ءجۋرناليستىڭ مىنەزى — دالا، تاۋ، وزەن
جۋرناليست بولۋ– ماقساتكەر، تالاپشىل ءارى ءبىر ۋاقىتتا تەز ءتىل تابىسقىش، ىقىلاستى، باۋىرمال بولۋ دەگەن ءسوز. قوعامداعى قۇبىلىستاردى زەرتتەپ-زەردەلەۋ جولىندا ءوزىڭنىڭ كۇشىڭ مەن ۋاقىتىڭدى ايامايتىن دارەجەگە جەتكەندە، ءوزىڭنىڭ شىن تالانتىڭمەن وقىرماندى باۋراپ الاتىن شابىتىڭ شىڭدالعاندا عانا جاقسى جۋرناليست بولا الاسىڭ. قالامىڭ مەن قاعازىڭ ارقىلى قورعانسىزعا پانا بولىپ، ادىلەتتىك تاپقاندا، بىرەۋگە ءۇمىت ۇيالاتقان ساتتە وسى ماماندىقتىڭ قۇدىرەتىن سەزىنۋگە بولادى. جۋرناليستيكانىڭ ناقتى انىقتاماسى جوق.
جۋرناليستيكا – ءتورتىنشى بيلىك...
جۋرناليستيكا – گازەتتەر مەن جۋرنالدار...
جۋرناليستيكا – دۇرلىكتىرۋ، تاڭقالدىرۋ جانە وتىرىك...
بۇل ءتىزىمنىڭ بىتپەيتىنى انىق. بىلەسىز بە، كەز كەلگەن ادام جۋرناليست بولا المايدى. ءقازىر ءبىزدىڭ قوعامدا تالانتسىز جۋرناليستەردە، اتاققا قىزىققان بەيبەرەكەتسىز جاستاردا، كولەڭكەدە قالىپ قويعان مىقتى جازۋشىلاردا، جازىقسىز جۋرناليستەر دە وتە كوپ. قازىرگى قوعامدى جاقسارتۋ ءبىزدىڭ، جۋرناليستەردىڭ دە قولىنان كەلەدى. ول ءۋشىن بىزگە شىندىقتى عانا شىرقىراتا جازۋ كەرەك. قاشاندا قايدا بولساقتا مىنا بىزدەگى جۇرەك بيلىك ءۇشىن ەمەس، قاراپايىم حالىق ءۇشىن سوعۋى كەرەك. ءوز شىعارماشىلىعى ارقىلى قوعامعا دا، ادامعا دا قىزمەت ەتەتىن، ەشقاشان قاتەلەسۋگە بولمايتىن، قاشاندا جاڭانىڭ، جاڭالىقتىڭ جاقتاۋشىسى، قولداۋشىسى بولا الاتىن وسى ءبىر كاسىپ يەلەرىنىڭ قاتارى جىل وتكەن سايىن كوبەيىپ كەلەدى.
جۋرناليست — تۇلعا، لاۋازىم،
مىنەزى — دالا، تاۋ، وزەن.
ءجۋرناليستىڭ تاعى ءبىر قاسيەتى — ونىڭ ساياسي-الەۋمەتتىك قىزمەتىنە، دۇنيەگە دەگەن كوزقاراسىنا، پوزيسياسىنا بايلانىستى. بۇل جان-جاقتى بىلىمدىلىك پەن ساياسي-ازاماتتىق تۇرعىدان ءوسۋ، كەمشىلىكتەرگە توزبەۋ، ءوز ءومىرىن حالىق ءىسى ءۇشىن ارناۋعا كەلىپ تىرەلەدى. ءاربىر جۋرناليست ءوز ەلىنىڭ شىن پاتريوتى بولۋمەن بىرگە، سول مەملەكەتتەگى جانە جەر جۇزىندەگى وقيعا-قۇبىلىستارعا سەرگەكتىكپەن قاراپ، جەدەل جاريالاپ وتىرۋى مىندەت. جۋرناليست ءوز ىسىنە ادال بەرىلگەن مامان بولۋى ءتيىس. ءجۋرناليستىڭ ءوز قىزمەتىن جەمىستى اتقارۋى ءۇشىن ينتەللەكتۋالدىق، پسيحولوگيالىق، تۆورچەستۆولىق قابىلەتىن تولىق پايدالانىپ، سونىمەن بىرگە تاباندى، ءادىل، باتىل قاسيەتىمەن دە تانىلۋى ءتيىس. ال اقىل-وي، ەرۋديسيا ءبىرىنشى ورىندا تۇرۋى كەرەك. سونداي-اق ءجۋرناليستىڭ جەكە باس مادەنيەتى كوپ نارسەنى اڭعارتادى. اسىرەسە، ءجۋرناليستىڭ ماسەلەنى تەرەڭ بىلۋشىلىگى اسا قاجەت. ونسىز ءجۋرناليستىڭ تابىستى جۇمىس ىستەۋى ەكىتالاي. ومىردە جۋرناليست ءارتۇرلى جاعدايعا كەزدەسۋى مۇمكىن. سونىڭ بارىندە جان-جاقتى حاباردارلىق، بىلىمدىلىك بولماسا كەي نارسەنىڭ انىق-قانىعىنا جەتۋ، اق-قاراسىن ايىرۋ وڭاي ەمەس. وقيعا، فاكتىگە جەڭىل-جەلپى قاراماي، ونىڭ تۇپكى مانىنە، سەبەپ-سالدارىنا نازار اۋدارۋ كەرەك. ول ءۇشىن سول سالاداعى ارنايى ماماندارمەن كەڭەسۋ ارتىق ەمەس. جاڭا مالىمەتتەردى سالىستىرىپ قاراۋ ءجون. ءبارى انىق بولعاندا عانا جۋرناليست ماقالا جازۋ كەرەك. بۇل ورايدا جاقسى دايىندىق، جاڭا ماسەلەلەردى تەز اڭعارۋ، پروبلەمانى بايقاي ءبىلۋ شارت. ءسويتىپ اشىق تۇردە ءوز كوزقاراسىڭدى بىلدىرگەن ءجون. سوندىقتان جۋرناليست ءارقاشان ءوز ءبىلىمىن تەوريالىق تۇرعىدان تولىقتىرىپ، پراكتيكالىق تۇرعىدان ىزدەنىپ ەڭبەك ەتە بىلگەنى ءدۇرىس. جۋرناليست بولۋ ءۇشىن رۋحاني جانە ومىرلىك دايىندىقتار بولۋى كەرەك. ءوزىڭدى جۋرناليستىك ماماندىققا ارناپ، تاڭداعاننان كەيىن، سول جولدا ايانباي قىزمەت ەتۋ لازىم. ول ءپرينسيپتى تۇردە، قايسارلىقپەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى الدىنداعى ءوزىنىڭ مىندەتىن، بورىشىن بار كۇش-قايراتىن سالىپ ورىندايتىن مامان. بۇل رەتتە جۋرناليست ءوزىنىڭ ۇستامدى مىنەزىمەن، قيىندىققا قارسى تۇراتىن كۇرەسكەرلىگىمەن، ينيسياتيۆا تانىتقىشتىعىمەن، تەز ارادا شەشىمدەر جاساي بىلۋىمەن ەرەكشەلەنەدى. ول قاي ىستە بولسىن ناتيجەگە جەتۋگە تىرىسۋى كەرەك.
بۇعان قوسا جۋرناليست كەڭ پەيىلدى، جانى جومارت، جاقسىلىققا قۇشتار، مەيىرىمدى، جاقسى دوس، قينالعاندا قول ۇشىن بەرەتىن جان بولۋى دا ۇلكەن قاسيەت. ول مەنمەندىكتەن اۋلاق بولۋى كەرەك، ءوزىن-وزى ۇستاۋى مەن ىس-ارەكەتى ارقىلى وزگەلەرگە ۇلگى-ونەگە بولا بىلگەنى عانيبەت. جۋرناليست جۇرتپەن ءتىل تابىسقىش بولسا ءتىپتى جاقسى. ول قاشاندا جيناقى، قيىن جاعدايدىڭ وزىندە جۇمىس ىستەي الاتىن، اڭعارىمپاز جانە سەزگىش بولۋى كەرەك. وعان ەستە ساقتاعىش قابىلەت تە وتە قاجەت. تەز ويلاپ، تەز جازۋ دا جاقسى نىشان. ءجۋرناليستىڭ ءوز ءجۇمىس ىستەۋ ءتاسىلى، ءوز ەرەكشەلىگى بولۋى زاڭدى. اركىمنىڭ سونداي-اق ءوزى قالايتىن تاقىرىبى دا بولۋى مۇمكىن. ءجۋرناليستىڭ ستيل قالىپتاستىرۋى دا ۇلكەن جەتىستىك. ال جالپى كاسىبي جانە تۆورچەستۆولىق قاسيەت پەن ەرەكشەلىك بىر-بىرىمەن ۇشتاسكاندا ناعىز جۋرناليست قالىپتاسپاق. جۋرناليست ءوز قىزمەتىندە تەك قانا شىندىقتى جازىپ، بارلىق ماسەلەنى وبەكتيۆتى تۇردە قاراۋ كەرەك. ناعىز جۋرناليست ومىردە وسىلاي ەڭبەك ەتۋگە، وسىلاي ءومىر سۇرۋگە ءتيىس. بۇل ءجۋرناليستىڭ الدىندا تۇراتىن ۇلكەن بورىشتاردىڭ ءبىرى. جۋرناليستيكانىڭ ماڭىزى جاريالىلىق بولسا، حالىقتى تەك قانا وبەكتيۆتى تۇردە، جان-جاقتى ءارى ءدال دە، انىق اقپاراتتىق حابارلارمەن، ماتەريالدارمەن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك. سوندىقتان ەڭ الدىمەن ومىردەگى جايلاردى دەرەكتى فاكتىلەرگە سۇيەنە وتىرىپ جازۋ كەرەك. بۇل شىنشىلدىققا باستايتىن نەگىزگى جولدىڭ ءبىرى. ەش نارسەنى تەكسەرىپ الماي تۇرىپ جازۋعا بولمايدى. ماسەلەنىڭ ابدەن انىق-قانىعىنا كوز جەتكىزۋ قاجەت. ال كەزدەيسوق، بىرەن-ساراڭ عانا فاكتىگە سۇيەنۋ كەمشىلىككە اپارىپ سوقتىرادى. سوندىقتان ماسەلەنىڭ زاندىلىعىنا نازار اۋدارىپ، شىندىقتى كورە ءبىلۋ، ومىردە جاقسىلىقتى تاڭداي ءبىلۋ جانە قۇبىلىستى دۇرىس باعالاي ءبىلۋدىڭ ءجونى بولەك. وقيعانى بۇرمالاماي، سول بولعان كۇيىنشە قۇرعاق سوزگە سالىنباي جازۋ كەرەك. ءار نارسەنى دۇرىس ءتۇسىنىپ، تالداۋ قاجەت. ياعني، ءارقاشان اقيقاتتان اينىماۋ — ءجۋرناليستىڭ باستى پارىزى.
"تۇران" ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 3 كۋرس ستۋدەنتى رىسالدى شاراپييەۆا
You Might Also Like
-
ءبىزدىڭ ەلىمىز قازاقستاندا دا شەت ەلدەگىدەي دەمالۋعا بولاتىنىن، سونىمەن قاتار دەنساۋلىعىڭىزدى جاقسارتۋعا مۇمكىندىك بار ەكەنىنەن حابارىڭىز بار ما؟
-
شارىن شاتقالى… الىپ اڭعارلار. قىزعىلت قامالدار. مىستان سايلار. جالماۋىز كەمپىر وزەگى… وسى ءبىر ايرىقشا ورىن تۋرالى ايتىلاتىن اڭىز كوپ. اقيقاتىن ەشكىم ارشىپ الا الماسى تاعى بەلگىلى. ءويت...
