى، وسىنشاما وزگەرىس پەن وتە تەز دامۋ قارقىنى بولاشاق اناعا كۇتىمدى كاجەت ەتەدى.

جالپى جۇكتى ايەلدەر تىركەلمەگەن بولسا دا، تۇراتىن جەرىنە قاراستى اۋماقتىق ەمحاناعا ەسەپكە الىنادى. جەرگىلىكتى (ۋچاسكەلىك) دارىگەرىڭىزگە كورىنىپ، اكۋشەر-گينەكولوگقا ەسەپكە تۇراسىز. الدىڭعى بالالار شەتىنەگەن، تۇسىك تاستالعان بولسا نەمەسە قانداي دا ءبىر گورموندىق، گەنەتيكالىق ۇيلەسىمسىزدىكتىڭ تۋىنداۋىنان سەكەمدەنگەن جاعدايدا، جوعارى تەحنولوگيالىق مۇمكىندىكتەرى بار، جاقسى جابدىقتالعان ارنايى مەكەمەلەرگە قوسىمشا قارالعان ارتىق ەمەس. جۇكتىلىكتىڭ بەلگىلى ۋاقىتتارىندا قاجەتتى اناليز، تەستتەر ارقىلى بالانىڭ دامۋ بارىسىن، پروبلەمالاردى باقىلاۋعا بولادى. ەرتە دياگنوستيكا قاي كەزدە دە الدىن الۋ شارالارى ءۇشىن ەڭ ماڭىزدى قادام.

العاشقى كەزەڭدە جۇكتى ايەلدە جەرىكتىك بايقالۋى مۇمكىن. اياق استىنان تالعامپاز نەمەسە جيىركەنشەك بولىپ كەتەدى. بۇل كەزدە وتباسى مۇشەلەرى بولاشاق اناعا تۇسىنىستىكپەن قاراپ، جاعداي جاساۋعا تىرىسۋى كەرەك. ادامعا كۇندەلىكتى 2000 كالوريا كەرەك بولسا، جۇكتى ايەلدەردە بۇل كورسەتكىش 2500-2800 كالوريا شاماسىندا بولادى. العاشقى كەزەڭنەن باستاپ ءوز اعزاسى تالاپ ەتكەن، قالاعان استى جەۋى، قۇنارلى تاماقتار، ءسۇت، ايران، سۇزبە سەكىلدى اعارعان، ءداندى داقىلدار، ەت، بالىق، تەڭىز ونىمدەرىن مول پايدالانۋ كەرەك. كوپ تاماق جەۋ مىندەتتى ەمەس، از-ازدان بولسا دا قۇنارلى، ءجيى تاماقتانساڭىز جەتكىلىكتى. جەمىس-جيدەك پەن كوكونىس تۇرلەرىن اس مازىرىنە كەڭىنەن قولدانۋ، اسىرەسە، جەرگىلىكتى ونىمدەردى ساتىپ الۋعا كوڭىل بولگەن ءجون، جەمىستەردىڭ تۇرىنە ەمەس، نارلىلىگىنە كوڭىل اۋدارۋ كەرەك. كوكتەمگى ۋاقىتتا جاڭا شىققان كوكونىستەردى پايدالانۋعا تىرىسۋ، اسىرەسە، وتكەن جىلعى كارتوپ، اسقاباق سەكىلدى كوكونىستەردەن باس تارتۋ قاجەت. جالپى وتە مايلى نەمەسە وتە اششى اسقا، كونسەرۆانتتى دايىن تاماقتارعا، كوفە، كولا، تاتتىگە كوپ اۋەستەنبەگەن ءجون. تەمەكى تارتپاق تۇگىلى، تارتقان ادامداردىڭ قاسىندا وتىرۋ دۇرىس ەمەس. ىشكىلىك، ناشاكورلىق — بالانىڭ  دەنساۋلىعىن تىكەلەي زاكىمدايتىن ۋ. وندايدى بالا كوتەرمەي تۇرىپ، ەڭ بولماعاندا، ءبىر جىل بۇرىن دوعارۋ كاجەت.

جۇمىس ىستەيتىن جۇكتى ايەلدىڭ كۇتىمى، تاماعى ساپالى بولۋى كەرەك. زياندى ورتالاردا — كومپيۋتەرمەن، ۋلى زاتتارمەن، ساۋلە-گازدارمەن جۇمىس نەمەسە اۋىر وندىرىستەردە، قۇرىلىستا، كۇنى بويى تۇرەگەپ تۇرىپ ىستەيتىن جۇمىستاردا جۇكتى ايەلدىڭ جۇمىسىن جالعاستىرۋى جونىندە دەر كەزىندە وڭدى شەشىم شىعارۋ كەرەك. ال ۇيدە وتىرعان ايەلدەردىڭ كەرەكسىز كيكىلجىڭ، كەرەعار ويلاردان الىس بولعانى ءجون. بولمەڭىزدى تەلەديدار، كومپيۋتەر سەكىلدى زياندى ساۋلەلى زاتتاردان ارىلتىڭىز. دەمالىس، جاقسى ۇيقى، جەڭىل سەبىل (ىستىق بۇلاۋعا تۇسۋگە بولمايدى!)، تازا اۋادا سەرۋەندەۋ، كوڭىل-كۇيىڭىزدى كوتەرەتىن ويىندار پايدالى.

توكسيكوز پسيحولوگيالىق جاعدايمەن تىعىز بايلانىستى دەيدى ماماندار. كەيبىر (كوبىنەسە جۇمىسباستى) ايەلدەر توعىز ايدىڭ قالاي ءوتىپ كەتكەنىن بايقاماي قالۋى، ال كەيبىرەۋلەر ءۇشىن ءاربىر ايدىڭ جىلداي سوزىلىپ كەتكەندەي كورىنۋى مۇمكىن. قالاي بولعاندا دا سەبەبى انىقتالماي وتىرعان وسى قۇبىلىس جۇكتى ايەلدەر اراسىندا كوپتەپ كەزدەسەدى. تاماققا قاراي الماۋى، قۇسۋى، جيىركەنۋى، ۇنەمى لوقسۋى ارتقان جاعدايدا ايەلدىڭ اۋرۋحانادا ەمدەلۋىنە تۋرا كەلەدى. ماماندار ەرتەڭگىلىك كرەكەر جەۋدى، تازا اۋادا جۇرگەننەن كەيىن تاماقتانۋدى، كەيدە جىلى ۆاننا قابىلداۋدى ۇسىنادى. ادامداردىڭ داۋىسىنا، تۇرىنە، تەلەديدار نەمەسە مۋزىكاعا، جەكە ادامدارعا، ءتىپتى كەيدە كۇيەۋىنە قاراي المايتىن، لەزدە لوقسىپ، قۇسا باستايتىنىن ايتىپ شاعىمداناتىن ايەلدەر دە كەزدەسەدى ەكەن.

جۇكتىلىكتىڭ سوڭعى كەزەڭىندە قول-اياقتىڭ ءىسىنۋى، سالماقتىڭ قاتتى ارتۋى، دەنەدەگى سۇيىقتىقتىڭ جينالۋىنا بايلانىستى كەلەڭسىزدىكتەر تۋىنداۋى مۇمكىن. مۇنداي جاعداي گەستوز دەپ اتالاتىن سوڭعى كەزەڭنىڭ اۋىرتپالىعى بولعاندىقتان، دارىگەردىڭ قىراعى باقىلاۋى قاجەت. مۇندايدا قان قىسىمىنىڭ جوعارىلاۋى وتە ءقاۋىپتى. دارىگەردىڭ ايتقاندارىن ەكى ەتپەۋ كەرەك. سۇيىقتىقتى ازايتقان، ارنايى اس تۇزسىز ەمدام قولدانعان دۇرىس.

جۇكتىلىك كەزىندە قاتتى شارشاۋ دۇرىس ەمەس، سونىمەن بىرگە تۇك قيمىلداماي، جاتىپ الۋ دا تەرىس ارەكەت. ءار كەزەڭگە بايلانىستى ارنايى جاتتىعۋلار جاساۋ كەرەك. بۇل ءتىپتى بوسانۋ كەزىندە پايدالى. ارەكەتسىز ايەلدەردىڭ تولعاعى ۇزاعىراق بولادى، بوسانۋ بارىسىندا بۇلشىق ەتتەرگە كۇش ءتۇسىپ، كەلەڭسىزدىكتەرگە دۋشار بولۋى عاجاپ ەمەس. جۇكتىلىكتىڭ سوڭعى كەزەنىندە بوسانۋ بارىسىن جەڭىلدەتۋ، جاتتىعۋلار بەلگىلەۋ، جالپى ماعلۇمات بەرۋ ماقساتىندا جۇمىس اتقارىپ جاتقان ارنايى كۋرستاردىڭ بار ەكەنىن بىلەسىز بە؟ وسىنداي كۋرستارعا جازىلىپ، تىم بولماسا ءبىر اپتا قاتىسۋعا تىرىسىڭىز. جەرگىلىكتى ەمحاناڭىزدا اتالمىش كۋرستار بولماسا، پەرزەنتحانالار نەمەسە ارنايى جەكە مەكەمەلەر ىزدەستىرىڭىز.

گ. جۋندابەكوۆا

---